دکتر هادی شریف مقدم، عضو هیأت گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه پیام نور مشهد در گفتگو با خبرنگار لیزنا درخصوص دوره دکتری دانشگاه پیام نور بیان کرد: "همانطور که مستحضرید سه نظام آموزشی در دنیا وجود دارد یکی «دوره های پژوهش محور» که در سیستم های دانشگاه های انگلیسی بیشتر روال است و در این دوره ها دانشجو کلاس درسی ندارد و فقط پژوهشی را در سطح ملی و به ویژه پژوهش مقایسه ای را در مدت دو یا سه سال انجام می دهد.  نظام آموزشی دیگری که بیشتر در کشورهای آمریکایی مرسوم است هم کلاس درسی و هم پایان نامه وجود دارد، که نسبت به پایان نامه دوره اول از نظر حجم کار کمتر می باشد. دوره دیگر که تقریباً 20 سال است جایگاه خود را پیدا کرده است نظام آموزشی «راه دور» یا «نظام آموزشی باز» و یا «غیرحضوری» است. در این سیستمها،  آموزش به صورت سنتی مطرح نیست بلکه بیشتر هدایت دانشجو مدنظر است یعنی اینکه دانشجو چطور، چگونه و چه قسمتهایی از کتاب را مطالعه کند و یا اینکه به سئوالات دانشجو پاسخ داده شود."

در نظام آموزشی دانشگاه پیام نور این دانشجو است که باید خود را مطرح کند.

دکتر شریف مقدم ادامه داد: "برخلاف نظام های آموزشی سنتی که استاد متکلم وحده است و دانشجو فقط گوش می دهد و یادداشت برداری می کند در این سیستم ها این دانشجو است که باید مطالعه کند، بپرسد و سئوالات خود را مطرح کند. این نظام آموزشی هم اکنون در دنیا شکل گرفته و بسیار فعال و موفق است. نظام آموزشی که در دانشگاه پیام نور است نه به صورت صد در صد ولی در این جهت فعالیت هایی دارد و فارغ التحصیلان این نظام آموزشی نشان داده اند که موفق هستند و نسبت به دانشجویان سنتی خیلی به لحاظ علمی عقب نیستند."

وی افزود: "دوره کتابداری و اطلاع رسانی ابتدا در مقطع کارشناسی دانشگاه پیام نور با وضعیت فعلی راه اندازی شد و این احتمال به وجود آمد که نمی تواند موفق باشد ولی عملا نشان داده شد که می تواند دانشجویان کارآمدی را تربیت کند."

نظام آموزشی دانشگاه پیام نور کتاب محور است.

عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور مشهد درخصوص دانش نظری و تجربه عملی استاد در دوره دکتری کتابداری و اطلاع رسانی چنین گفت: "هر چه استاد دانش بیشتر و تجربه عملی بیشتری داشته باشد طبعاً می تواند موفق باشد و تنها این درکار تدریس صدق نمی کند بلکه در تمام سطوح چنین است. نظام آموزشی پیام نور خیلی متکی به استاد نیست در واقع این نظام آموزشی کتاب محور است تا استاد محور. به عنوان مثال اساتید طراز اول کشوری را دعوت کردیم برای تدریس، در جلسه اول از مجموع 70 دانشجو 50 نفر، جلسه دوم 10نفر و جلسه بعد کمتر حضور پیدا کردند که پس از پرس و جو از دانشجویان این مطلب را عنوان کردند که استاد مطالبی را در کلاس مطرح می کند که تمام آن مطالب در کتاب درسی قید شده است. در دانشگاه های پیام نور دانشجو مجاز است که در کلاس های درسی شرکت نکند و اگر کسی در کلاس  شرکت کند هیچ گونه امتیازی نسبت به کسی که در کلاس شرکت نمی کند ندارد و ارزش در این سیستم به دانشجویی تعلق می گیرد که در امتحانات پایان ترم رتبه بهتری را کسب می کند."

در دانشگاه پیام نور سعی می شود دانشجویی فارغ التصحیل شود که به موضوعات درسی به صورت جامع اشراف پیدا کند.

مدیر گروه رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه پیام نور مشهد بیان داشت: "همه تلاشی که در دانشگاه های مختلف پیام نور صورت می گیرد به این دلیل است که دانشجو به خصوص در دوره تحصیلات تکمیلی و دکتری به حدی برسد که بتواند بعدا در مقام یک استاد حاضر گردد و به وسیله دانش خود حرف اول را در رشته و موقعیت کاری خود بزند. انتظار می رود دانشجویان مقطع دکتری با مباحث و سرفصل های که وزارت علوم تعیین کرده است اشراف کامل داشته باشند و در این دوره ها اشراف به موضوع درسی مطرح است. در دانشگاه پیام نور سعی می شود دانشجویی فارغ التحصیل شود که به موضوعات درسی به صورت جامع اشراف پیدا کند."

وی ادامه داد: "طبیعی است دانشجویی که بتواند با امکانات غنی کار کند بسیار موثرتر است نسبت به دانشجویی که این امکانات را نداشته باشد ولی درخصوص رشته کتابداری و اطلاع رسانی عمده تجهیزات می توان به دسترسی به پایگاه های اطلاعاتی، مجلات، کتابخانه های دیجیتال، سایتهای مختلف علمی رشته  اشاره کرد. البته دانشگاه به عنوان حداقل اینها را درنظر گرفته است و دانشجویان دکتری می توانند از آنها استفاده کنند. همچنین دانشگاه قراردادی با دانشگاه های سطح کشور دارد که دانشجویان می توانند با پرداخت مبلغی حق الزحمه از امکانات آنها نیز بهره ببرند."

صد درصد با  رشد کمی ظرفیت های دوره های دکتری کتابداری موافق هستم

شریف مقدم درخصوص روند رشد کمی ظرفیت های دوره های دکتری کتابداری گفت: "صد درصد با این رشد کمی موافق هستم. لازم به ذکر است دانشگاه پیام نور در 5 یا 6 سال اخیر در چند مرحله تقاضای جذب هیأت علمی داشت ولی تا سال 90 هیچ فارغ التصحیل دکتری را نتوانستیم جذب کنیم که عکس این قضیه در رشته های دیگر از جمله روانشناسی، شیمی، فیزیک و... بود آنجا که احساس کردیم رشته کتابداری و اطلاع رسانی به نحوی از بقیه رشته ها عقب مانده است و مهجور شده درنتیجه تصمیم گرفتیم که دانشجویان دکتری جذب کنیم وهرم علمی رشته را افزایش دهیم و به نوعی به جامعه کتابداری و اطلاع رسانی خدمت کنیم."

می بایست راه را برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای کسب درجه بالاتر هموار کنیم.

وی ادامه داد: "کسی که کارشناسی ارشد در ایران می گیرد دوست دارد که به نحوی ادامه تحصیل دهد ولی متأسفانه در شرایط فعلی مثل گذشته این امکان وجود ندارد. کسانی که در گذشته دکتری گرفته اند به نوعی بورس دولتی و دانشگاهی بودند و در خارج از کشور تحصیل کرده اند اما امروزه چنین نیست و بایستی راه را برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی هموار کنیم تا فارغ التحصیلان این رشته افزایش پیدا کنند. طبیعی است که در بین فارغ التحصیلات کسانی که بیشتر فعالیت می کنند به صورت خیلی طبیعی خود را بیشتر نشان می دهند."

دانشگاه پیام نور مقید به استفاده از استاد راهنما یا مشاور در خود دانشگاه نیست و دانشجویان می توانند از اساتید دانشگاه های دیگر نیز استفاده کنند.

دکتر شریف مقدم افزود: "دانشگاه پیام نور بیشترین عضو هیأت علمی در رشته کتابداری و اطلاع رسانی را  دارد. تعداد 8 یا 9 نفر می باشند که 3 نفر آنها در خراسان و بقیه در جاهای مختلف  کشور هستند و از آنها در سطح کشور جهت راهنمایی، مشاوره و یا داوری پایان نامه دانشجویان تحصیلات تکمیلی استفاده می شود. در دوره ارشد اساتید دانشگاه های کرمان، اهواز، تهران، شیراز، تبریز و جاهای مختلف مشارکت دارند. دانشگاه پیام نور مقید به استفاده از استاد راهنما یا مشاور در خود دانشگاه نیست و دانشجویان می توانند از اساتید دانشگاه های دیگر نیز استفاده کنند و اساتیدی که بخواهند با ما همکاری کنند استقبال می کنیم و هیچ محدودیتی برای استاد و دانشجو وجود ندارد. در خصوص دانشگاه امام رضا بنده شنیده ام که قرار است پژوهش محور برگزار شود که دانشجو می تواند اساتید پایان نامه خود را هم از دانشگاه و هم از خارج از دانشگاه برگزیند که امیداوارم دانشگاه امام رضا سیاست خود را در این خصوص همچنان حفظ کند."

بهتر است به جای اینکه سنگی بیندازند و معضلی ایجاد کنند به حل این مسأله کمک کنند.

شریف مقدم بیان داشت: "نکته ای که لازم است در اینجا یادآوری کنم این است که، در چند روز اخیر دوستان و همکاران مخالفت هایی را درباره راه اندازی دوره دکتری پیام نور و امام رضا درگروه های بحث قرار می دهند که به نظر بنده جای بحث دارد. دوستان و همکاران بهتر است به جای اینکه سنگی بیندازند و معضلی ایجاد کنند؛ به حل این مسأله کمک کنند. دانشجویان ما مجبور هستند به هند و بقیه کشورهای اطراف جهت تحصیل بروند و با کیفیتی پایین تر از کشور خودمان مدرکی را کسب کنند و سپس دانشگاه ها می بایست آنها را جذب کنند. انتظار می رود که دوستان و همکاران در گروه های کتابداری معضل جامعه و رشته کتابداری را از دیدی عمیق تر و جامع تری نگاه کنند تا بتوان مشکلات و چالشهای دانشجویان را حل کنند."

در نظام آموزشی پیام نور منابع روز آمد و غنی نقش اصلی را بازی می کنند.

مدیر گروه رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه پیام نور مشهد عنوان کرد: "در نظام های آموزشی سنتی چند استاد با تجربه وجود داشت و خود استاد نیز تسلط کافی می بایست داشته باشد اما در نظام آموزشی پیام نور منابع روز آمد و غنی نقش اصلی را بازی می کنند تا دانشجویان بتوانند دانش لازم را کسب کنند. تلاش شده است منابع درسی تهیه گردد. یکی از ظرفیتهایی که دانشجو باید کسب کند تسلط به زبان انگلیسی است که دانشگاه منابع انگلیسی را در کنار منابع فارسی تعیین می کند و در اختیار دانشجو قرار می دهد تا دانشجو بتواند به آخرین یافته های علمی دسترسی پیدا کند."

وی ادامه داد: "ظرفیت اعلام شده برای پیام نور امسال 3 نفر می باشد و مشخص نیست که بعدا افزایش پیدا کند یا خیر که با توجه به سیاستهای دانشگاه و وزارتخانه تغییر می یابد. البته علاوه بر این ظرفیت ظرفیتی نیز برای مربیان دانشگاه و دستیاران دانشگاهها در نظر گرفته شده است."

کیفیت دانش و رشته و همچنین آبروی رشته را باید درنظر داشته باشید.

دکتر شریف مقدم در پایان گفت: "اگر بتوانیم کاری برای دانشجویی که علاقمند است ادامه تحصیل بدهد انجام دهیم؛ مانع آن نشویم و سعی کنیم قدمی برداریم که مشکلات دانشجویان کمتر شود ضمن اینکه کیفیت دانش و رشته و همچنین آبروی رشته را نیز باید مد نظر داشته باشیم."

خبرنگار: خدیجه عروجی