دکتر جعفر مهراد، رئيس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، در گفتگو با لیزنا با اعلام این خبر افزود: پژوهش‌هاي علمي در بين تمام فعاليت‌هاي پژوهشي انجام شده در يك كشور مولفه مهمي به حساب مي آيد. تا حدودي، عملكرد حاصل از تحقيقات دانشگاهي را مي‌توانيم بر حسب تعداد مقالات علمي منتشر شده در نشريات نمايه سازي شده انعكاس دهيم.

وی افزود: در اين ارتباط، كميت و رشد بروندادهاي پژوهشي، يعني مقالات، معمولي ترين شاخص‌هاي مورد استفاده براي اندازه‌گيري عملكرد پژوهشي يك كشور يا يك موسسه علمي به حساب مي‌آيد. در واقع از شاخص‌هاي كتابسنجي، درآمارنامه‌هاي ملي علوم و فناوري براي سنجش توانمندي‌ علمي و پيوند علم جهان و به ويژه در پيوندهاي ملي و بين‌المللي دانشگاهها و پژوهشگاهها استفاده مي‌شود.

سرپرست پايگاه استنادی علوم جهان اسلام   (ISC) گفت: در مقايسه با 18391 مقاله‌‌اي كه كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي در سال 2000 ميلادي منتشر كرده بودند، اين كشورها در سال 2009 ميلادي به طور كلي 63342 مقاله در ISI به ثبت رسانيده‌اند. گرچه آمار سال 2009 تقريبا سه برابر آمار يك دهه قبل است، اين ميزان توليد هنوز كمتر از ميزان  انتشارات بعضي از كشورهاي توليدكننده علم ماننده آمريكا، چين، آلمان، ژاپن و انگلستان مي‌باشد. آمريكا و چين هركدام بيش از 100.000 مقاله، آلمان 73.000، ژاپن 66.000، و انگلستان 64.000 مقاله در سال 2009 ميلادي منتشر كرده است. سهم كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي نيز اندكي بيشتر از 63.000 مقاله مي‌باشد.

به گفته مهراد، تحليل انتشارات كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي به صورت مقاله پژوهشي نشان‌ مي‌دهد كه توليد انتشارات علمي در اين كشورها عمدتا در دست چند كشور است. بيش از نيمي از مقالات (7/52 درصد) مربوط به دو كشور عضو يعني تركيه و ايران مي‌باشد تركيه 6/31 درصد و ايران 1/21 درصد. با اضافه كردن كشور مصر (7 درصد)، مالزي (2/6 درصد)، پاكستان (3/5 درصد) اين پنج كشور درحدود 2/71 درصد از كل مقالات پژوهشي كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي را در دست خود دارند.

وی بیان کرد: بعضي از كشورهاي عضو در خاورميانه و شمال آفريقا، آسياي جنوبي و آسياي شرقي و اقيانوسيه تقريبا عملكرد خوبي داشته در حالي كه كشورهاي عضو در آمريكاي لاتين و پايين صحراي آفريقا و آسياي مركزي نقش عمده‌اي در توليد مقالات پژوهشي ندارند.

دکتر جعفر مهراد اظهار داشت: ده كشور در بين كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي كمتر از 20 مقاله در سال 2009 ميلادي منتشر كرده‌اند. اين كشورها در يك منطقه واقع نشده و در مناطق مختلف پراكنده‌اند: از گويان در آمريكاي لاتين تا سومالي در پايين صحراي آفريقا، و از تركمنستان در آسياي مركزي تا مالديو در جنوب.

رئيس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: تعداد كشورهايی كه كمتر از 100 مقاله منتشر كرده‌اند به 24 كشور عضو مي‌رسد؛ نيجريه تنها كشور پايين صحراي آفريقا است كه 1922 مقاله منتشر كرده است. نزديك‌ترين كشورها در منطقه عبارت است از اوگاندا و كامرون كه هركدام بيش از 450 مقاله منتشر كرده‌اند.

وی در ادامه افزود: بررسي رشد تعداد مقالات به نفر شاخص بهتري از توليد انتشارات علمي را مي‌نماياند. در اين ارتباط، آماري كه ارائه مي‌دهم بر حسب ميليون نفر مي‌باشد. به طور متوسط، كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي تنها 15 مقاله (به ميليون نفر) در سال 2000 توليد نموده‌اند در حالي‌كه اين تعداد در سال 2009 ميلادي به 42 مقاله افزايش يافته است كه هنوز در مقايسه با بعضي از كشورها مانند كانادا (1355)، انگلستان (1241)، آلمان (894)، كره جنوبي (682) و روسيه (172) مقاله مي‌باشد.

49وی تصریح کرد:  كشور از مجموع 57 كشور عضو سازمان كنفرانس اسلامي بر تعداد آمارهاي خود افزوده، اما اين افزايش در 29 كشور عضو بيشتر از 10 مقاله نمي‌باشد.

به گفته مهراد، تركيه در توليد علم با توليد 205 مقاله (به ميليون نفر) در جايگاه نخست قرار دارد. سپس به ترتيب ايران با (161 مقاله)، تونس (160 مقاله)، مالزي (108 مقاله) و قطر (103 مقاله) در مقام‌هاي دوم تا پنجم قرار دارند.

وی در ادامه گفت: چهار كشور ديگر يعني بحرين، لبنان، امارات و اردن افزايشي بيش از 50 مقاله به ميليون نفر را به ثبت رسانيده‌اند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: هشت كشور از 57 كشور عضو يعني كويت، سورينام، گويان، تركمنستان، ازبكستان، موريتاني، توگو و كامرون با كاهش مقاله بر حسب ميليون نفر مواجه‌اند. بيشترين كاهش براي كويت با 43 مقاله گزاش شده است. با وجود اين، كويت در ارتباط با مقالات بر حسب ميليون نفر در جايگاه چهارم قرار دارد.