به گزارش پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا) به نقل از ايسنا، بسياري از نهادهاي مختلف جهاني و اينترنتي با اهداف گوناگون كه مهمترين آن‌ها تجاري و تبليغاتي است، به راه‌اندازي شبكه‌هاي اجتماعي دست زده يا درصدد خريد سهام مهمترين شبكه‌هاي اجتماعي دنيا هستند.
تاثير شبكه‌هاي اجتماعي به اعتقاد كارشناسان در جامعه وب سايتي باعث شكل‌گيري مفاهيمي همچون صميميت و اعتماد در فضاي سايبر شده است، مفاهيمي كه در گذشته دستيابي و تحقق آن در حد يك رويا بود. بنابراين در عصر حاضر با گسترش شبكه‌هاي اجتماعي، روابط عمومي الكترونيك مي‌تواند پاسخ تمامي مخاطبان يك سازمان هفت در بيست و چهار را در كمترين زمان ممكن و با ايجاد فضاي تعاملي ارايه دهد.
جواد افتاده - مدير وب سايت جامعه اطلاعاتي ايران - در مقاله‌اي با عنوان شبكه‌هاي اجتماعي يكپارچه‌سازي خدمات در روابط عمومي الكترونيك كه در پنجمين همايش روابط عمومي الكترونيك ارائه كرد و اطلاعات اين گزارش از آن استخراج شده معتقد است: "در حال حاضر در كشور ما روابط عمومي‌هاي الكترونيك خدمات گوناگوني را نظير ارسال و دريافت پيام، صوت، تصوير، عكس، ويديو، امكان چت همزمان، تبليغات و بازاريابي اينترنتي، بلاگ، اشتراك‌گذاري منابع، نظرسنجي، نشر الكترونيك، روزنامه‌نگاري شهروندي، گروه‌هاي خبري و شخصي اطلاع‌رساني و اطلاع يابي و... را از طريق وب سايت‌هاي مختلف عرضه مي‌كنند كه به راحتي طي اين مقاله، پيش‌بيني شده است تا سال 2010 تعداد وب سايت‌هاي شبكه اجتماعي به 4 ميليون برسد.
در حال حاضر در سراسر جهان، جنبش شبكه‌هاي اجتماعي شكل گرفته است، يعني بيش‌تر وب‌سايت‌ها امكانات و زيرساخت‌هاي شبكه اجتماعي را در خود جاي داده‌اند. طبق آمارها هر كاربر اينترنتي فقط سه ثانيه را صرف بازديد از يك وب سايت مي‌كند كه وجود امكانات شبكه‌هاي اجتماعي باعث ماندگاري بازديدكنندگان و كاربران وب سايت‌ها مي‌شود و در نهايت ارتباطي پويا و دايمي بين مخاطب و سرويس دهنده برقرار مي‌كند.
امروز با گسترش وب سايت‌هاي شبكه‌هاي اجتماعي همانند فيس بوك، ماي اسپيس، اوركات و ... تجهيزات وب سايت‌هايي مانند آمازون، اي باي و ... با امكانات شبكه‌هاي اجتماعي همه به اين نتيجه رسيده‌اند كه تمام خدماتي كه روابط عمومي الكترونيك ارايه مي‌دهد در قالب شبكه‌هاي اجتماعي نيز قابل عرضه است.
اين شبكه‌هاي اجتماعي در عين حالي كه فضاهايي جهت پيدا كردن دوستان جديد است افراد مي‌توانند با دوستان قديمي خود كه در جريان تغييرات زندگي‌شان قرار داشته‌اند، ارتباط برقرار كنند. مكان‌هايي براي تبادل نظر هستند كه در آن‌ها جوانان عقايد و نظرات خود را با هم به اشتراك مي‌گذارند.
*شبكه اجتماعي (social networking) چيست؟
يك شبكه‌ي اجتماعي يك ساختار اجتماعي است كه از گروه‌هايي ـ كه عموما فردي يا سازماني هستند ـ تشكيل شده است كه توسط يك يا چند نوع از وابستگي‌ها به هم متصل‌اند. شبكه‌هاي اجتماعي در بستر يك جامعه اطلاعاتي پيچيده، كاركرد موثر شبكه (همگرايي) را تصوير مي‌كند و با نگاهي دقيق‌تر، جامعه تركيبي است از شبكه‌هاي متعدد: شبكه‌هاي ميان سازمان‌ها، شبكه درون سازماني، شبكه‌هاي شخصي، شبكه‌هاي رايانه‌يي و علاوه بر اين‌ها شبكه‌هاي فرا مرزي و اطلاعات از طريق همين بزرگراه‌ها جاري مي‌شود.
برخي از محققان، شبكه‌ها و شبكه‌سازي را عامل تحولات و تغييرات اجتماعي مي‌دانند. دليل موفقيت اين شبكه‌ها داشتن رنگ و بوي اجتماعي آن‌هاست (چون انسان موجودي اجتماعي است). از همين رو، كاربران با حضور خود، صورتي جديد از تعاملات اجتماعي سنتي را به وجود مي‌آورند كه شايد تجربه كردن برخي از اين تعاملات به دليل هنجارهاي جامعه كاربران غيرممكن باشد.
اين امر به اعتقاد كارشناسان كاربران را تشويق مي‌كند تا فارغ از هنجارهاي حاكم بر جامعه پا به چنين جامعه‌هاي مجازي بگذارند. اما بايد به خاطر داشت كه همين كاربران با بنيان اخلاقي كه در جامعه واقعي دارند وارد چنين محيط‌هايي مي‌شوند و به تعامل با ديگران مي‌پردازند.
به بيان ديگر يك شبكه اجتماعي، سايت يا مجموعه سايتي است كه به كاربراني كه دوست دارند علاقه‌مندي‌ها، افكار، فعاليت‌هاي خودشان را با ديگران به اشتراك بگذارند و ديگران هم با آنان به اشتراك بگذارند، اين مكان را مي‌دهد.
شبكه‌هاي اجتماعي، به خصوص آن‌هايي كه كاربردهاي معمولي و غيرتجاري دارند، مكان‌هايي در دنياي مجازي هستند كه مردم خود را به‌طور خلاصه معرفي مي‌كنند و اركان برقراري ارتباط بين خود و هم فكرانشان را در زمينه‌هاي مختلف مورد علاقه فراهم مي‌كنند.
استفاده از خدمات شبكه‌هاي اجتماعي، روز به روز محبوبيت بيش‌تري پيدا مي‌كند. هم اكنون سايت‌هاي شبكه‌هاي اجتماعي، بعد از پرتال‌هاي بزرگي مثل ياهو يا ام‌اس‌ان موتورهاي جست‌وجو مثل گوگل، تبديل به پراستفاده‌ترين خدمات اينترنتي شده‌اند.
* تاريخچه شبكه‌هاي اجتماعي
فضاي مجازي امكان شكل‌گيري اجتماعات جديد را براي كابران فراهم مي‌كند. از زمان تونيس (Toniest) و تلاش او براي تعريف دو گونه تجمع انساني، يعني «اجتماع» در مقابل «جامعه» گزلشافت و گمنشافت به بعد، همه متفكران علوم اجتماعي و فرهنگي «رودر رو بودن»، «محدوديت تعداد» و «مبتني بر روابط عاطفي و نه رابطه عقلاني» را از خصائص بنياني «اجتماع» عنوان كرده‌اند.
در سال 1960 نخستين بار بحث شبكه‌هاي اجتماعي در دانشگاه ايلي نيوز در ايالت متحده آمريكا مطرح شد، پس از آن در 1997 نخستين سايت شبكه اجتماعي به آدرس اينترنتي SixDegress.com راه‌اندازي شد. اما بعد از سال 2002 انفجار تجارت در وب سايت‌هاي شبكه اجتماعي مانند Lindedin و Orkut و Friendestre و... باعث تحول عظيم در اين عرصه و شكوفايي شبكه‌هاي اجتماعي شد.
در سال 2004 سايت‌هاي شبكه اجتماعي فرينداستر با 7 ميليون كاربر و ماي اسپيس با 4 ميليون كاربر مقام‌هاي اول را داشتند.در اين سال سايت فيس بوك نيز راه‌اندازي شد.
سال 2005، سال ظهور قوانين، براي شبكه‌هاي اجتماعي بود زيرا بسياري از اطلاعات شخصي افراد در اختيار اين شبكه‌ها بود كه قوانيني مشخص براي حفظ اين اطلاعات و نوع ارتباطات ايجاد كردند. سرانجام سال 2006، سال گسترش روزافزون كاربران و بازديدكنندگان وب‌سايت‌هاي شبكه اجتماعي و هم‌چنين ساير سايت‌هاي ديگر به شبكه اجتماعي بود.
* رشد شبكه‌هاي اجتماعي در جهان
اما در ماه آوريل سال 2008، فيس بوك با ايجاد صفحه‌هاي اصلي وب سايت خود به زبان‌هاي مختلف باعث شد كه اين وب سايت 153 درصد در سال گذشته رشد داشته باشد.
* شبكه‌هاي اجتماعي محبوب‌تر از اي‌ميل
جديدترين آمار نيلسن نشان مي‌دهد كه 65.1 درصد از كاربران اينترنت از اي‌ميل استفاده مي‌كنند، در حالي كه 66.8 درصد به سايت‌هاي شبكه اجتماعي روي آورده‌اند. در اين بررسي كه برمبناي بازديد معمولي كاربران از چنين سايت‌هايي صورت گرفته است، جست‌وجو با 85.9 درصد برترين بخش مورد بازديد كاربران بود.
* ويژگي‌هاي انحصاري شبكه‌هاي اجتماعي
خرد جمعي در شبكه‌هاي اجتماعي، مطالعه خروجي شبكه‌هاي اجتماعي، شبكه‌هاي اجتماعي و تبليغات آنلاين، كاربران گزينش گر، انتقال فرهنگ‌هاي مختلف، اعتماد و صداقت و صميميت از جمله ويژگي‌هايي هستند كه شبكه‌هاي اجتماعي موجود در بستر اينترنت به‌طور انحصاري در اختيار دارند.
* آمار سايت‌هاي شبكه اجتماعي
اما طبق آخرين آمار سايت الكسا (Alexa)، سايت‌هاي برتر جهان از نظر بازديدكننده به شرح ذيل هستند:
1- ياهو، 2- گوگل 3- يوتيوب 4- فيس بوك 5- ويكيپديا 6- بلاگر 7- ماي اسپيس
از بين 9 سايت برتر جهان، چهار سايت شبكه اجتماعي است و سايت ماي اسپيس 290 كاربر و سايت فيس بوك 175 ميليون كاربر دارد. ضمن اينكه ياهو هم بعد از راه‌اندازي نه چندان موفق «360 درجه» به دنبال راه‌اندازي يك شبكه اجتماعي ديگر به اسم «مش» است.
ناسا شبكه اجتماعي ماي ناسا و سوني نيز براي كنسول بازي پلي‌استيشن شبكه اجتماعي با نام Plyastation Home براي طراحي شخصيتي سه‌بعدي براي كاربران طراحي كرده است.
* آمار وب سايت‌ها در ايران
طبق نظرسنجي‌ها، گوگل، ياهو، بلاگفا، فيس بوك، ميهن بلاگ، يوتيوب، بلاگر، كلوب، پرشين بلاگ، ويكيپديا سايت‌هايي هستند كه بين ايرانيان به ترتيب با بيش‌ترين استقبال مواجه شده‌اند. در ايران نيز در بين 13 سايت برتر، چهار وب سايت مرتبط با شبكه اجتماعي است.
حدود چهار سال پيش، مفهوم شبكه‌هاي اجتماعي به‌طور گسترده با حضور اوركات در ميان كاربران ايراني رواج پيدا كرد و در مدت كوتاهي آنقدر سريع رشد كرد كه پس از برزيل و آمريكا ايران سومين كشور حاضر در اوركات شد. در همان زمان، شايعاتي هم رواج پيدا كرد كه نسبت به عضويت در اين انجمن هشدار داده و گفته شد كه گوگل (گرداننده اوركات) از اين طريق به اطلاعات شخصي، علايق و نظرات و ارتباطات خصوصي افراد دست يافته و ممكن است با اين كار، امنيت شخصي افراد از بين برود.
اين شايعات در حالي بود كه چندي پيش، دادگاهي در برزيل از گوگل تقاضاي اجراي محدوديت‌هايي در سرويس اوركات كرد تا گروه‌هاي نژادپرستانه از اوركات حذف شوند. البته گوگل از اجراي اين تقاضا سرباز زد.
گوگل اعلام كرده چون سرورهاي گوگل كه مرتبط با اوركات هستند در آمريكا قرار دارند، كليه امور مربوط به آن مطابق قوانين آمريكا بوده و نمي‌توان قوانين برزيل يا ساير دولت‌ها را در آن دخيل كرد اما گروه‌هاي خاصي را كه برخلاف قوانين داخلي اوركات بوده‌اند، شناسايي و بسته است.
*شبكه‌هاي اجتماعي و جذب سه‌چهارم كاربران اينترنت اروپا
طبق برخي آمارها در اروپا 7/282 ميليون كاربر اينترنتي، در خانه يا محل كار از ا ينترنت استفاده مي‌كنند؛ در دسامبر 2008، 211 ميليون كاربر از شبكه‌هاي اجتماعي بازديد كردند. به بيان ديگر 74 درصد كاربران اروپا از سايت‌هاي شبكه اجتماعي بازديد مي‌كنند.
سومين مقصد انگليسي‌ها در تعطيلات كريسمس امسال، سايت يوتيوب بوده است كه در مراحل بعدي هات ميل قرار دارد.
*حريم خصوصي و اسپم در شبكه‌هاي اجتماعي
طبق نظرسنجي انجام شده در 972 سايت شبكه اجتماعي از 66 درصد كاربران؛ اگر اسپم‌ها از طريق درخواست دوستي (دعوت نامه) پيام و پست مطلب باشند، احتمالا ناگزير به سراغ سايت‌هاي شبكه اجتماعي ديگر مي‌روند. در حال حاضر، سايت فيس بوك در حال ارايه قوانين جديدي براي جلوگيري از اسپم‌هاي اين چنين است".