آمار تولید علم ایران در 7 رشته طی 15 سال/ کاهش میزان خوداستنادی دانشمندان ایرانی

دکتر جعفر مهراد، سرپرست پايگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در گفتگو با لیزنا درخصوص تولیدات علمی ایران در حوزه های دامپزشکی و علوم پایه طی سال های 1996 تا 2010 گفت: بی ترديد دانشگاه ها و موسسات تحقيقاتی جمهوری اسلامی ايران از نظر توليد علم به حدی از بلوغ و رشد علمی رسيده اند که اکنون انتشارات هريک از رشته های دانشگاهی به نحو چشمگيری تاثيرات مطلوب خود را در افزايش توليدات علمی به جا گذاشته و موجبات رشد و تحول در علم و فناوری را فراهم آورده است.

وی افزود: مقايسه وضعيت علمی جمهوری اسلامی ايران در حال حاضر با سال های قبل و حتی در مقايسه با کشورهای نوظهور علمی افق روشن و نويد بخشی را نشان می دهد که حاصل تلاش زنان و مردان متعهد و متخصص در دانشگاه ها و موسسات تحقيقاتی مشغول به کار علمی می باشد.

به گفته دکتر مهراد تدوين سياست های علمی درست و کارآمد از سوی مقامات آموزش عالی و تحقيقات علمی کشور نيز در افزايش توليدات علمی اثر بخش بوده و اين نيز به سهم خود موجبات ارتقا توليد و توسعه علمی را فراهم آورده است. تعدادی از رشته هايي که امروز مايلم آمار توليد علم آنها را ارائه دهم مربوط به رشته های دامپزشکی، علوم زمين، انرژی، علوم محيط زيست، علم مواد، رياضيات و فيزيک می باشد.

سرپرست پايگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: اطلاعات توليد علم در رشته های مذکور مربوط به سال های 1996 تا 2010 ميلادی است که از پايگاه استنادی اسکوپوس استخراج شده است.

دکتر مهراد تعداد مقالات دامپزشکی در بازه زمانی فوق را 1690 مدرک عنوان کرد که به اين تعداد از مقالات 3559 استناد صورت گرفته که رقمی درخور توجه است و تعداد خود استنادی نيز حدود 1376 استناد می باشد.

دامپزشکی

2010-1996

اچ ايندکس

20

تعداد مدارک

1.690

مدارک قابل استناد

1.663

تعداد کل استنادهای دريافتی

3.559

تعداد خود استنادی

1.376

نسبت تعداد استناد به مقاله

11 ,2

به گفته مهراد کليه مقالات پژوهشی منتشر شده در رشته علوم زمين و سيارات 2869 مقاله است که در طی پنج سال توسط دانشمندان اين رشته در مجلات معتبر بين المللی منتشر شده است.

علوم زمين و سيارات

2010-1996

اچ ايندکس

39

تعداد مدارک

2.869

مدارک قابل استناد

2.804

تعداد کل استنادهای دريافتی

15.170

تعداد خود استنادی

6.245

نسبت تعداد استناد به مقاله

29 ,5

وی گفت: تعداد استنادهای صورت گرفته به مقالات زمين شناسی دانشمندان ايرانی که رقمی برابر با 15170 می باشد حائز اهميت بوده و نشان دهنده کيفيت مناسب اين مقالات در مطالعات و تحقيقات بين المللی است. مقايسه خود استنادی به تعداد 1376 مورد با کل استنادهای دريافتی مؤيد اين ادعاست.

سرپرست پايگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در حوزه انرژی بيان داشت: در سال های اخير دولت جمهوری اسلامی ايران تلاش گسترده ای را برای صنعتی کردن کشور آغاز کرده است و در اين رابطه يکی از مهمترين چالش های پيش روی ايران، منابع انرژی است که به حد کافی در اين سرزمين وجود دارد.

وی گفت: اتفاقا همين امر باعث تاسيس رشته های مختلف مرتبط با حوزه انرژی در دانشگاه های کشور شده که تاسيس اين رشته ها به نوبه خود در انتشار مقالات تحقيقاتی سهم قابل توجهی داشته و انتظار می رود با توجه به تامين امنيت لازم برای توليد و انتقال انرژی، هر روز بر تعداد مقالات پژوهشی در حوزه انرژی افزوده شود. استخراج داده های مربوط به انرژی در بازه زمانی 1996 تا 2010 ميلادی نشان می دهد که در طی اين دوره 2046 مقاله با نام ايران در پايگاه استنادی اسکوپوس ثبت شده است. نکته ای که در اين آمار جلب توجه می کند از يک طرف تعداد کل استنادهای دريافتی برابر با 8527 استناد و تعداد استناد به هر مقاله برابر با 4.17 می باشد.

انرژی

2010-1996

اچ ايندکس

28

تعداد مدارک

2.046

مدارک قابل استناد

2.019

تعداد کل استنادهای دريافتی

8.527

تعداد خود استنادی

3.111

نسبت تعداد استناد به مقاله

17 ,4

دکتر مهراد در بحث محيط زيست معتقد است که در عصر حاضر و با توجه به صنعتی شدن کشورها، موضوع محيط زيست از جايگاه ويژه ای برخوردار است و اين بحث در آموزه های اسلامی نيز به شدت مورد تاکيد قرار گرفته و در برنامه های دانشگاهی نيز در رشته های مختلف از جمله عمران، شهرسازی، معادن و ... از جايگاه با اهميتی برخوردار است.

در محيط زيست در پنج سال مورد مطالعه، جمعا 4667 مقاله از دانشمندان ايران در پايگاه اسکوپوس به ثبت رسيده که به اين تعداد مقاله 27451 استناد صورت پذيرفته است. ميزان خود استنادی ها 10630 و تعداد استناد به هر مقاله 5.88 می باشد.

علوم محيط زيست

2010-1996

اچ ايندکس

55

تعداد مدارک

4.667

مدارک قابل استناد

4.588

تعداد کل استنادهای دريافتی

27.451

تعداد خود استنادی

10.620

نسبت تعداد استناد به مقاله

88 ,5

سرپرست ISC در مورد رشته های رياضيات، فيزيک و نجوم و علم مواد یادآورشد: در بازه زمانی 1996 تا 2010 ميلادی به ترتيب 7161، 8572، 10433 مدرک به نام جمهوری اسلامی ايران به ثبت رسيده است. در اين رشته ها نيز تعداد کل استنادهای دريافتی نسبت به تعداد خود استنادی ها بسيار بيشتر است، طوری که در رشته علوم رياضی، فيزيک نجوم و علم مواد به ترتيب 28193، 44019، 50696 استناد را به خود اختصاص داده اند. در اين بين تعداد استناد به اين مقالات در فيزيک و نجوم 14/5 ، در علم مواد 84/4 و در رياضيات 94/3 می باشد.