نفوذ شبه علم در حوزه نشر کتاب

مدیرکل برنامه ریزی و نظارت پژوهشی دانشگاه تهران در گفت و گو با خبرنگار لیزنا درخصوص نقش کتابخانه‌ها در پژوهشگری و ارتقا بحث پژوهش در دانشگاه‌ها کتاب را به طور طبیعی مهمترین منبع تحقیقاتی عنوان کرد.

علی باقر طاهری‌نیا گفت: پژوهشگری که در هر موضوعی می‌خواهد ورود پیدا کند باید اطلاعی از پیشینه مکتوب، مدون و منتشر شده در رابطه با موضوع تحقیقاتی داشته باشد.

طاهری‌نیا افزود: بدون وجود کتاب‌های معتبر و کتابخانه‌های قوی انجام پژوهش به مثابه در تاریکی گام گذاشتن است؛ یعنی بی اطلاعی از کارها، خلاء‌ها و بی‌اطلاعی از دستاوردهای پژوهشی گذشته است.

مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت پژوهشی دانشگاه تهران کتاب  را حاصل یک فرایند پژوهشی مدت‌دار  که در اختیار آیندگان قرار می‌گیرد توصیف کرد و داشتن کتابخانه‌های قوی  را به معنی مستند کردن فعالیت‌‌های علمی گذشتگان در پژوهش و تحقیق دانست.

وی بیان داشت: در قرن پنجم هجری در اروپا و در زمانی که اروپاییان به تعبیری در عقب‌ماندگی علمی به سر می‌بردند، مسلمانان در اسپانیای امروزی بزرگترین کتابخانه‌ها را تاسیس کردند و در تاریخ آمده که حجم انبوه فهرست کتاب‌های موجود در این کتابخانه‌ها در اروپا مشابهی نداشته است. این مبنای تاریخی به معنای داشتن یک عقبه فکری و مکتوب برای ایران و اسلام به شمار می‌رود، عقبه‌ای که به استناد آثار منتشر شده عقبه‌ای پرافتخار به حساب می‌آید.

طاهری‌نیا گفت: پژوهشگری از داشتن این عقبه بی نیاز نیست و پژوهشگر امروز ما زمانی می‌تواند در پژوهش با اطمینان گام بردارد که عقبه کتابخانه قوی و کتابخانه‌های پر محتوا و معتبر را داشته باشد.

به گفته وی در حوزه چاپ و نشر کتاب هم مثل بسیاری از حوزه‌های دیگر شبه علم نفوذ پیدا کرده است.

او علم را از جنس نور توصیف کرد و گفت: در کنار انتشار کتاب به عنوان مستند علمی گاهی شاهد انتشار کتبی هستیم که علم در آن نیست بلکه شبه علم است و اطلاعات این کتاب‌ها نشان می‌دهد که نوری در آن‌ها نیست.

طاهری‌نیا افزود: آن چه که شبیه علم است به طور طبیعی در طول مسیر و گذر زمان از مسیر پزوهش حذف خواهد شد زیرا کتابی که منتشر شد حتما مورد نقد، بررسی و داوری قرار می‌گیرد.

استاد دانشگاه تهران، پژوهشی شبه علم  را دارای مبانی ضعیفی و کار غیرعلمی عنوان کرد و افزود: پژوهشی که فرهنگ تحقیقاتی ندارد و از اخلاق تحقیقاتی برخوردار نیست به تدریج در مسیر پیشرفت حذف خواهد شد.

 طاهری‌نیا اظهار داشت: به موازات داشتن کتاب‌های علمی قوی باید مراقب انتشار کتاب‌های ضعیف و کتاب‌هایی که حاوی شبه علم هستند باشیم و با انتشار آن‌ها مقابله کنیم.