سومین گپ و گفت مجازی انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی قم برگزار شد

به گزارش لیزنا، سومین گپ و گفت مجازی انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی استان قم با عنوان "تجارب ارائه خدمات کتابخانه‌ای در ایام کرونا" با حضور کتابداران و کارشناسان کتابخانه‌های استان قم دوشنبه 12 خرداد ماه 99 ساعت 22 از طریق صفحه اینستاگرام انجمن قم به صورت آنلاین برگزار شد. دبیر این نشست دکتر عیسی زارعی (نائب رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی استان قم) بود. در این گپ و گفت مجازی نمایندگان کتابخانه‌های آیت‌الله بروجردی(ره)، کتابخانه تاریخ اسلام و ایران، کتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای، و کتابخانه کوثر دانشگاه قم (واحد خواهران) به بیان دیدگاه‌ها و تجارت ارائه خدمات خود در ایام کرونا پرداختند.

در ابتدای این نشست دکتر عیسی زارعی برگزاری چنین جلساتی را باعث آشکارسازی دو مساله دانست و گفت: یکی اینکه علی‌رغم همه موانع و فوریت و گستردگی بحران پیش آمده، برخی از کتابداران و کتابخانه‌ها توانستند روزنه‌های امیدی به سوی مخاطبان بگشایند و گام‌هایی هرچند اندک، اما مؤثر در جهت ارتقای خدمات‌دهی بردارند، از سوی دیگر می‌تواند نشانگر این باشد که چقدر با وضعیت ایده‌آل و آنچه که باید باشد، فاصله داریم و این امر مسئولیت ما را سنگین‌تر می‌کند. بنابراین گفتگو در این خصوص و دریافت گزارش فعالیت‌های کتابخانه‌ها و تجمیع و دسته‌بندی محتوا‌ی‌‌ آنها می‌تواند در تدوین راهبردها و دستورالعمل‌ها برای موقعیت‌های آتی به تصمیم‌گیران کتابخانه‌ها کمک شایانی کند.

حاج باقریان از کتابداران کتابخانه بزرگ حضرت آیت‌الله بروجردی(ره) به بیان تجربیات خود در زمینه ارائه خدمات در ایام کرونا پرداخت و گفت:. اولین اقدام در مواجهه با این بحران در کتابخانه آیت‌الله بروجردی(ره) به تغییر وضعیت دسترسی آزاد به منابع دیجیتال بود (برداشتن تمام محدودیت‌ها). این کتابخانه دوجهی (Hybrid) است که بالغ بر 200 هزار شیء دیجیتالی دارد. این کتابخانه حدود 150 هزار نفر از 10 اسفند ماه سال 98 تا اول خرداد 99  مراجعه کننده داشت. دومین اقدام استفاده از فضای مجازی برای برگزای کارگاه‌ها و دورهمی کتابداران استان قم بود. دورهمی کتابداران استان قم تا قبل از این با تدریس دکتر سیدمهدی طاهری به صورت حضوری هر پنج‌شنبه برگزار می‌شد. سومین اقدام، راه‌اندازی میز مرجع مجازی  در این کتابخانه بود که در آن سرویس، پرسش و پاسخ و مشاوره پژوهشی به اعضا صورت می‌گرفت.

وی تعطیلی ناخواسته و عدم حضور اعضا را در عین تهدید، فرصتی جهت تمرکز بر مباحث مجموعه‌سازی و سازماندهی اشیاء دیجیتالی دانست. حاج باقریان به اهدای دو مجموعه بزرگ منابع در این ایام به کتابخانه اشاره کرد که در این مدت تمام فهرست‌های نسخ خطی و چاپ سنگی تکمیل شد.

وی افزود:  در بخش مجموعه‌سازی توانستیم تازه‌های نشر و کتاب‌های درخواستی را با دقت و زمان بیشتری بررسی کنیم. همچنین در بخش مخزن نیز در این مدت رفخوانی و وجین مناسبی صورت گرفت.

در بخش دیگر، اباذری از مسئولین کتابخانه تاریخ اسلام و ایران وابسته به بیت حضرت آیت‌الله سیستانی به بیان ارائه تجربیات خود در این بحران اشاره کرد. وی به آمادگی اولیه نسبت به ارائه خدمات در بستر فضای مجازی در این کتابخانه اشاره کرد. این مسئول کتابخانه به تاکید جعفریان به عنوان ریاست این کتابخانه، بر دیجیتال‌سازی منابع اشاره داشت.

وی در ادامه گفت:  در اسفندماه سال 98، تعداد 3430 رکورد دیجیتال در وب‌سایت کتابخانه به نشانی historylib.com فهرستنویسی و سازماندهی شد و در این کتابخانه دیجیتال تعداد 37 هزار فایل دیجیتالی موجود است.

وی از افزایش سه برابری مراجعه به وب‌سایت و کتابخانه دیجیتال در ایام کرونا خبر داد.

 اباذری به فعالیت در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و تعامل با کاربران و به ارسال بیش از 400 فایل کتاب به محققین از اقصی نقاط جهان و کشور اشاره کرد.

وی حجیم بودن اکثر فایل‌های کتب گویا و فراهم نبودن زیرساخت مناسب جهت ارسال به محققین در این ایام را از مشکلات پیش روی خود و کتابخانه دانست. مشکل دیگر مباحث حقوقی مربوط به کتب گویا بود که از عدم حل آن در کشور ابراز نگرانی کرد.

نفری مسئول کتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای قم صحبت‌های خود را با مشکل بودن کار در کتابخانه‌های عمومی نسبت به کتابخانه‌های تخصصی به علت گستردگی مخاطب شروع کرد.

نفری با اشاره به اجرای انواع پویش‌های مجازی کودکان و نوجوانان افزود:  پویش‌های هر کتابدار یک کتابخوان (سطح ملی)، هر خانه یک کتابخانه، ما کرونا را شکست می‌دهیم و ... از نمونه‌های این پویش‌ها بودند. هدف از این پویش‌ها ارتباط اعضا مخصوصاً نوجوانان و کودکان با کتابخانه بود. در این پویش‌ها مسابقه نقاشی، دلنوشته، معرفی کتاب، و ... مورد توجه بود.

وی همچنین به پویش مهدوی خاص استان قم و پویش ماه مبارک رمضان نیز اشاره کرد. این مسئول کتابخانه به فعالیت کتابداران کتابخانه در فضای مجازی و جذب اعضا با انواع برنامه‌ها از قبیل مثنوی خوانی، قصه گویی، نشست کتابخوان مجازی، آموزش کاردستی، صندوق داستان و .... اشاره کرد. نفری ارتباط با مدارس و حضور در برخی کلاس‌های برنامه شاد را توسط کتابدارن کتابخانه حرکتی سودمند جهت جذب دانش‌آموزان دانست.

نفری مهمترین فعالیت کنونی کتابداران در فضای مجازی را مسابقه جشنواری رضوی دانست. وی بستر اینستاگرام را بستری بسیار مهم و تاثیرگذار جهت فعالیت و ترویج فعالیت‌های کتابخوانی برای کتابخانه خود دانست. وی همچنین به فعالیت بخش نابینایان کتابخانه آیت‌الله خامنه‌ای جهت شرکت اعضای نابینا در تامین منابع جشنواره رضوی به صورت گویا اشاره کرد.

نفری تعداد منابع گویای این کتابخانه را بالغ بر 7200 عنوان دانست که به علت منع قانونی عدم حضور کتابدار در کتابخانه، امکان ارائه این منابع به مراجعان وجود نداشت. وی همچنین به ارتباط با مراکز حمایتی و کانون‌های اصلاح و تربیت و زندان‌ها جهت ارسال منابع اشاره کرد که بازخوردهای بسیار مثبتی از سوی افراد در این مراکز باعث دلگرمی بود.

خوش‌نژاد از کتابداران کتابخانه کوثر دانشگاه قم به گزارش مختصری از اهم فعالیت‌های صورت گرفته در این ایام با توجه به تعطیلی دانشگاه و عدم حضور دانشجو و اساتید اشاره کرد و گفت:  نهادینه‌شدن استفاده از فناوری جهت ارائه خدمات در کتابخانه‌ها  بسیار سودمند است. همچنین تعداد اعضا در کانال‌های کتابخانه افزایش دو برابری داشت. خوش‌نژاد محتوای این کانال‌ را بیشتر معرفی کتاب، پایگاه‌های اطلاعاتی و تازه‌های کتاب معرفی کرد.

 وی گفت: ارائه داستانهای آموزنده از کتاب‌های اصیل فارسی نظیر شاهنامه و بارگزاری در کانال  با استقبال دانشجویان و اساتید روبرو شد.

خوش نژاد از خدمت ارسال کتب درخواستی دانشجویان و اساتید با پست (خارج استان) و پیک (داخل استان) خبر داد که مورد استقبال قرار گرفت. وی همچنین به ارسال نسخه PDF منابع برای اعضا و اساتید با پست الکترونیکی اشاره کرد.

خوش‌نژاد گفت: برنامه کتابخانه برای دسترسی آزاد به پایگاه‌های اطلاعاتی سیویلیکا، نورمگز و مگ ایران برای دانشجویان و اساتید فراهم شده است.  همچنین  خدمت کمک در ثبت پایان‌نامه و پیشنهادیه دانشجویان در این ایام با همکاری آموزش  نیز در دستور کار است.

وی در پایان گفت:  در این مدت بخش نابینایان نیز به ارائه خدمات پرداخت. ارسال برخی از کتاب‌ها برای گویندگان به همراه دستگاه ضبط صوت توسط پیک، جهت گویا سازی و تکمیل آن به عنوان یکی از کارهای همکاران کتابخانه در این ایام بود.