به گزارش لیزنا، در نشست «نقش كتابخانه هاي عمومي در رشد اقتصادي جامعه»، دكتر غلامرضا فدايي عراقی، رئیس دانشکده کتابداری دانشگاه تهران، دكتر فهيمه باب الحوائجي، عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم تحقيقات تهران، ابراهيم شمشيري، مدير كل امور كتابخانه هاي نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور و محمد خندان، مديركل پژوهش و نوآوري نهاد کتابخانه های عمومی کشور حضور داشتند.
در آغاز اين نشست محمد خندان گفت: نقش كتابخانه هاي عمومي در رشد اقتصادي جامعه از دو دیدگاه «انتفاعي شدن خدمات و فعاليت ها با رويكرد بازاريابي اطلاعات و سوددهي خدمات» و «نقش حمايتي و پشتيباني كتابخانه هاي عمومي در بنگاه هاي اقتصادي» قابل بررسي است.
وي افزود: موضوع انتفاعي شدن خدمات کتابخانه ها چندسالي است كه مطرح شده است. البته اين بحث در ساير كشورها از دهه 90 در حال بررسی است. نکته مهم این است که انتفاعی شدن خدمات کتابخانه ها با بحث ایجاد دسترسي عادلانه تمام افراد جامعه به كتابخانه ها تعارض ایجاد می کند. چرا که در آن صورت برای اقشار کم درآمد در دسترس نخواهد بود. این موضوع در کشورهای جهان هنوز درمورد کتابخانه های عمومی صورت نگرفته است.
دكتر غلامرضا فدايي عراقی گفت: توجه دين اسلام بر اقتصاد نیز نشان از اهمیت این حوزه دارد. زندگی اجتماعي و زندگي اقتصادي دو موضوع غیرقابل تفکیک هستند. در زندگي اجتماعي سازمان تشكيل مي دهيم و سازمان اجتماعي كاركرد اقتصادي هم دارد که نشان می دهد این دو موضوع تفکیک ناپذیرند.
وي در ادامه بیان کرد: از آنجا که نهاد كتابخانه ها، نهادی اجتماعي است در واقع يك نهاد اقتصادي نيز محسوب می شود. چراکه با عموم جامعه و منافع عمومي در ارتباط است. به بیان دیگر كتابخانه اقتصادي ترين نهاد اجتماعي نيز به شمار مي آيد. اگر قصد سرمایه گذاری در كتابخانه هاي عمومي داشته باشیم باید به تأمین منابع بپردازیم. همچنین باید نیروهای متخصص را در اختیار داشته باشیم.
فدایی گفت: لازم است كتابخانه عمومی پل ارتباطي میان اقشار مختلف جامعه از كودكان و نوجوانان تا گروه های متخصصین باشد. این ارتباط می تواند از طریق يك مكالمه تلفني تا يك سمينار برقرار شود. کارکردهای کتابخانه عمومی در آموزش، پژوهش، سرگرمی و غیره بر اقتصادی بودن آن تأثیر می گذارد.
سپس دكتر فهيمه باب الحوائجي گفت: نمی توان اطلاعات را به لحاظ کمی مورد بررسی قرار داد چراکه ارزش اطلاعات قابل اندازه گيري نيست. باید رویکرد عدالت محور به مقوله اقتصادی کردن داشت چرا که این نگاه در اسلام نیز پذیرفته شده است.
وی افزود: كتابخانه ها مي‌توانند در اقتصاد دو نقش كلان و خرد داشته باشند. نقش كلان آنها تاثير درازمدت بر جامعه و فرهنگ است كه با يادگيري عمومي، تاكيد و آموزش ارزش هاي اخلاقي، بالا بردن سطح فرهنگ، باثبات شدن جامعه و ارائه الگوي صحيح بر جامعه، امکان پذیر است. همچنین نقش خرد آنها در اقتصاد می تواند در ايجاد ارزش افزوده و توجه به توليد مادي در نظر گرفته شود. اين نظريه اي که استفاده نكردن از كتابخانه هاي عمومي تاثير منفي بر اقتصاد جامعه دارد، ثابت شده است. اگر كتابخانه نتواند نقش كلان خود را ايفا كند، نقش خرد آن حذف مي‌شود. براساس تحقيقي كه در كشور نروژ صورت گرفته مراجعه به كتابخانه 40 درصد بر اقتصاد اين كشور تاثير داشته است.
سپس ابراهيم شمشيري گفت: نقش كتابخانه ها را در اقتصاد از دو دیدگاه قابل بررسي است. اقتصاد فرهنگ و فرهنگ اقتصادي دو بحث كلان در اين زمینه می باشند که بر روی یکدیگر تأثیرگذارند.
وی افزود: بحث جهاد اقتصادي و نگاه رهبر انقلاب به اين مقوله نشان از اهمیت این موضوع دارد. نقش اصلی کتابخانه ها در اقتصاد در آگاهي بخشي و اقتصاد فرهنگ است، چون كتابخانه هاي عمومي به عنوان دانشگاه مادام‌العمر مي‌توانند خدمات فرهنگي ارائه کنند. كتابخانه ها مانند هر نهاد هزينه دارند و نياز به كسب درآمد در آن احساس می شود. هم اكنون در اكثر كشورهاي دنيا نهادهایی كه خدمات عمومي ارائه مي‌دهند هزینه خود را از شهرداري دریافت می کنند. اين موضوع در قالب طرح دريافت حق نيم درصدي كتابخانه هاي عمومي كشور از شهرداري ها در ایران نيز رخ داده است. همچنین كمك هاي مردمي و خيرين نيز بخشي از هزينه ها را تأمین می کنند.
این نشست در کارنامه نشر سرای اهل قلم واقع در زیرزمین شبستان مصلی روز پنج شنبه مورخ 22 اردیبهشت 1390 در ساعت 14 برگزار شد.