به گزارش پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا) به نقل از روابط عمومي و امور بين الملل سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي، محمدهادي زاهدي در نخستين کارگاه برنامه‌ي آموزشي حافظه‌ي جهاني با اشاره به اين‌که کتابخانه‌هاي آستان قدس رضوي داراي بيش از 81 هزار نسخه كتاب خطي است، بيان داشت: بخش اعظم اين تعداد در کتابخانه‌ي مرکزي نگهداري مي‌شود و بخشي نيز در کتابخانه‌هاي وابسته مانند كتابخانه وزيري، کرمانشاه، شوشتر موجود است. اين مجموعه‌اي ارزشمند و گراسنگ ميراث نياکانمان است كه در دوران انقلاب اسلامي توسعه يافته است. از جمله گنجينه خطي اهدايي مقام معظم رهبري با بيش از 11 هزار نسخه كتاب خطي كه به کتابخانه مركزي آستان قدس رضوي اهدا نموده اند و اقدام بي‌نظيري را در اين حوزه انجام داده‌اند.
وي با بيان اين‌که بهسازي شرايط محيطي و فراهم آوردن محيط متناسب با نفايس مورد نظر سازمان است، ابراز داشت: اين موضوع هم براي مخطوطات و هم براي اسناد مد نظر بوده و ازجمله اقدامات اورژانسي انجام شده اين خصوص مي‌توان به بهسازي دستگاه‌هاي هواساز، تنظيم رطوبت و ديگر اقدامات لازم براي اين حوزه اشاره کرد.
رئيس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوي ساخت قلعه كتاب را اقدام موثر براي نگهداري از نفايس عنوان كرد و افزود: در کتابخانه‌ي مرکزي آستان قدس رضوي قلعه‌ي کتاب براي زمان بحران تدارک ديده شده كه محلي كاملاً امن با ديوارهاي ساخته شده به قطر 70 سانتي‌متر از بتن مسلح است و اميدواريم با تامين تجهيزات تا پايان سال تكميل شود. علاوه براين براي آن كه در زمان بحران انتقال با مشكل مواجه نشود، برآن شديم تا شرايط محيطي را در قلعه كتاب به گونه‌اي فراهم كنيم تا نگهداري آثار در آنجا فراهم باشد.
وي با تاكيد بر اين كه کار کارشناسي و فكري و اقدامات مهندسي زيادي براي ساخت قلعه كتاب انجام گرديد تا سرانجام تجهيزات و شرايط لازم براي نگهداري آثار با دشواري هاي خاص خود فراهم شد افزود: انتقال نسخ به داخل قلعه نيز مستلزم تهيه حداقل يك نسخه پشتيبان از تمام آثار بود كه با نوآوري و همت همكاران روشي براي تهيه نسخه پشتيبان ابداع شد و كار با سرعت خوبي پيش رفت.
زاهدي افزود: هم اکنون 40 هزار کتاب خطي، داراي نسخه پشتيبان ديجيتالي است، 45 هزار حلقه ميکروفيلم نيز موجود است و به اين ترتيب تمام نسخ حداقل يک نسخه ي پشتيبان دارند. هرچند برخي نيز دو نسخه پشتيبان دارند. هم اكنون اگر بتوانيم دستگاه هاي لازم رااز خارج تهيه كنيم، مي توانيم نفايس را به قلعه كتاب منتقل نماييم.
وي گفت: اين كار هم زمان براي اسناد نيز پيگيري شد و امروز بيش از 200 هزار سند داراي نسخه‌ي پشتيبان هستند.
زاهدي با اشاره به اين‌که حفظ و نگهداري آثار و نفايس رسالتي بر دوش ماست كه بايد آن را به طور كامل انجام دهيم، يادآور شد: تشكيل كميته هايي مانند حافظه جهاني موجب مي شود كساني كه از داشته‌هاي ما بي‌خبرند يا اگر خبري هم دارند از منابعي است كه به هر شكلي به سرزمين آنان منتقل شده، با داشته هاي ما آشنا شوند. در اين رابطه نبايد تنها به ثبت آثار بسنده شود، بلكه پس از آن نيز بايد ملزومات آن دقت شود.
وي به توسعه فيزيکي کتابخانه هاي آستان قدس رضوي نيز اشاره کرد و گفت: در اين رابطه کتابخانه مجتمع قوچان با 11 هزار مترمربع فضا و 5 هزار مترمربع زيربنا افتتاح شده است و به زودي کتابخانه‌هاي کرمانشاه، سرخس و درگز نيز به بهره برداري خواهند رسيد. علاوه بر اين در راستاي تخصصي سازي كتابخانه ها، کتابخانه تخصصي اهل بيت (ع) به صورت شبانه روزي در محل کتابخانه مسجد گوهرشاد افتتاح خواهد شد. با توجه به اين كه اهالي سخن و اديبان بسياري از خراسان بوده اند، ايجاد کتابخانه هاي تخصصي ادبيات فارسي و عرب نيز به منظور كمك به توسعه ادبيات از ديگر برنامه‌هاي در دست اجراست. كتابخانه تخصصي مطبوعات نيز به زودي افتتاح خواهد شد. امسال با توفيق خداوند، لطف حضرت رضا (ع) و حمايت هاي توليت عظماي آستان قدس رضوي حدود 8 كتابخانه تخصصي و عمومي افتتاح خواهيم كرد.
حجت‌الاسلام والمسلمين علي ابهري، رئيس گروه پژوهش ايرانشناسي و اسلام‌شناسي كتابخانه‌ي ملي نيز با اشاره به اين که تاکنون 3 اثر از ايران در حافظه‌ي جهاني به ثبت رسيده‌اند، بيان داشت: هرچند کميته‌ي ملي حافظه‌ي جهاني در ايران، دير تشکيل شد اما خوب تشکيل شد و تاکنون بيش از 50 جلسه برگزار كرده است. هم چنين تا كنون شاهنامه‌ي بايسنقري، وقف‌نامه‌ي ربع رشيدي و مجموعه اسناد اداري دوران صفويه از آستان قدس رضوي با کمک اين کميته به ثبت جهاني رسيده‌اند.
وي با بيان اين كه كميته ملي حافظه‌ي جهاني در كنار ثبت جهاني برنامه هاي ديگري را نيز انجام داده است، گفت: برگزاري سه کارگاه آموزشي با حضور کارشناسان شوراي مشورتي يونسکو، ازجمله برنامه‌هاي اجرا شده درتهران بود و با وجود آن كه از زمان تشكيل حافظه جهاني در سال 1990 زمان زيادي نمي گذرد، اما امروز ايران به عنوان محور برنامه‌ي حافظه‌ي جهاني در منطقه به حساب مي‌آيد.
حجت الاسلام والمسلمين ابهري افزود: به اين ترتيب برگزاري کارگاه‌هاي آموزشي به صورت منطقه‌اي براي کارشناسان مراکز فرهنگي و کتابخانه‌هاي کشور در دستور کار قرار گرفت که براي تبرک اين كار را از مشهد آغاز کرديم و اين برنامه را سه هفته‌ي آينده در تبريز و سه هفته پس از آن در شيراز ادامه خواهيم داد.حجت‌الاسلام والمسلمين علي ابهري ثبت ملي آثار را زمينه‌اي براي ثبت جهاني آن عنوان کرد و افزود: آثار بسيار ارزشمندي در کشور داريم که بايد شناسايي شوند و به ويژه آنهايي که واجد معيارهاي ثبت جهاني هستند معرفي گردند تا ابتدا به ثبت ملي برسند. ازجمله مواردي كه ثبت ملي شده است مي توان به قرآن هاي روي پوست آهوي آستان قدس، سفينه تبريز در كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، التفهيم لصناعة التنجيم، نسخه هاي مختلف خمسه نظامي دركتابخانه هاي دانشگاه تهران، موزه ملك، كاخ گلستان، موزه ملي و مدرسه سپهسالار (شهيد مطهري) اشاره كرد.
وي افزود: بايد توجه داشت که آثار مستند حافظه‌ي جهاني، منحصر به کتاب نيست و آثاري مانند آثار ديداري و شنيداري را نيز دربرمي‌گيرد.وي ابراز داشت: اميدواريم پس از اين در تهران شاهد معرفي آثار قوي و جدي همراه با معرفي خوب باشيم زيرا معرفي مناسب يک اثر، در ثبت جهاني آن بسيار اهميت دارد. تمام تلاش كارگاه هاي آموزشي ما اين است كه كارشناسان براي شناسايي و معرفي آثار به خوبي عمل نمايند.