لزوم بازنگری اساسی در نظام آموزشي رشته علوم کتابداری و اطلاع­ رسانی

زینب غیوری، دانش آموخته دوره کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تربیت مدرس، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، گفت: رشته کتابداری و اطلاع­ رسانی به دلیل میان­ رشته ­ای بودن و ارتباطی که با سایر علوم دارد، به تبعیت از دگرگونی و تکامل در هریک از علوم مرتبط دچار تحول خواهد شد، همچنین فناوری­ های اطلاعاتی و ارتباطی هم تغییرات روزافزونی را در رشته ایجاد خواهند کرد.

نگارنده پایان نامه "بررسي ديدگاه جامعه کتابداري و اطلاع رساني در خصوص تغيير درحوزه­ هاي عنوان، محتوا و آموزش رشته" افزود: همزمان با رشد سریع فناوری ­های اطلاعاتی و ارتباطی، به روز کردن دانش و آموزش مهارت­ها به یک امر مداوم تبدیل شده است و گروه­ های کتابداری و اطلاع­ رسانی بر آن شده ­اند تا اهدافشان، برنامه تحصیلی و ساختار آموزش خود را در جهت برآوردن نیازهای عصر جدید تغییر دهند. در واقع توسعه آموزش و برنامه­ های آموزشی در زمینه علوم کتابداری و اطلاع­ رسانی به موضوعی برای بحث های بین­ المللی تبدیل شده است.

دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: آموزش دانشگاهي كتابداري جديد، با مقطع كارشناسي ارشد از سال 1345 در ايران آغاز شد، و در طی این دوره تغییرات، تضادها و تناقضات زیادی را پشت­ سر گذاشته است و امروزه آموزش کتابداری و اطلاع­ رسانی با چالش­ های جدیدی مواجه است كه بخش قابل توجهي از اين مشكلات و چالش­ ها، مشترك تمامي رشته­ هاي دانشگاهي و برخاسته از نظام آموزشي است و بخش ديگر آن ويژه رشته کتابداری است که به دلیل ماهیت بين­ رشته­ اي­ و رابطه نزديكي که با رشته ­هاي كامپيوتر، ارتباطات، زبان­شناسي و اصطلاح شناسي و ... دارد، به وجود آمده است و به دلیل ماهیت بین­ رشته ­ای بايد بتواند در زمينه وسيع­تري رشد يابد و با تمامي رشته ­هاي دانشگاهي ارتباط داشته باشد، ولي متأسفانه چنين نيست. در واقع نظام آموزشي رشته کتابداری و اطلاع­ رسانی با نارسايي­ ها و كاستي­ هاي قابل توجهي مواجه است كه مي­ توان چنين ذكر كرد:

روز­آمد نبودن برنامه درسی، نارسايي برنامه درسي از جهت آموزش تخصص­ ها و مهارت­ هاي لازم و هماهنگ با نيازهاي زمان، فقر منابع و تجهيزات، عدم توجه و تأكيد لازم بر پژوهش، وابستگي به دانشكده­ هاي علوم انساني و علوم تربيتي و شيوه گزينش دانشجو، عدم وجود نظارت و ارزیابی صحیح از عملکرد گروه های آموزشی، عدم استفاده از شیوه­ های نوین در آموزش متناسب با تحولات رشته و نیازهای بازار کار، سنتي بودن ساختار آموزشي، منحصر بودن امكانات برخي گروه هاي آموزشي به مواد چاپي و در نهایت رعایت نشدن تخصص اساتيد در انتخاب دروسي كه تدريس مي­كنند.

وی در پاسخ به اینکه ویژگی های نظام آموزشی اثربخش در رشته کتابداری و اطلاع ­رسانی چیست گفت:

با توجه به چالش های آورده شده در قسمت پیشین که نشان­ دهنده مشکلات در نظام آموزش کتابداری و اطلاع­رسانی ایران می­ باشد، برای بهبود وضعیت کنونی برخی از مشخصات آموزش اثر بخش در حوزه کتابداری و اطلاع ­رسانی آورده

می­ شود:

1. همگام شدن نظام آموزشی رشته کتابداری و اطلاع­ رسانی با تحولات اجتماعی، فرهنگی و فناوری؛

2. توانایی تطابق سریع دانش ­آموختگان رشته کتابداری و اطلاع ­رسانی با نیازهای بازار­کار از طريق گسترش ارتباط و همکاری میان گروه­ های کتابداری و اطلاع­ رسانی و مراکز پژوهشی رشته با جامعه، بهره­ گیری از کمک­های مالی جامعه در امر تحقیقات و توجه بیشتر به پژوهش های نظری؛

3. پیوند برنامه های کتابداری و اطلاع­رسانی با نیازهای جامعه، دستگاه­های دولتی و آشنا کردن دانشجویان با فرصتهای شغلی در بخش­های دولتی و خصوصی؛

4. برنامه ­ریزی و اجرای دوره­های کارشناسی ارشد و دکتری با تأکید بر پژوهش ­محوري و توسعه و خلق دانش و توسعه مهارت های مورد نياز؛

5. اصلاح برنامه­ های درسی و بهبود روش­های آموزش با تأکید بر رویکرد تلفیقی و بین رشته­ ای در برنامه­ ریزی درسی رشته کتابداری و اطلاع­ رسانی؛

6. سازماندهی محتوای برنامه­ های درسی با تاکید بر روش­های فعال در آموزش و یادگیری؛

7. برنامه­ هاي آموزشي علوم كتابداري و اطلاع­ رساني بايد روي جهاني­ سازي آموزش اين رشته از طريق توسعه استانداردهاي بين­ المللي كه همكاري بين گروه­ ها و دانشكده­ هاي كتابداري را تشويق مي­ كنند، تأكيد كنند؛

8.  بهره ­گیری از روشهای یادگیری مبتنی بر شبکه (Web-based Learning)؛

9.محتواي درسي به­ گونه ­اي باشد تا فارغ­ التحصيلان درك كاملي از سازماندهي دانش و بازيابي آن و دانش كاملي از فراهم­ آوري مواد و سازماندهي آنها (از هرنوع) كسب كنند. همچنين بايد قادر به درك و تجزيه و تحليل هستي­ شناسي سيستم­ هاي مختلف باشند؛

10. یکسان شدن امکانات آموزشی گروه های مختلف.

شایان ذکر است زینب غیوری از پایان نامه خود با عنوان "بررسي ديدگاه جامعه کتابداري و اطلاع رساني در خصوص تغيير درحوزه هاي عنوان، محتوا و آموزش رشته" به راهنمایی دکتر محمد حسن زاده در بهمن ماه 1388 با درجه عالی دفاع نموده است.