لیزنا، سید ابراهیم عمرانی، رئیس کتابخانه مرکزی پردیس علوم دانشگاه تهران: فکر می کنم در درس دکتر حری بود که وقتی بحث به نظام های آموزشی می رسید تاکید می کردند که نظام آموزشی در مدارس کشورهای جهان غیر سوم نظامی چند جانبه و چند وجهی است و در مدارس کشورهای غیر آنها اغلب نظام آموزش و پرورش تک متنی یا یک محوری می شود. در این نظامها آموزش و پرورش مبتنی بر یک متن درسی است. مثلا کتاب زیست شناسی سوم دبیرستان شاخه تجربی و مولف همان کتاب را درس می دهد و امتحان می گیرد و دانش آموز از طریق آن می تواند مراحل ترقی را طی نماید. دکتر حری در ادامه می فرمودند که همین دانش آموز ایرانی وقتی به دانشگاه می رسد، همین نظام تک متنی را هم ندارد و آموزش او تبدیل به نظام نیم متنی  می شود، یعنی خدا جزوه را زنده نگهدارد که مقاوله نامه محترمانه و ناگفته استاد کم کار دانشجوی تنبل است و باعث محبوبیت استاد، به ویژه اگر از همان جزوه  21 سوال هم در بیاورد و به دانشجو بگوید از اینها 20 تاش  در امتحان می آید. می بینید  نظام نیم متنی چه معجزاتی دارد؟!!

برگردیم، من فکر کردم که خوب وقتی دبیرستانهای غیر جهان سومی چند وجهی و چند متنی و مبتنی بر کتابخانه هستند، در یک مدرسه احتمالا چندین کتابدار دارند، وقتی به نظام تک متنی می رسیم خوب شاید یک کتابدار کافی باشد و در نظام نیم متنی هم دیگر یک کتابدار زیادی است و  یک نیمه کتابدار که حالا اسمش را بگذاریم کتابیار یا کتابکار یا کتاب بار و غیره و مشکل را حل کنیم ولی دیدم این جوری که پاک همه نظم و نظامات ما به هم می ریزد. آخر ما بر عکس قضیه را پیش رو داریم. مدارس ما نظام تک متنی هستند و دانشگاههای ما نظام نیم متنی. پیشنهادی به فکر بزرگم رسید که احتمالا مشکل وزارت آموزش و پرورش را هم بر طرف کند. حالا که دانشگاههای ما نیم متنی هستند، خوب 100% به کتابدار نیاز ندارند و همان کتابیار برایشان کافی است و آموزش و پرورش که نظامش تک متنی است به کتابدار احتیاج دارد. بنابراین وزارت علوم همه کتابدارانش را به آموزش و پرورش بفرستد و خودش از دانش آموزان و دانشجویان برای رتق و فتق امور استفاده کند. اینگونه مشکل اصلی وزارت آموزش و پرورش حل می شود:

داوود روستایی قائم مقام سازمان دانش آموزی: ....... این طرح صرفا در مدارسی که گروه پیشتاز و فرزانه دارد برگزار نمی شود، گفت: براساس سهمیه ابلاغی به استان ها و پس از آموزش دانش آموزان مستعد به منظور کاهش هزینه های نیروی انسانی و نیز واگذاری مسوولیت مدیریتی به دانش آموزان، جبران کمبود نیروهای رسمی در بخش کتابداری، ترویج فرهنگ کتابخوانی و توسعه و تقویت روحیه خودباوری دانش آموزان در پذیرش مسئولیت های اجتماعی در تمام مدارس دارای کتابخانه اجرا می شود.

جناب قائم مقام محترم فکر نمی کنید بجای حل مساله معضل جدیدی طراحی می کنید؟ همه اینهایی که نوشته اید واقعا قرار است انجام شود؟ ترویج فرهنگ و جبران کمبود کتابدار و ....  همه با کتابیار!!!!!

می توانم بپرسم این کتابیاران دقیقا چه کسانی هستند؟ دانش‌آموزان سوم راهنمایی و دوم و سوم دبیرستان در این طرح شرکت کرده‌اند. این دانش‌آموزان به این کار علاقه داشته و داوطلبانه‌ درکتابخانه‌ها‌حضور‌یافته‌اند.

چه کسانی ایشان را آموزش داده اند؟ از شما اگر پنهان باشد احتمالا از خداوند رحمان پنهان نیست فکر می کنم همین کافی باشد.

آیا این آموزش هزینه ای هم دارد؟ حد اقل دوره های کتابداری مصوب هیات امنای کتابخانه های کشور و وزارت کار یک ماهه یا 120 ساعته است. 1200000 ساعت آموزش هزینه بالایی دارد ، به علاوه شما روی کسانی سرمایه گذاری می کنید که فقط چند ماه یا یکسال برای شما کار خواهند کرد و هر ساله 50% تغییر کتابیار دارید و باز هزینه آموزش.

جناب آقای قائم مقام شما می دانید که کتابدارانی که 4 سال در محیط دانشگاه آموزش کتابداری می بینند باید برای ورود به محیط کتابخانه آموزشگاهی حتما امتحان ویژه ای داشته باشند و تازه باید دوره ای توجیهی ببیند تا بتواند راهنمای خوبی برای دانش آموزان باشد ؟

جناب آقای قائم مقام ممکن است از حضرتعالی درباره تعریف شما از کتابداری سوال کنم؟

جناب آقای قائم مقام ممکن است از شما بپرسم آیا به اطلاع حضرتعالی رسانده اند که کتابداری در دنیا با سابقه ای بسیار طولانی و در کشور اسلامی خودمان مدت 15 سال است که تا مقطع دکتری و در گرایشهای مختلف نیرو تربیت می کند؟

جناب آقای قائم مقام ممکن است حضرتعالی و مقام محترم وزارت برای گرفتن سهمیه ای بیشتر از 2500000 فرصت شغلی که رئیس جمهور محترم برای سال جاری در نظر گرفته اند ، تلاش بیشتری کنید و حتی بجنگید و از فارغ التحصیلانی که فراوانند و آماده در صف کار استخدام کنید و این بلا را از سر مردم دور کنید و کتابخانه های نیمه جان مدارس را به کل از بین نبرید. راستش من وقتی پاسخگویی نیروهای تازه کار فارغ التحصیل خودمان را در کتابخانه ها می بینم گاهی وحشت می کنم و به فکر بازآموزی و حتی آموزش مداوم آنها می افتم تا کسی پشت میز کتابدار بایستد که بتواند همه شئون و اخلاق حرفه ای یک کتابدار را رعایت کند. که بتواند تعداد بیشتری از اطفال مردم را از جاهایی که نباید باشند به جاهایی که باید باشند بیاورد . من به فکر آموزش روانشناسی نوجوانی و ادبیات کودک و نوجوان و برنامه ریزی آموزشی برای بازآموزی کتابدارانی هستم که باید در کتابخانه های آموزشگاهی مشغول شوند تا لطمه های جبران ناپذیر به فرزند خودم که باید به همین مدارس برود وارد نشود که این قبیل لطمه ها قابل جبران نیست. فکر نمی کنید  شما به خاطر کاهش هزینه ها، هزینه ای را بر دوش این ملت می گذارید که جبران ناپذیر است.

بله هزینه بردوش مردم می گذارید. شما آموزش و پرورشی هستید و من هم رشته ام خیلی دور از شما نیست. هر دو ما فراوان خوانده و تجربه کرده ایم " العلم مع الصغر کالنقش في الحجر » (روایت از امير المؤمنين). هر اتفاقی که قرار است برای فرزندان ما بیفتد، باید از همین مدارس بیفتد، دانشگاه واقعا دیر است. جناب آقای قائم مقام محترم فرزند من و خود شما قرار است در همین مدارس و از دست همکلاسی عزیزش کتاب بگیرد و برای مطالعه راهنمایی شود. مطمئن هستید این همکلاسی آمادگی چنین کاری را دارد؟

جناب قائم مقام محترم سازمان دانش آموزی "خودباوری دانش آموزان در پذیرش مسئولیت های اجتماعی" با چه سرمایه ای؟ با چه آموزشی؟ با چه شهامتی؟ من موافقم شما به هر مدرسه یک کتابدار بدهید و این مسئولیت پذیری را در کتابخانه و زیر نظر کتابدار متخصص به دانش آموز/ کتابیار منتقل نمایید. در غیر این صورت و با دو برخورد اشتباه از سوی دانش آموز کتابیار (که شما می دانید و من هم می دانم در این سن به هیچ وجه بعید نیست) و برخورد اشتباه متقابل و احساس عدم توانایی، بر عکس اعتماد به نفس نوجوان و جوان کتابیار را از او می گیرد.

و سوالی که بسیاری از کتابداران جوان در این چند روزه از من پرسیده اند ، و اگر ممکن است شما پاسخ بفرمائید . آیا برای سایر امور آموزش و پرورش از همین روش استفاده می کنید؟.

می دانیم که آموزش و پرورش کمبود معلم هم دارد . آیا از دانش آموزی که در دبیرستان درس می خواند و در یک باشگاه هم فوتبال یا والیبال، بسکتبال و .... بازی می کند برای درس تربیت بدنی استفاده می کنید؟ از دانش آموزی که در خانواده ای روحانی و اهل علم و تقوا متولد شده و رشد یافته و حافظ قرآن و حدیث است و اطلاعات مذهبی خوبی هم دارد برای درس تعلیمات دینی استفاده می کنید؟ ...... فکر می کنم همه ما حدود مسئولیتی که می توان به یک دانش آموز داد را خوب می شناسیم و کتابیار مورد نظر شما احتمالا از این حدود خارج باشد. همانطور که گفتم این مساله آیا قابل تعمیم هست؟ مشاغلی مثل حسابیار برای جبران کمبود حسابدار، دفتر یار به جای دفتر دار و دبیر یار بجای دبیر و ناظمیار بجای ناظم ؟

و نکته دیگر، می دانید در حال حاضر تعداد بسیار زیادی معلمان آموزش و پرورش با مدرک کتابداری در این وزارت شاغل هستند، آیا مزایایی قایل شده اید که همین کتابداران با حفظ موقعیت مالی خود به کتابخانه ها بروند. آیا امکان اصلاح "بخشنامه ساماندهی نیروی انسانی آموزش و پرورش در سال تحصیلی 89 ـ 90 " http://www.teo.ir/?pg=internal&cn=tazeha/elzamat برای سال 1390 وجود ندارد. آیا نمی توان برای اصلاح این بخشنامه ها که فقط هزینه های مادی را در نظر می گیرند و هزینه های معنوی را نادیده می گیرند تلاش کرد. توجه تان را به نوشته زیر که درپایگاه خبری لیزنا و از قول یک مدیر مدرسه شاغل با مدرک کتابداری نوشته شده جلب می کنم:

"با سلام من مدير يكي از مدارس مقطع راهنمايي هستم با مدرك كارشناسي كتابداري خيلي دلم ميخواهد كتابدار مدارس شوم ولي در سالهاي گذشته تقاضاي پست كتابداري دادم جوابي كه به ما دادند اين بود دو رديف از حكم ما كم ميكنند كه موافقت نكردم در سال گذشته تمامي كساني كه كتابدار بودند از پست كتابداري برداشته الان در مدارس ما دانش آموزان زير نظر مربيان پروشي فقط در ساعت تفريح به عنوان كتابدار مدرسه فعاليت ميكنند."

نکته آخر ، آیا تا به حال فکر کرده اید از کار داوطلبانه کتابداران استفاده کنید؟ در شرایط امروز بازار کار،  بسیاری فارغ التحصیلان ممکن است برای در حرفه بودن حاضر به کار داوطلبانه باشند تا هم آموخته های خود را تجربه کنند و هم برای روزی روزگاری کار در بازار آمادگی بیشتری داشته باشند. تا کنون چنین فراخوانی داده اید؟

بارها بیانیه های انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران  را دیده ایم که تقاضای جلسه ای با وزیر محترم آموزش و پرورش و معاونین ایشان نموده اند تا در این مورد، به کمک وزارتخانه محترم آموزش و پرورش ، مدرسه ها و نوجوانان این آب و خاک بشتابند. مدارک انجمن نشان از نامه نگاریهای متعدد با این وزارت است که شاید بتواند با بحث و بررسی همه موقعیتها و  امکانات موجود ، راه حل مناسبی برای این موضوع بیابید. آیا این وقت به متخصصان داده شده که در این باره به یافتن راه حل بپردازند؟

بیائید و با کمک متخصصان این حوزه  راه حلی منطقی بجوئیم و مشکلی را با تصمیمی اشتباه بر مشکلات موجود نیفزائیم.

عمرانی، ابراهیم.«کتابیاران در آموزش عالی ، کتابداران در آموزش». پایگاه تحلیلی خبری لیزنا. سخن هفته شماره 24. 5 اردیبهشت 1390.