به گزارش خبرنگار پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا)، دومین نشست بررسی وضعیت نشریات تخصصی حوزه اطلاعات، کتابداری و مطالعات آرشیوی روز سه شنبه، مورخ 30 شهریور 1389 از ساعت 14:30 در دفتر کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با حضور سردبیران نشریات و هیأت رئیسه انجمن کتابداری برگزار شد.

در ابتدای جلسه، دکتر فاطمه فهیم نیا رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، به عنوان میزبان ضمن خوشامدگویی به حاضران، انتصاب دکتر غلامرضا فدایی به سمت ریاست دانشکده کتابداری را تبریک گفت. 

سپس دکتر سعید رضایی شریف آبادی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، ضمن تبریک مجدد به دکتر فدایی و گرامیداشت هفته دفاع مقدس، ابراز امیدواری کرد، فرهنگ سازی کافی در تأسیس دانشکده پیاده سازی شود تا رشته های مختلفی در آن پا بگیرد.

دکتر غلامرضا فدایی ضمن تشکر گفت: "سهم نشریات و سردبیران آن ها در این فرهنگ سازی بسیار مهم است چرا که افراد اهل قلم باید از حیثیت و چارچوب این رشته دفاع کنند و دراین شرایط، بیش از هر چیز به وحدت و اتحاد نیاز داریم. دانشکده کتابداری از آن همه است و وظیفه و مسئولیت همه افراد سنگین است."

دکتر فدایی پیشنهاد کرد: سخن سردبیر شماره آینده نشریات تخصصی درخصوص این موضوع باشد و این مسأله را به چالش کشیده، و از ارزشمند بودن کتابداری به عنوان یک علم سخن گفته شود.

در ادامه دکتر رضایی بیان کرد: "در نشست اول قدری با کلیات فعالیت نشریات و سردبیران آشنا شدیم. بحث محتوای نشریات، حد و مرز فعالیت های محتوای نشریات و فرآیند پذیرش  و داوری مقالات نشریات محورهای بحث بود. در فاصله دو نشست از 15 تیر تا دومین نشست با تشکیل یک  لیست ایمیل از اعضاء (Mailing List) منابعی در این رابطه برای سردبیران ارسال شد".

وی افزود: منابع مذکور با عناوین زیر مطرح و به حاضران نمایش داده شدند:

مقاله «صد ویژگی یک مقاله علمی-پژوهشی خوب/ تألیف دکتر یزدان منصوریان»؛ پایان نامه «ارزیابی تطبیقی کیفیت محتوای نمایه های استنادی اسکوپوس و آی.اس.آی/ امیر وفائیان»؛ مقاله «از دشواریهای داوری/ دکتر یزدان منصوریان»؛ «سرمقاله ای از دکتر محمد حسین دیانی»؛  مقاله انگلیسی زبان «The Tragedy of the Reviewer Commns/ Louis de Mersad»؛ کتاب الکترونیکی « Peer Review Manuscript Management in Scientific Journals: Guidelines for GoodPractice / Irene Homes»

در ادامه این جلسه، دکتر عبدالحسین فرج پهلو دو پیشنهاد، مبنی بر «ایجاد پایگاهی از مقالات در دست بررسی و چاپ شده مجلات مختلف به منظور کنترل بیشتر مقالات و جلوگیری از چاپ ناخواسته تکراری از مقالات» و «ایجاد پایگاهی از مشخصات افراد واجد شرایط برای داوری مقالات نشریات کتابداری و اطلاع رسانی» مطرح کرد.

علاوه بر آن، دکتر فرج پهلو در ادامه  تأکید کرد: این نشست ها باید طوری پیش رود که مفید و کاربردی باشد و در راستای بهبود وضعیت نشریات باشد.

وی پیشنهاد کرد: همایشی مبتنی بر مباحث تئوری این نشریات برگزار شود تا نتایج آن به این شورا برسد و مورد استفاده قرار گیرد.

دکتر محمدرضا قانع، معاون مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و مدیر مسئول انگلیسی زبان «IJISM»  اظهار کرد: "باید تلاش شود، با تشکیل یک مخزن (repository)، نشریات را به طور دسترسی آزاد (Open Access)، در سطح ایران در اختیار کاربران قرار دهیم."

در ادامه دکتر فهیم نیا، به نمایندگی از دانشگاه تهران اعلام آمادگی کرد، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، می تواند دبیرخانه این گونه نشست های نشریات باشد.

وی افزود: همچنین این کتابخانه می تواند، بخشی از سرور نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران را در اختیار بگذارد تا برای ایجاد مخزن ملی پیشنهاد شده ی نشریات دسترسی آزاد، استفاده شود تا برای کاربران از طریق سایت انجمن کتابداری در دسترس باشد. 

دکتر قانع تصریح کرد: "بهتر است جایگاه  این نشست ها را از لحاظ قانونی تعیین کنیم تا مصوبات قابل اجرا باشند."

دکتر سعید رضایی شریف آبادی در ادامه اظهار کرد: "با توجه به  تأکید دبیرخانه کمیسیون انجمن های علمی مبنی بر اینکه انجمن های علمی در هدایت یا همکاری  نشریات حوزه علمی خودشان باید تأثیر گذار باشند، جایگاه انجمن در این گونه نشست ها تنها مشورتی است و نه اجرایی."

سپس دکتر محمد حسن زاده گفت: "عطش درجه محوری نشریات باید از بین رود. چرا که باعث سطحی گرایی مفرط شده و آسیب رسان می شود. باید در این عرصه تلاش کنیم، الگوی واحدی برای چاپ نشریات داشته باشیم تا یکدستی بیشتر شود. از طرفی وجود زودآیندهای نشریات (Forth Coming)، دسترس پذیری مقالات را برای خوانندگان افزایش می دهد و بهتر است به منظور تقویت بعد اقتصادی نشریات، صندوقی تأمین شود تا به لحاظ مسائل مالی بهانه ای برای نشریات باقی نماند." 

دکتر قانع با تأکید بر صحبت های وی تصریح نمود: "بهتر است جلسه ای جداگانه برای بررسی الگوی واحد در نظر گرفته شود تا اهداف و ضرورت آن به دقت مورد بحث قرار گیرد و معاونت پژوهشی دانشگاه ها موظفند تا تمام هزینه های نشریات علمی –پژوهشی وابسته به دانشگاه را تأمین نمایند." 

در ادامه،  محمد زره ساز، سردبير نشريه الكترونيكي شمسه، با اشاره به منشاء و دلايل ‌پيدايش اين نشريه، به  شكاف ايجاد شده ميان دغدغه ها و چالش هاي علمي موجود در كتابخانه ها و مراكز اطلاع رساني و عناوين و موضوعات مطرح شده در نشريات اين رشته اشاره كرد و افزود برخي از اين مشكلات ناشي از قالب هاي تحميل شده براي نشريات علمي پژوهشي وامتيازگيري جهت ارتقاء دانشگاهيان از سوي وزارت علوم است كه سبب شده اين شكاف روز به روز عميق تر گردد.

نادیا حاجی عزیزی به نمایندگی از نشریه علوم و  فناوری اطلاعات اظهار کرد: " به دلیل اهمیت زود آیندها مقالات رسیده به این نشریه پس از تأیید داوران در بخش زودآیندها در سایت این نشریه به آدرس http://jist.irandoc.ac.ir قرار می گیرد تا توسط نویسنده ویراستاری نهایی شود و در نشریه چاپی به چاپ برسد." 

در ادامه  دکتر فدایی، یکی از اعضای کمیسیون نشریات اذعان کرد: "مشکل توزیع نشریات بسیار گسترده  است تا جایی که گاهی مسأله تولید را زیر سؤال می برد و نیاز است که در این مسیر یک خط مشی هم برای توزیع نشریات تدوین شود تا به دست مصرف کننده واقعی اش برسد. از طرفی کمیسیون نشریات  ارزش بیشتری برای نشریات علمی –ترویجی در نظر گرفته است و برای ارتقاء درجه اساتید وجود یک مقاله در نشریات علمی- ترویجی ضروری است.

وی افزود: "ضرورت وجود یک سیستم نقد و بررسی هم احساس می شود که نواقص و عیوب درک شوند. همفکری و رقابت سالم هم مطلوب است. بحث زود آیندها هم در کمیسیون استقبال شده است و به آن اهمیت داده خواهد شد."

دکتر حسن اشرفی ریزی، نماینده نشریه «مدیریت اطلاعات و سلامت» از اصفهان در رابطه با مسأله توزیع  تصریح کرد: "به منظور کاربردی تر نمودن  نتایج مقالات و توزیع بیشتر در طی برنامه ای با عنوان” Knowledge Transferring & Extension"، خلاصه اجرایی مقالات (یافته ها و نتیجه گیری) برای مدیران اجرایی مربوطه ارسال می شود تا نتایج آن مورد استفاده و اجرا قرار گیرد."

دکتر رضایی اظهار کرد: " مسائل مطرح شده نشان می دهد که دغدغه ها و ناگفته های سردبیران بسیار است و از دکتر قانع این سؤال را پرسید که با توجه به اینکه  نشریات بین المللی درجه محوری ندارند، آیا مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری شیراز برای امتیاز دهی، ضریب تأثیر را ملاک قرار می دهد؟"

دکتر قانع در پاسخ بیان داشت: " با توجه به آئین نامه  جدید ارتقاء  مصوب بهمن 1387 که به همه دانشگاه ها ابلاغ شده است مقالات نشریاتی که در ISC نمایه می شوند و نشریاتی که دارای استنادهای بالا (High Cited) باشند ، 9 امتیاز دارند."

از طرفی وی یکی از ضعف های نشریات را نداشتن کارمند ماهر دانست و با تأکید بر تلاش بر ایجاد مخزن دسترسی آزاد (OA)،  در ادامه افزود: " باید سعی شود چکیده های به انگلیسی نوشته شده نمایه شوند تا  با افزایش پدیداری(Visibility)، استنادها افزایش یابد و به دنبال آن استناد وبی (Web Citation) نیز قابلیت بهبود یابد و درسطح بین المللی اعتبار به Peer Review برسد."

در نهایت دکتر فهیم نیا بر امضای قرارداد سه گانه میان انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و دانشگاه تهران تأکید کرد.

در پایان دکتر رضایی، از حضور سردبیران تشکر نمود و آن ها را به حضور در جلسه بعدی در تاریخ 2 آذر 1389  با موضوع فرآیند داوری و پذیرش مقالات دعوت نمود.

گفتنی است آخرین شماره نشریات فصلنامه کتاب، گنجینه اسناد، علوم و فناوری اطلاعات و تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی در بین حاضران توزیع شد و جلسه در ساعت 17 به کار خود پایان داد.

خبرنگار: الهه حسینی