دکتر سید امید فاطمی، رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری ایران در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار لیزنا درخصوص سامانه هوشمند اشتراک منابع «سهام» گفت: "از حدود 20 سال پیش طرح های غدیر، امین و اشتراک منابع سابقه داشته و در پژوهشگاه این طرح ها مدیریت و اجرا می شده است.. اشتراک منابع «resource sharing» یکی از روش های جا افتاده امروزه می باشد که با توجه به حجم زیاد منابع علمی و افزایش قیمت این منابع هر شخص، کشور و یا موسسه ای را به سمت استفاده از این روش ها هدایت می کند. در نتیجه اگر ما بتوانیم منابع خود را به اشتراک بگذاریم بسیار مفید خواهد بود. در اشتراک منابع به نوعی منابع موجود را هم افزایی می کنیم. "

وی در ادامه در مورد انواع منابع موجود افزود: "از طرفی به طور مشخص اخیرا در بحث های تأمین منابع علمی بین المللی همانند دسترسی به پایگاه های Springer, Elsevier  که کنسرسیوم ها و شورای سیاست گذاری تأمین منابع وزارت علوم در این زمینه ها سیاستگذاری و کار می کنند؛ نیاز جدی به کاهش این هزینه ها احساس می شود."

دکتر فاطمی اظهار داشت: "در قسمتی دیگر، در کشور حرکت های بسیار خوب در کتابخانه ها صورت می گیرد که علاوه بر منابع چاپی، منابع را به صورت دیجیتالی تبدیل کرده و در محدوده اجازه حقوقی از این منابع استفاده می کنند و در اختیار کاربران قرار می دهند."

رئیس پژوهشگاه فناوری اطلاعات ایران تصریح کرد: "نکته دیگر این است که در کشور با توجه به اینکه کمیسیون نظام اطلاع رسانی و فناوری در وزارت علوم به سمت ایجاد واسپارگاه ملی حرکت کرده است و ثبت و سازماندهی و اشاعه منابع علمی را  مدیریت می کند. از طرفی نیز درحال حاضر متا دیتا و اطلاعات کتابشناختی این منابع تهیه می شود و در اختیار عموم قرار می گیرد. به طور مثال پایگاه پایان نامه ها، پایگاه نشریات، پایگاه طرح های پژوهشی در سطح کشور را داریم که می توان اطلاعات را بهتر در دسترس قرار دهیم و تمام این مجموعه را به صورت یکپارچه به اشتراک بگذاریم."

دکتر سید امید فاطمی در خصوص هدف سهام بیان کرد: "هدف سامانه هوشمند اشتراک منابع «سهام» این است که به نحو هوشمند با توجه به کلیه منابع علمی و داشته های علمی ایران، به نحوی با ساختارها و راهکارهای متفاوتی این منابع را از طریق به اشتراک گذاری در دسترس کلیه پژوهشگران قرار دهد. این سامانه مدیریت اطلاع رسانی و تامین نیازهای علمی، تحقیقاتی پژوهشگران را را پوشش می دهد."

فاطمی درباره اختصاص اولویت برای عضویت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در سامانه سهام تصریح کرد: "در بحث اشتراک منابع همیشه یک نگرانی وجود دارد، این که تعدادی از اعضا یا همان کتابخانه ها منابع غنی و امکانات مناسب داشته باشند و یک سری از اعضا نداشته باشند که سبب می شود بعضی تنها سرویس دهنده باشند و دیگران سرویس گیرنده. تنها اولویت مورد نظر این است که به نحو مناسب سعی کنیم یک حد نصاب هایی برای شرکت کنندگان در این طرح بگذاریم که همه به نحوی سرویس دهنده باشند و سرویس بین همه ارائه دهندگان تقسیم شود و از طرف دیگر اعضایی که در سهام سرویس دهندگی بیشتری دارند تشویق شوند و درآمدها و رتبه بندی هایی برای آنها در نظر گرفته شود. تا بتوان فرهنگ اشتراک منابع را گسترش داد."

وی درخصوص چشم انداز سامانه سهام گفت: "چشم انداز این سامانه پوشش دادن تمام داشته های علمی ایران است و قطعاً این کار فاز بندی می شود و در فازهای مختلف از کتابهای چاپی که به صورت طرح های امین و غدیر ارائه می شود. – واسپارگاهها – کتابهای دیجیتالی – منابع علمی بین المللی و غیره بهره برداری خواهد شد."

رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران درخصوص پیشینه و ایده شکل گیری این سامانه اظهار داشت: "برای ایجاد چنین طرح هایی همیشه سابقه و تخصصی در گذشته وجود  دارد که باعث ایجاد این طرح ها می شود و به صورت ایده مطرح می شد. به عنوان سابقه این طرح ملی و کلان، می توان از طرحهای امین و غدیر یاد کرد که یک طرح اشتراک ملی منابع می باشد و همه در حال استفاده از آن می باشند و یا طرح پایگاه ثبتی اطلاعات پایان نامه ها که به طور مشخص به جمع آوری پایان نامه ها به صورت ملی و به روز می پردازد. طرح سمات (سامانه مدیریت اطلاعات تحقیقاتی کشور) ، طرح شورای سیاستگذاری تأمین منابع علمی که دبیرخانه آن در پژوهشگاه مستقر شده، بحث کمیسیون نظام اطلاع رسانی که دبیرخانه آن هم در پژوهشگاه در حال انجام کار می باشد. تمامی این طرح ها منجر به ایجاد دانش یا توانمندی می شود که به کمک آنها ایده ای این چنینی شکل می گیرد و به نظر می رسد ایده ای منحصر به فرد باشد که هدف آن اشتراک منابع است و باعث ایجاد تحول جدی در منابع می شود."

وی درباره موفقیت این طرح ها گفت: "چنین طرح هایی زمانی به موفقیت می رسد که درست طراحی شود و همه جوانب در آن سنجیده شود و همه کسانی که در آن فعالیت دارند فعال باشند و کسانی که بهتر کار می کنند تشویق شوند. طراحی 10% کار می باشد و 90% آن بر می گردد به همکاری اعضا که همه باید این تفکر را داشته باشند که منابع خود را در اختیار دیگران قرار دهند و بالتبع از منابع دیگران نیز استفاده کنند و در مجموع این امر به نفع همه می شود. "

دکتر سید امید فاطمی در پایان گفت: "من از تمامی دانشگاه ها، پژوهشگاه ها، موسسات و کتابخانه ها می خواهم با این طرح کلان همکاری کنند و در صورت وجود اشکال پژوهشگاه را راهنمایی کنند. "

گفتنی است، موسسات آموزشی و پژوهشی مي‌توانند، با مراجعه به غرفه پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران در دوازدهمين نمايشگاه دستاوردهاي پژوهش و فناوري (سالن 10 و 11 غرفه 200) ، كليات و شرايط عضويت در سهام را مطالعه نموده و با پر كردن فرم ثبت‌نام اوليه، آمادگی خود را براي عضويت در سامانه اعلام نمايند و يا در صورت عضويت قبلی در هريك از طرحها با تكميل فرم، تمايل خود را برای تمديد عضويت در سامانهء جديد و استفاده از امكانات آن، تائيد نمايند.

خبرنگار: خدیجه عروجی