مهندس بهرام نجفی، مدیر نرم افزارهای اطلاع رسانی شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران(نوسا) و سرپرست پروژه سیمرغ در گفتگو با لیزنا با اشاره به تاریخچه 30 ساله استفاده از رایانه برای کمک به ذخیره و بازیابی اطلاعات منابع کتابخانه ای اظهار داشت:" در طراحی های اولیه سیستمها که کم و بیش تا به امروز نیز مشاهده می شود تنها وظیفه ذخیره و بازیابی مستقیم اطلاعات بر عهده رایانه ها قرار داده شده است و تفسیر و تحلیل اطلاعات بر عهده کاربر رایانه می باشد. در این سیستم ها به دلیل عدم توانایی رایانه در تحلیل اطلاعات، اطلاعات مختلف بر اساس مصارف مختلف ولی کاملا مشخص که باید از پیش معلوم باشند توسط انسان شکل دهی می شوند و صرفا برای ذخیره در اختیار رایانه قرار می گیرند."

وی افزود: "کاربران هم اطلاعات را تقریبا به همان شکلی که وارد سیستم شده اند بازیابی می کنند و تحلیل اطلاعات پس از بازیابی توسط کاربرصورت می گیرد. در سالهای اخیر با توجه به افزایش توان رایانه ها، تلاش زیادی برای واکاوی اطلاعات و پردازش متن صورت گرفته است ولی به دلیل ریزش اطلاعات هنگام شکل دهی و با توجه به تنوع شکل دهی ها این شیوه دارای کارکرد محدودی بوده است."

بهرام نجفی در ادامه ضمن اشاره به افزوده شدن حجم و استفاده از اطلاعات با فراگیر شدن رایانه ها بیان کرد: "برای هر نوع مصرف می بایست یک نوع ورود اطلاعات صورت گیرد که با در نظر گرفتن حجم بسیار زیاد منابع، منجر به افزایش تصاعدی زمان و هزینه مورد نیاز برای ورود اطلاعات خواهد شد. پدیده ای که غیرعملی بودن شیوه های فعلی را آشکار ساخته است."

وی تصریح کرد: "با ظهور اینترنت و گسترده شدن آن، اتفاق مهم دیگری نیز افتاد. کاربران سیستم های مختلف که به دلیل تسلط به شیوه شکل دهی مناسب خودشان، به راحتی از سیستم های تخصصی خود استفاده می کردند با سیستم های جدیدی روبرو شدند که به دلیل عدم آشنایی با شیوه شکل دهی اطلاعات در آن سیستم ها، امکان استفاده مناسب از آنها را نداشتند. برای کاهش مشکل فوق، تلاش گسترده ای برای استاندارد کردن شیو ه های شکل دهی صورت می گیرد ولی طبیعی است که این استانداردها محدود به حوزه های خاصی خواهند بود مثلا استانداردهای حوزه کتابداری با استانداردهای حوزه موز ه ها تفاوت زیادی دارند. با ظهور نسل جدید کاربران اینترنتی که حوزه زبان طبیعی را نیز به سختی به رسمیت می شناسند استاندارد بودن شیوه شکل دهی اطلاعات در هر حوزه خاص تفاوت چندانی با استاندارد نبودن آن نمی کند."

مهندس نجفی درخصوص راه حل های مشکلات یاد شده پیشنهاد کرد: "ضروری است از توانایی روزافزون رایانه ها به شکل دیگری استفاده شود. در طرح جدید اطلاعات بدون شکل دهی و به فرم کاملا تفکیک شده وارد سیستم می شوند. برای سادگی بحث می توان فرض کرد که به جای یک داده شکل دهی شده سنتی، چندین داده بسیار ابتدایی و ارتباط بین آنها به شکل مستقل از شیوه مصرف درون سیستم ذخیره می شوند. رایانه ها وظیفه دارند مناسب هر مصرف خاص این اطلاعات را تحلیل کنند و پاسخ مناسب در اختیار کاربر قرار دهند. در این شیوه هنگام بروز یک مصرف جدید، تنها نیاز به تولید یک شیوه تحلیل جدید بر روی همان اطلاعات قبلی است و احتیاجی به ورود اطلاعات دوباره نخواهد بود. توسعه اطلاعات نیز بر اساس یک مدل مفهومی پایه و مستقل از شیوه مصرف انجام می گیرد.

مدیر نرم افزارهای اطلاع رسانی شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران(نوسا) در ادامه درخصوص شیوه های ذخیره سازی گفت: "شيوه‌های ذخيره‌سازی سنتی عموما بر محور ذخيره اطلاعات در رکوردهای توصيف «موجوديت محوری اطلاعات کتابخانه‌ای» بوده‌اند در صورتی که شيوه پيشنهادی جايگزين بر مبنای توصيف جهان‌شمول کتابخانه است."

مهندس بهرام نجفی، در خصوص معایب بسترهاي ذخيره سازي پيشين و اینکه چرا دنیا به سوي تغيير شيوه ذخيره سازي روي آورده است، گفت: "بسترهای سنتی مبتنی بر ذخيره بر مبنای مصرف هستند و با تنوع مصارف بسيار پرهزينه شده‌اند."

سرپرست پروژه سیمرغ در پاسخ به سوال " چرا براي ذخيره سازي اطلاعات بر مبناي الگوي FRBR فرمت RDF مورد استفاده قرار گرفته است؟ اظهار داشت: " RDF = Resource Description Framework (چارچوب توصیف منبع)، تنها يک ساختار توصيف اطلاعات معنايی است که هنگام جابجايی اطلاعات به کار می‌رود و نه هنگام ذخيره اطلاعات. در توصيف جهان‌شمول تمام موجوديت‌ها به صورت تقريبا هم‌ارزش و با تکيه بر ارتباط آنها تعريف می‌شوند که RDF قابليت بيان آنرا دارد."

بهرام نجفی در ادامه درخصوص درنظر گرفته شدن روابط مفهومي در ذخيره سازي اطلاعات بیان کرد: "تفاوتی بين روابط مفهومی و غيرمفهومی هنگام ذخيره‌سازی وجود ندارد و تمام روابط به شرط به رسميت شناخته‌شدن در مدل جهانی، در پايگاه اطلاعات ذخيره می‌شوند."

مدیر نرم افزارهای اطلاع رسانی شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران(نوسا) تغيير در شيوه ذخيره اطلاعات را بر بازيابي بهتر اطلاعات موثر دانست و افزود: "تمام تلاش برای بازیابی بهتر انجام می‌شود. در سیستم‌های جدید اطلاعات، با سوالات کمتر و ساده‌تر (غیر تخصصی) بازیابی می‌شوند و به فرم بسیار غنی‌تر ارائه می‌شوند."

وی در ادامه در پاسخ به سوال، "فرمت RDF/XML و OWL براي ذخيره اطلاعات کتابشناختي تا چه حد مناسب مي دانيد؟" گفت: "پاسخ اين سوال خيلی مفصل است ولی به طور خلاصه می‌توان گفت در صورت نياز به ايجاد ارتباط بين اطلاعات کتابشناختی با دنيای بيرون از آن (که نياز حاد امروز است) RDF راه حل مقبولی است."

مهندس بهرام نجفی در خصوص قابلیت نرم افزارهای کنونی جهت ذخیره سازی اطلاعات با شیوه های نوین اظهار داشت: " نرم‌افزارها در حال حاضر هم به اندازه کافی اين قابليت را پيدا کرده‌اند فقط در حال کامل شدن امکانات لازم کناری برای برآورده کردن مجموعه کامل نيازهای مراکز اسناد هستند."

مدیر نرم افزارهای اطلاع رسانی شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران(نوسا) در پاسخ به سوال لیزنا مبنی بر اینکه "بازآموزي مخاطبان را در اين خصوص چگونه ارزيابي مي کنيد؟ آيا جامعه مخاطب (کتابداران) براي ذخيره سازي اطلاعات به شيوه نوين به سرعت انعطاف نشان خواهد داد ؟ اگر خير چه راهکارهايي را پيشنهاد مي کنيد؟" بیان کرد: "خير. من پيش‌بينی می‌کنم مقاومت زيادی صورت بگيرد و دليل اصلي آنرا عدم توجه کتابداران به پديده حذف‌شدن تدريجی آنها از چرخه دسترسی به اطلاعات مي‌دانم. بهترين راهکار را نيز در تشريح هر چه بيشتر اين خطر مي‌دانم."

گفتنی است، مهندس بهرام نجفی، روز چهارشنبه مورخ 3 اسفند 1390 در سمینار «جستجوی معنایی و نیاز به ساختارهای جدید اطلاعاتی نظیر RDA و FRBR»که توسط شرکت نوسا برگزار می شود درخصوص « نیاز به تغییر شیوه ذخیره، توسعه و استفاده از اطلاعات کتابخانه‌ای» به ایراد سخنرانی خواهد پرداخت.

این سمینار در تالار شریعت‌زاده کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، واقع در بزرگراه شهید حقانی (محور غرب به شرق)، بعد از ایستگاه مترو میرداماد، بلوار کتابخانه ملی از ساعت 8 الی 12:30 برگزار خواهد شد.

علاقه مندان به شرکت در اين سمینار مي توانند فرم ثبت نام را تکمیل و ارسال نمایند.