به گزارش خبرنگار لیزنا همایش انجمن کتابداری با عنوان "رفتار اطلاع یابی" در سالن سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 29 شهریور ماه 1390 برگزار شد.

در ابتدا دکتر سعید رضایی شریف آبادی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، ضمن ابراز خوش آمدگویی به حضار از دکتر زهره خسروی، روانشناس بنام و همچنین عضو هیأت علمی دانشگاه الزهرا دعوت به ایراد سخنرانی کرد.

دکتر زهره خسروی بیان کرد: رفتار در روانشناسی با دیدگاه های مختلف به تبیین و تفسیر این که روانشناسی چیست می پردازد. زمانی که فرد متولد می شود با یک رفتار وارد دنیا می شود و تفاوتهایی با دیگران خلق می شوند.  وجود بار ژنتیکی در هر فرد که تا حدودی بخشی از توانایی ها و خلق و خوی ما را تأمین می کند همراه او است. این بار ژنتیکی در محیط های متفاوت تغییر می کند و شکل و شمایل های پیچیده ای را به وجود می آورد. در محیط خانواده اگر محیط سخت گیرانه ای باشد و یا محیطی که کودک مورد سوء استفاده قرار بگیرد، نگاه آنها به جهان یا حالت خصمانه می گیرد و در آینده به فکر انتقام از هر مرجع قدرتی که در گذشته وی را مورد سوء استفاده قرار داده است بر می آید و یا شیوه دیگر نگاه تسلیم گونه کودک می باشد که نسبت به مسائل مختلف زندگی تابع آنها می شود و مطمئناٌ در هر دو نوع، آسیب هایی وجود دارد که به فرد اعمال می شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه الزهرا در ادامه افزود: وقتی جامعه در یک وضعیت بحرانی به سر ببرد؛  امنیت در آن کمتر می شود و  باعث به وجود آمدن رفتارهای خاص در جامعه می گردد. باید بررسی شود فرهنگ  فرد گرایی است و یا جامعه گرایی. که در نوع اول رضایت فرد مدنظر می باشد و در این نوع جوامع منفعت فردی در گروه منفعت اجتماعی می باشد. که به استقلال، خود مختاری، فردگرایی، رضایت شخصی و... توجه بسیار می شود. در فرهنگ های اجتماعی، هویت در ارتباط با دیگران بیشتر مد نظر می باشد و خیلی از مواقع پرو بودن، بی پروایی و این نوع رفتارها را در بر می گیرد.

در ادامه نشست دکتر معصومه کامران؛ عضو هیات علمی گروه کتابداری دانشگاه الزهرا افزود: ترس از مطالعات رفتار اطلاع یابی قابل بحث است.

وی گفت: در ابتدا تعریفی از رفتار اطلاع یابی ارائه می دهم؛ دایره المعارف کتابداری الگوهای پیچیده رفتار و فعل و انفعالات متقابل انسان هنگام جستجو را رفتار اطلاع یابی بیان می کند. رفتار دائما در حال تغییر است  و چیز ثابتی نیست که با یک یا چند با تحقیق تمام شود و به پایان برسد.

وی اشاره کرد: برای اولین بار در سال 1948 در انجمن سلطنتی انگلستان بحث رفتار اطلاع یابی مطرح می شود، که در کشور ما اولین مقالات برمی گردد به سال 1375 با بحث نیازهای اطلاعاتی که قابل تأمل می باشد.

در 50 سال اخیر اتفاقی که افتاده است تحقیقات مربوط به رفتار اطلاع یابی بر روی کتابخانه های عمومی می باشد اما از آنجایی که کتابخانه های عمومی وجه قابل قبولی در بین مردم نداشت تحقیقات را از آنجا آغاز کردند که از سال 1959 به بعد می رسیم به کتابخانه های دانشگاهی و به سمت نیازهای دانشجویان سوق داده می شود. در نتیجه از سال 1980 تا امروز تفاوتی که در این مطالعات صورت گرفته؛ این بوده است که، این نوع مطالعات به سمت مطالعات در حد پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری حرکت کند و این تغییر و تحولات به سمت مطالعاتی برود که از روشهای تحقیق و پژوهش های متفاوتی استفاده شده است.

وی افزود: این تغییرات از سال  1948 به بعد در رابطه با نیازها بوده است. در دهه های بعدی با تکامل روش های پژوهش به سوی پژوهش های ترکیبی کمی و کیفی و در حال حاضر پژوهش هایی که کاملاً کیفی است سوق داده می شود.

دکتر کامران در ادامه بیان داشت: دست اندرکاران آموزشی و یا کسانی که در زمینه رفتار اطلاع یابی تحقیق کردند می بایستی نقشه ی مدونی در این رابطه طراحی کنند؛ اینکه در چه جاهایی تحقیق صورت گرفته؟ بر روی چه کسانی تحقیق انجام شده؟ جامعه آماری چه کسانی بودند؟ و غیره... تا بتوان دانشجویان و پژوهشگران را مجهز کنیم به تحقیق جامع و کامل در این رابطه.

دکتر کامران اظهار امیدواری کردند با تغییراتی که در روش پژوهش و ابزارهای گردآوری اطلاعات و جامعه پژوهش ایجاد می شود  نفس دوباره ای در کالبد رفتار اطلاع یابی ایجاد گردد.

در ادامه همایش دکتر حمید قاضی زاده؛  مدرس گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: متأسفانه هنوز به نیاز واقعی کاربران توجه ای نشده است و به راستی کاربران به دنبال چه چیزی می باشد؟ آیا مدل کاربر پسند تا به حال تولید کرده ایم؟

دکتر قاضی زاده گفت در این خصوص مدل کولثاو  را مورد تحقیق و بررسی قرار دادیم.  این مدل از 6 مرحله تشکیل می شود: 1- شروع 2- انتخاب 3- کاوش 4- تدوین 5- گردآوری 6- ارائه.

وی ادامه داد: کولثاو برای بهتر شناساندن مدل خود 10 سال تحقیق می کند و دانشجویانی که در این زمینه تحقیق می کردند را مشاهده کرد که دو حالت بسیار قابل اهمیت در آنها یافت. حالت اول تمایل و دعوت کننده جهت انجام تحقیق یعنی فرد واقعاً بخواهد تحقیق کند. حالت دوم، دلاتی است، حالت اکراه و بدون تمایل که به دانشجویان شب امتحانی و دانشجویان درس نخوان و... می توان اشاره کرد.

وی افزود: پژوهشی را با عنوان «در مورد فرایند جستجو در اینترنت چالشهای فراوانی وجود دارد»، طراحی کردیم و در آن به این چالشهای موجود که شامل کمبود مهارتهای جستجوی اطلاعات، تقاضای فراوان افراد جهت دسترسی به اطلاعات، ضعف موتورهای جستجو در بازیابی اطلاعات، نبود انسجام در فرآیند جستجوی اطلاعات کاربران، و ضرورت بهره گیری از یک مدل در فرآیند جستجو می شد؛ پرداختیم.

با بررسی این طرح می توان یک مدل پیشنهادی جدیدی را ارائه دهیم که در برگیرنده 5 مرحله تمرکز، کاوش، گردآوری، انتخاب و ارائه است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی جهت ارتقاء در این زمینه پیشنهاداتی را ارائه کرد و افزود: اجرای الگوی 5 مرحله ای جدید در موتورهای جستجو،  آموزش های کوتاه مدت، لزوم توجه بیشتر دانشگاه ها در رابطه با استفاده مناسب از دیتا بیس ها مواردی است که در جهت ارتقاء رفتار اطلاع یابی پیشنهاد می گردد.

در پایان دکتر سعیدرضایی با ارائه تقدیر نامه از سخنرانان تشکر و قدردانی کردند و همایش پس از برگزاری جلسه پرسش و پاسخ به پایان رسید.