به گزارش لیزنا به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهشی میراث مکتوب، دکتر اکبر ایرانی در ابتدای نشست «میراث مکتوب زبان فارسی در شبه قاره و ضرورت تدوین فهرست مشترک آنها»، ضمن تقدیر از حضور اساتید ارزشمند حوزه متون، از زحمات زیادی که بزرگانی چون حافظ محمود شیرانی و مرحوم محمد شفیع لاهوری که از استادان بنام زبان فارسی در شبه قاره بوده و آثار ارزشمندی را انجام داده اند، قدردانی کرد.

وی در ادامه به خدمات بسیار ارزشمند دکتر نوشاهی اشاره کرد و گفت: این مرکز بعضی از کتابهایی را که در حوزه شبه قاره مخصوص ماوراء النهر بود، به چاپ رسانده و هم اکنون 2 فهرست از دکتر نوشاهی در دست چاپ داریم که یکی فهرست کتابخانه پنجاب و دیگری فهرست کتابخانه آرشیو ملی پاکستان است که از مهم ترین کارهایی است که ایشان انجام داده اند.

وی افزود: آثاری که در دست چاپ است، فقط دو نمایه که استاد کار کرده اند، حدود 700 صفحه شده و ما تصمیم داشتیم 12 نمایه را در آوریم که ممکن بود حدود 2 تا 4 جلد شود که فعلا به خاطر ضیق وقت از چاپ آن صرف نظر شد.

مدیر عامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب، سه جلد فهرست ها و یک جلد نمایه را از شاهکارهای دکتر نوشاهی دانست که میراث مکتوب توفیق انتشار آن را داشته است. وی ابراز امیدواری کرد که تا آخر سال این کار به دست چاپ برسد و به نظر می رسد این کار، یکی از کارهای بسیار مهم در شناخت زبان فارسی در شبه قاره است که در طول 500 سال اخیر به فارسی انجام شده است.

وی ضمن اعلام این مطلب که پس از چاپ این آثار، مراسمی را برگزار خواهیم کرد، گفت: این پروژه ادامه فهرست مشترکی است که استاد منزوی در مرکز تحقیقات فارسی پاکستان انجام داده اند و استاد نوشاهی پس از ایشان به لحاظ درک  این مطلب، اقدام به ادامه این فهرست نموده اند و این حرکت را ابتکار دکتر منزوی نامید.

سپس دکتر عارف نوشاهی، استاد دانشگاه گوردن راولپندی، درگذشت اساتید بزرگوار دکتر علینقی منزوی و ایرج افشار را تسلیت گفت و ادامه داد: خلاء حضور استاد افشار به مرور زمان محسوس تر خواهد شد،‌ چرا که استاد افشار پلی میان ایران و جهان ایرانشناسی در خارج بود.

دکتر نوشاهی با اشاره به موضوع نشست گفت: این که شبه قاره چه نقشی در پدید آوردن آثار فارسی، ‌به هرگونه یعنی، کتاب، کتیبه و... دارد، ‌موضوعی است واضح و ظاهر و هر کسی که با تاریخ ادبیات فارسی به طور مجموع سر و کار دارد به نقش انکار ناپذیر شبه قاره و فارسی دانان و فارسی نویسان آنجا در تعمیم ادب فارسی واقف است.

وی ضمن بیان تاریخچه کوتاهی درباره کارهای انجام شده، طرحی را درباره چگونگی تدوین فهرست مشترک نسخه های خطی ارائه کرد و دانشگاه لاهور را مرکز و قلب زبان فارسی در شبه قاره نامید که هشت هزار نسخه به زبان سانسکریت دارد و فهرست خود را هم چاپ کرده است.

استاد نوشاهی افزود: در واقع شبه قاره در فهرست نویسی نسخ خطی یکی از مناطق پیشگام بوده و بنده طی دو کتابشناسی که یکی کتابشناسی مخطوطات هند و دیگری کتابشناسی فهارس مخطوطات پاکستان و بنگلادش است، آن را به اختصار بیان کرده ام.

وی ضمن بیان این نکته که شبه قاره از یکصد و پنج سال پیش کار تدوین فهرست مشترک را در سر داشته است، ‌افزود: ما هیچ کتابشناسی مجزا برای آثار شبه قاره نداریم، بجز در دو مورد که محدود بوده و فقط اشاره ای به این موضوع دارد.

سخنران نشست هشتاد و یکم میراث مکتوب در ادامه گفت: فهرستواره کتابهای فارسی تألیف استاد احمد منزوی که تاکنون 10 مجلد آن منتشر شده، نیز از همین گونه کتابشناسی هاست که با نسخه شناسی سر و کار ندارد. پیش تر از آن، فهرست نسخه های خطی فارسی تألیف احمد منزوی که در 6 مجلد در تهران چاپ شده را می توان فهرست مشترک آثار خطی قلمدادکرد، اما آثار شبه قاره در این فهرست بسیار محدود است و این فهرست همه موضوعات را شامل نمی شود.

وی افزود: بنده به عنوان آموزش دیده استاد منزوی در زمینه فهرست نویسی با توجه به علاقه ای که به آثار خطی فارسی دارم،‌ راه ایشان را ادامه دادم و به فهرست نویسی آثار فهرست نشده پاکستان پرداختم که حاصل تلاش این سالها، دو فهرست مستقل، یکی فهرست نسخه های خطی فارسی دانشگاه پنجاب لاهور با معرفی 4000 نسخه و دیگری فهرست نسخه های خطی آرشیو ملی پاکستان، با معرفی 1600 نسخه، که هم اکنون در میراث مکتوب آماده چاپ است، به انضمام یادداشت های متفرقه ای که از روی نسخه هایی در شهرستان ها و روستاها تهیه کرده ام و یا گزارش های فهرست نویسانی که به مرکز تحقیقات رسیده و در فهرست 14جلدی استاد منزوی درج نشده که جمعاً با 25000 هزار مدخل جدید، آمادگی  تهیه و تدوین فهرست مشترکی از نسخه های خطی فارسی موجود در پاکستان را دارم که با حمایت انجمن نسخ خطی اسلامی (TIMA) در کمبریج در حال تدوین آن هستم.

دکتر نوشاهی همچنین هند امروزی(هند استقلال یافته از سال 1947) را گرم ترین کانون نسخ خطی فارسی در جهان نامید و گفت: «به نظر من تدوین فهرست مشترک آثار خطی فارسی هند را می توان در دو مرحله اجرا کرد که در مرحله اول تمام فهارس هند که تاکنون چاپ نشده، ‌در آنجا فراهم شود و در مرحله دوم، باید به فکر فهرست برداری نسخه هایی بود که هنوز در هند فهرست نشده و می توان مرکزی با عنوان «مرکز تدوین فهرست مشترک آثار خطی شبه قاره» بنا نهاد و این کار را با الگو برداری از مرکز تحقیقات ایران و پاکستان به  انجام رساند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که فهرست های در دست چاپ، در زمان حیات استاد منزوی به انجام برسد و گفت: اگر دکتر ایرانی این فهرست را در حین حیات استاد منزوی چاپ کند و من بتوانم نسخه ای پیش او ببرم و او جلدش را فقط لمس کند، ‌آنگاه می پندارم که شیرینی این کار سی ساله را چشیده ام. من فقط می توانم برای طول حیات استاد منزوی دعا کنم.

گفتنی است، هشتاد و یکمین نشست مرکز پژوهشی میراث مکتوب، از ساعت 18روز دوشنبه 20 تیرماه در این مرکز به نشانی تهران- خیابان انقلاب، بین خیابان ابوریحان و دانشگاه، ساختمان فروردین - پلاک 1182(طبقه دوم) برگزار شد.