به بهانه تشکیل کمیته نظارت و ارزشیابی در انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران و به دلیل تصویب استاندارد کتابخانه های دانشگاهی و پیوست آن درجه های عالی حرفه ای برای تعیین سطح تواناییهای حرفه ای کتابداران شاغل، و مشارکت انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران در این امر به سراغ دکتر عبدالحسین فرج پهلو، عضو کمیته ارزشیابی انجمن کتابداری و استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شهید چمران اهواز رفتیم تا در صحبت با ایشان درباره فعالیت کمیته نظارت و ارزیابی انجمن کتابداری در ارزیابی گروههای کتابداری و کتابداران شاغل با خبر شویم.
لیزنا: کمیته نظارت و ارزشیابی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی تشکیل شده است. نظرتان و برنامه های شما برای این کمیته چیست؟
دکتر فرج پهلو: نظارت و ارزشیابی دو وظیفه بسیار مهم انجمنهای علمی و صنفی در دنیا هستند که معمولا با جدیت بسیار انجام می شوند. در کشورهایی که این وظایف توسط انجمنهای ذیربط انجام می شوند، مشاهده می شود که یک سازوکار نسبتا قوی و کارآمد وجود دارد و هیأتی که بدون هیچ شائبه ای بر عملکرد سازمانهای مورد نظر نظارت می کند و در زمان مقرر نیز بدون هیچ ملاحظه ای آنها را ارزیابی و ارزشیابی می کند. حسن این رویکرد در این است که دیگر نه تنها وقت و امکانات دولت صرف این کار نمی شود، بلکه این اطمینان وجود دارد که نظارت و ارزیابی توسط یک بدنه بی طرف و قوی از متخصصین و اهل فن صورت می گیرد و لذا تا درصد بالایی می توان به نتایج حاصل از نظارت و ارزیابی اطمینان داشت.
در مورد قسمت دوم سئوالتان باید بگویم که بنده یکی از اعضای کمیته نظارت و ارزشیابی هستم و بدیهی است که تابع برنامه های کلی کمیته هستم؛ ولی شخصا مایلم ببینم که این کمیته در اسرع وقت هم نسبت به سازماندهی خود و هم نسبت به ایجاد ارتباط با نهادهای ذیربط کشوری اقدام نماید تا هرچه سریعتر دوران نوزادی خود را طی کرده و به دوران بلوغ و ثمردهی برسد و بتواند نقش خود را به عنوان بازوی نظارتی و ارزشیابی حرفه ای انجمن در جامعه ایفا نماید. اندکی توجه به گروههای آموزشی و نهادهای ذیربط موجود در کشور نشان می دهد که بسیاری از اینها نیازمند ارزشیابی هستند تا بتوانند جایگاه واقعی و نقاط قوت و ضعف خود را در جامعه و در آموزش و پژوهش کتابداری و اطلاع رسانی کشور بشناسند و با برداشتن گامهای لازم در مسیر تکامل و تعالی حرکت نمایند.
لیزنا: اینکهاز سوی کمیسیون برای ارزشیابی گروههای کتابداری به انجمن پیشنهاد شده برایش برنامه ای دارید و شاخصهایی برای این کار تدوین شده است؟
دکتر فرج پهلو: همانطور که گفتم، بنده تابع برنامه های کمیته هستم و مانند هریک از دیگر اعضای کمیته، شخصا اگر پیشنهادی داشته باشم آن را در کمیته مطرح می کنم و چنانچه مورد قبول بقیه باشد، در دستور کار کمیته قرار خواهد گرفت. در مورد شاخص ها، تصوّر بنده این است که در این زمینه هنوز می بایست بیشتر کار شود.
لیزنا: آزمون درجه عالی حرفه ای که از سوی کمیسیون به انجمن واگذار شده نیز احتمالا با ید توسط کمیته شما برگزار گردد. این آزمون و مدارک صادره آن چه تداخلی با مدارک دانشگاهی افراد دارد؟ نظر شخصي شما برايمان مهم است؟
دکتر فرج پهلو. اصولا، آنچه که یک انجمن حرفه ای در ارزشیابی مدنظر قرار می دهد، دانش و توانمندی بالفعل اشخاص یا نهادهایی است که مورد ارزشیابی قرار می گیرند و نه مدارک تحصیلی آنها. بنابراین، از نظر اینجانب آزمونی که صحبتش را می کنید، نباید هیچ ربطی به مدارک دانشگاهی اشخاص داشته باشد و صرفا برای ارزشیابی وضعیت بالفعل افراد و نهادها است.
لیزنا: مدارک این آزمون از سوی نهادی دولتی تنفیذ می گردد؟
دکتر فرج پهلو: بستگی دارد. تصور من این است که اگر بخواهیم با استقلال و با اختیارات و توان کامل، آنگونه که انجمنهای ملی و بین المللی دیگر عمل می کنند، اقدام کنیم، اصولاً مدارک و نتیجه ارزشیابی آزمون مورد اشاره باید توسط خود انجمن صادر و مهر و امضاء گردد. ولی اگر بخواهیم در مورد شرایط عرفی و فرهنگی فعلی جامعه ملاحظاتی داشته باشیم، با توجه به اینکه معمولا مدارک دولتی اعتبار بیشتری نسبت به مدارک خصوصی دارند، لذا شاید مدارک آزمون پس از امضای مسئولین ذیربط انجمن، توسط یک مقام دولتی (مثلا در وزارت علوم) تنفیذ شود. ولی درست آن است که به سمت استقلال عمل و اقتدار انجمن حرکت کنیم.
لیزنا: اگر آزمون داوطلبانه است، فکر می کنید چقدر استقبال گردد؟
دکتر فرج پهلو: بستگی دارد به اینکه جامعه مخاطب تا چه حد در جریان آزمون و مزایای آن قرار گرفته باشد. به نظر اینجانب جا دارد که انجمن چه از طریق خبرنامه انجمن، و چه در قالب نشستهای آموزشی و یا کارگاهی، و نیز در جلسات ماهانه در این باره به روشنگری بپردازد. تصور من این است که اگر جامعه از جزئیات و چند و چون آزمون و تبعات آن اطلاع داشته باشد، استقبال خوب خواهد بود. البته لازمه ی موفقیت در این بعد این است که از جانب دیگر، گذراندن این آزمون به عنوان یک امر لازم در راه پیشرفت افراد و سازمانها در جامعه جا بیفتد و توسط مقامات و نهادهای ذیصلاح مقررات ویژه ای هم برای اجرای آن و هم برای احتساب مزایای آن وضع شود.
لیزنا: اگر توضیح بیشتری خودتان در مورد ارزشیابی گروهها و آزمون درجه عالی حرفه ای دارید خوشحال می شویم که بفرمائید
دکتر فرج پهلو: اگر می خواهیم به سمت جامعه ای حرفه مند و متکی بر اصول و ارزشهای علمی در سطح جهانی حرکت کنیم، لازم است سازو کارها و نیز ابزار و نهادهای لازم برای این تعالی را در اختیار داشته باشیم. یکی از ملزومات این امر وجود انجمنهای علمی و حرفه ای در جامعه است. به تبع این، نقش آفرینی این نهادها در فرایند رشد نهادهای حرفه ای ذیربط است که می بایست در سطحی مقبول انجام شود. از نظر اینجانب یکی از شاخصهای رشد حرفه ای و علمی هر کشور وجود انجمنهایی حرفه ای است که بتوانند با استقلال عمل خود به رشد و تعالی اشخاص و نهادهای تحت پوشش خود کمک کنند. ارزشیابی سطح مهارت و حرفه مندی اشخاص و نهادهای علمی و حرفه ای یکی از سازوکارهایی است که انجمنها می توانند با استقلال عمل و اختیارات کامل به انجام آن مبادرت نمایند و از این طریق در راه رشد اشخاص و نهادها نقش آفرینی کنند. انجام آزمون درجه عالی حرفه ای یکی از مصادیق بارز این ارزشیابی است که از نظر اینجانب چنانچه به خوبی برگزار شود، همراه خود فرایندی را در درون انجمن شکل خواهد داد که از طریق آن، هم انجمن و هم افراد و سازمانهایی که مورد ارزشیابی و آزمون قرار می گیرند، به علت اینکه ناچار خواهند شد شرایط و آمادگی لازم را برای گذراندن آزمون در خود ایجاد کنند، خودبخود در مسیر تعالی و تکامل قرار خواهند گرفت. لذا انجام این آزمون در واقع عملاً، بخشی از فرایند تکامل افراد و سازمانهای ذیربط است و ناگفته پیدا است که بسیار مفید و تأثیر گذار خواهد بود.
لیزنا: خیلی ممنون از وقتی که به ما اختصاص دادید.