لیزنا، سید ابراهیم عمرانی، رئیس کتابخانه مرکزی پردیس علوم دانشگاه تهران:

"با عرض سلام ومعذرت از استاد

ولی آیا تا حالا انجمن نقد نشده؟ کسی به شما نگفته که کتابدارها چرا به جلسات نمی آیند؟ موضوع این است کسی نیست به انتقادهاجواب بدهد .تا وقتی انجمن باسوگیری های واضح کار کند انجمن انجمن نمیشود.از انتخاب سخنران ها خیلی چیزها برای کتابداران معلوم میشد .بله شما هم درست گفتید که مشارکت کم است ولی چرا؟استاد شما و هیأت مدیره سابق فقط بگویید که چرا استادان وشاگردان بعضی از گروههای کتابداری حتی پایشان را به انجمن نمیگذارند؟آیا این مشکل انجمن نیست؟ نکند انجمن معتقد است که این مشکل به آنها ربطی ندارد؟"

نقل از "محمد، آ." بخش نظرات. ذیل مصاحبه دکتر رحمت الله فتاحی با مجله گرامی عطف.

مدتهاست این یادداشت "محمد آ." را در یادداشتها  گذاشته بودم تا در فرصت و جایی مناسب آن را طرح کنم تا دوستان به وسعت فراوان هر گونه نظری دارند بفرمایند.

همایش این ماه انجمن که در روز اول ماه (تیر) برگزار شد، به من می گفت که زمان و فرصت مناسبی است برای طرح شدن این بحث . سخنرانی بسیار خوب سرکار خانم دکتر شهیندخت خوارزمی با حدود 35 نفر مستمع برگزار شد. البته جای همه علاقه مندانی که به علتی نتوانستند حضور داشته باشند خالی بود. سخنرانی با  مباحثه ای  پس از آن و با هدایت سرکار خانم دکتر خوارزمی، بسیار صمیمی و با تنوع نظرات حضار، ادامه یافت و پاسخهای سنجیده ایشان به زیبایی جلسه  افزود.

پس از جلسه دوستان صحبت از علل نبودن مستمعین در تالار می کردند و علت مسأله را "گرمای شدید"، "یو وی اعلام شده دولت"، "امتحانات دانشجویان"، و .... برمی شمردند ، و اینکه دوستان ما معمولا از نیمه خرداد تا نیمه شهریور کمتر به جلسات و تالارها می آیند.  و من به عنوان کسی که 9 سال مسئولیت همایشهای انجمن را بر عهده داشتم و اکنون نیز خود عضو کمیته همایشهای انجمن هستم، می گویم بله درست است،  این مسائل همیشه تاثیر گذار بوده اند ولی همه علت نیستند همانطور که انتقاد دوستانه "محمد آ." هم همه علت مسأله نیست.

نقل قول بالا (محمد آ.) را یک بار دیگر بخوانید و باز گردید:

خواندید؟ خوب به نظر من نکاتی که "محمد آ." گفته است ، بسیارمهم است ولی همانطور که گفتم این نیز همه مطلب نیست ولی نکات بسیار مهمی دارد. من در اینجا با طرح مسأله از همه خوانندگان این سطور اعم از همفکران یا منتقدان همایشها و .... انجمن می خواهم همانگونه که :"محمد آ." با متانت و حوصله صحبت کرده اند،  نقدهای خود را بنویسید. اینجا این فرصت برای شما وجود دارد که حرفهای واقعا نقادانه خود را بدون ذکر نام،  و بدون واهمه از اینکه سر بزنگاه مصاحبه دکتری یا مصاحبه استخدامی یقه تان گرفته می شود، مطرح نمائید و هر چه می خواهد دل تنگتان بگوئید . لیزنا تا کنون ثابت کرده تنها در مواردی که توهین مستقیم به شخصی (کتابدار یا سیاستمدار) در نظرات بوده از پخش آن عذر خواهی کرده و بس.

من در اینجا صرفا باب بحث را باز می کنم و فقط درباره یادداشت محمد نظر خودم را می گویم و باقی را واگذار می کنم به عزیزان. باشد از زبان آنان که به وجود انجمن اعتقاد دارند ولی به گردانندگان آن در این سالها انتقاد دارند، مشکلات طرح و برای آینده انجمن برنامه هایی پیشنهاد شود که انجمن انجمن باشد و نه چیزی غیر از آن.

پاسخ بند به بند به "محمد آ." از زبان مسئول سابق همایشهای انجمن. این نظرات شخصی است و تلاش کرده ام صمیمانه و صریح باشد. لذا صحبتهای مرا به پای نظر یا پاسخ رسمی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران نگذارید.

محمد آ: آیا تا حالا انجمن نقد نشده؟

چند مورد تحقیق کتبی داشته ایم که همه آنها را تلاش کردیم در کارهای خودمان لحاظ کردیم. یادم می ماند که مثل همه انسانها ممکن است به ورطه خطا لغزیده باشم و چیزهایی را اصلا نگرفته و نفهمیده باشم و باز کار خودم را ادامه داده باشم ولی نقد کتبی خیلی ندیده ام. و شفاهی گاهی مواردی بیان شده که باز مانند شما در قالب سوال مطرح شده است و ما باز گفتیم تحقیق شود و باز نتایج تحقیق مثل قبل از کار در می آمد. از نظر کمی تایید می شدیم یا حداقل فکر می کردیم که تایید شده ایم و از نظر کیفی هر بار بعد از هر همایش اولین منتقدان خودمان بودیم که سطح محتوا و ارائه را بررسی می کردیم و گاهی تو سر خودمان می زدیم از درد که بد بود یا خیلی بد بود، و کارمان را ادامه می دادیم با این امید که مشکل را برطرف کنیم.

محمد آ: کسی به شما نگفته که کتابدارها چرا به جلسات نمی آیند؟ موضوع این است کسی نیست به انتقادها جواب بدهد.

محمد عزیز. مثالی از همین همایشها بزنم. در ابتدای سال دوم همایشها پرسشنامه ای دادیم که دوست دارید در باره چه چیزی سخنرانی بگذاریم و چه مسائلی مطرح کنیم. آمارش را منتشر کردیم، یادم نیست ولی درصد بالایی نوشته بودند مسایل اساسی رشته!!!!  که خودش برایمان سوال شد؟ خوب برای ما بنویسید مسایل اصلی رشته چیست که در درجه اول نوشتند آموزش . و این یکی از همان مطالبی شد که بسیاری از بزرگانی که از بدو تاسیس با انجمن مشکلی داشتند مشکلشان بیشتر شد که چرا این مسایل طرح شده ( باز هم شفاهی و باز هم نقل قول غیر مستقیم درجه چندم). کمیته همایشها پس از پاسخ پرسشنامه چهار جلسه میزگرد آموزش کتابداری برگزار کرد که تا جائیکه بنده مسئولیت داشتم از همه گروههای کتابداری از دانشگاههای دولتی و آزاد شهر تهران و دانشگاههای بزرگ شهرستانی و مصرف کنندگان تولیدات نیروی انسانی این دانشگاهها مثل مرکز منطقه ای آن روز حداقل  یک نفر دعوت کردیم که بعضا هم تشریف نیاوردند.

محمد عزیز ، ممکن است شما هم در جایی و در جمع دوستانتان این انتقادها را طرح کرده اید و ممکن است بعضی از این انتقادها هم به همان شیوه (شفاهی و باز هم نقل قول غیر مستقیم درجه چندم ) به گوش انجمن رسیده باشد، می شود خواهش کنم با همین نام "محمد آ." این انتقادها را که تا کنون کسی پاسخ نداده مکتوب کنید و به دیگران هم فرصت دهید که مشکلات انجمن را ببینند؟

محمد آ: تا وقتی انجمن با سوگیری های واضح کار کند انجمن انجمن نمیشود.

باز خواهش می کنم در این باره بنویسید. این واژه "سوگیریها"، کلی است ولی من هم مانند شما دوست دارم انجمن انجمن بشود و دست کمک به عنوان یک همکار به سویتان دراز می کنم. ممکن است تعریف شما با من از انجمن متفاوت باشد و تعریف هر دو ما با آنچه وزارت علوم به عنوان جائیکه اساسنامه ای از پیش تعریف شده را به عنوان شرط فعالیت به انجمن داده متفاوت باشد. جدا ممکن است مشکل همین تعریف متفاوت داشتن باشد!!؟ و همین تعاریف  متفاوت باعث شود شما رفتاری را سوگیری ببینید و دیگری نبیند. تعریف شخص من با تعریف دهخدا کاملا همخوانی دارد:

محمد آ: انجمن: مجلس و مجمع مردم. جای گردآمدن گروهی برای مشورت در امری بطور موقت یا دائم. گروه و فوج مردمان . مجموع افرادی که برای هدف مشترکی گردهم آیند.

رسم است که این مردم عده ای را از میان خود برای پیگیری آن اهداف مشترک بر می گزینند. خیلی دقت بفرمائید. انجمن این چند نفر (هیأت مدیره)  نیستند، انجمن شما هستید. انجمن همه این جمع با اهداف مشترک هستند . ممکن است چنانکه گفته شد ، مشکل ناشی از آن باشد که اهدافمان مشترک نیست؟ بعید می دانم،  ولی می توانیم چنین فرض کنیم و در فرض مناقشه نگذاریم. راه حل چیست. عده ای راه حل را برای تشکیل جمع (بخوانید حزب)  در حداقلها  می دانند و بحث بر سر نکات مورد اختلاف را به احزاب و فراکسیونها وا می گذارند. راه حل این انجمن خاص (کتابداری) از ابتدا با محدودیتهایی همراه بوده، حد اقلها را وزارت علوم در چارچوبی مصوب به انجمنها داده و اگر جایی این انجمن خاص هم پا را از گلیم اساسنامه آن سو تر گذارده در قالب نظر کارشناسی بوده و بس. برگردم به سطور بالایی و تکرار کنم  انجمن شما هستید. شما هستید که این چند نفر هیأت مدیره را انتخاب می کنید. اگر سوگیری می بینید آن را عوض کنید. اساسنامه این قدرت را به شما می دهد.

محمد آ: از انتخاب سخنران ها خیلی چیزها برای کتابداران معلوم میشد.

مسلم می دانم که سوگند لازم نیست و اگر کسی بخواهد می پذیرد. بارها مستقیم یا غیر مستقیم از همه به ویژه اعضای هیأت علمی دانشگاههای مختلف تقاضا کردیم که اگر مطلبی دارند برایمان ارسال کنند و بعضیها خود کم لطف بوده اند خواستیم پایان نامه های در درجه اول دکتری دانشجویانتان را به ما معرفی فرمایند، باز هم عده ای فعالانه پیگیری می کردند و عده ای هرگز به تقاضای شخصی، حضوری، تلفنی و مکاتبه ای بنده هم وقعی ننهادند. من بطور معمول سخنرانیها را حتی آن که متعلق به اساتید بود با حداقل دو داور که همیشه یکی از آنها جوان بود به داوری می فرستادم. گاهی برای اساتید کمی سنگین بود که داوری شوند ولی تلاش این بود. این را هم صادقانه بگویم که گاهی چنان دستم خالی بود که نمی دانستم چه باید کرد ولی یکی از اهداف انجمن که گردهم آوردن حضوری اعضا بود، به ویژه در آغاز راه، ایجاب می کرد که یک سخنرانی که شاید مورد تأیید کامل هم نبود برگزار گردد. در آغاز دوره سوم بود که فریاد بسیاری درآمد که دیگر بس است و بهتر است سخنرانی نگذارید تا همایشی برگزار شود که تنها سودش همان دیدار همکاران باشد. البته در مورد داوری هم می توانید انتقادهایی به بنده داشته باشید که باید بشنوم.

تلاش ما این بود که هیچ سوگیری نداشته باشیم و هر کس سخنرانیش را می فرستاد بررسی می کردیم و امکان ارائه را فراهم می کردیم ولی ممکن است به مجموعه سخنرانیهای انجمن نگاه کنید و بگوئید فلانی بیشترین سخنرانی را داشته. این ممکن است، لیکن من این اتفاق را سوگیری نمی دانم. شاید اشتباه کرده باشم  ولی جهت خاصی را در کار نداشته ام. دوستانی که نزدیک با کمیته همایشها بوده اند شهادت بدهند که من نسبت به سوگیری به شدت موضع داشته ام و اهل این موضوع نبوده ام .

محمد آ: بله شما هم درست گفتید که مشارکت کم است ولی چرا؟ استاد شما و هیأت مدیره سابق فقط بگویید که چرا استادان و شاگردان بعضی از گروههای کتابداری حتی پایشان را به انجمن نمی گذارند؟

همانطور که در بالا اشاره شد، تقاضا می کنم شما (ی نوعی) لطف کنید و به من کتابدار و خواننده این سطور بگوئید. تا کنون همه پرسیده اند، یک بار هم آستین بالا بزنید و مشکل را بگوئید. البته الآن هیأت مدیره تغییر کرده و همان هیأت مدیره قبلی نیست و روشهای آقای دکتر رضایی هم به عنوان رئیس هیأت مدیره انجمن خاص ایشان است. بیائید و به ایشان اعتماد نمائید و مشکلات را بفرمائید. حتی می توانم به خودم جرئت بدهم و تقاضا کنم که اگر مطلبتان حاوی محرمانگی است، مستقیما به ایشان بنویسید.

محمد آ: آیا این مشکل انجمن نیست؟ نکند انجمن معتقد است که این مشکل به آنها ربطی ندارد؟

به نظر شخصی من حق با شماست . این مشکل انجمن است و همه به عنوان اعضای انجمن باید با یافتن و طرح مشکلات،  نهایتا به حل آنها کمک کنند . هیأت مدیره هم باید در خدمت اعضا به رفع این مشکل بپردازد ولی جمله آخرتان را اندکی تغییر می دهم فکر می کنم (شاید) منظورتان این بود که: نکند هیأت مدیره معتقد است که این مشکل به آنها ربطی ندارد؟ که من با این جمله شما تنها اندکی مشکل دارم . اگر حدسم درست باشد،  این جمله شما به معنی این است که هیأت مدیره را از انجمن جدا می دانید و اگر این گونه است کمی هم شما مقصرید که نیامده اید تا امور انجمن را به دست بگیرید و با فکرهای تازه و با نیرویی تازه تحولی را که لازم می دانید به انجام برسانید تا انجمن انجمن بشود و هیأت مدیره تنها مجری خواستهای انجمن (مجمع عمومی) باشد.  از شعار دادن اصلا خوشم نمی آید. و جمله ای برای پایان می نویسم و امیدوارم که شعار تلقی نشود. انجمن،  هیأت مدیره اش  نیست. انجمن مجموع همه کتابداران است.

عمرانی، ابراهیم. «انجمن و همایشهایش: مروری بر نقدی و درخواستی برای نقدها». پایگاه تحلیلی خبری لیزنا. سخن هفته شماره 33. 6 تیر 1390.