کد خبر: 44426
تاریخ انتشار: شنبه, 10 مهر 1400 - 08:25

داخلی

»

تورقی و درنگی و گوشه چمنی

درخت تنومند علم اطلاعات و دانش‌شناسی باید هرس شود!

منبع : لیزنا
مصطفی امينی
درخت تنومند علم اطلاعات و دانش‌شناسی باید هرس شود!

مصطفی امينی، پژوهشگر پسادكتری دانشكده مديريت و اقتصاد دانشگاه تربيت مدرس: معتقدم وقتی مي‌گوييم «علم اطلاعات و دانش‌شناسی» يعني از مفهومی ميان‌رشته‌ای صحبت مي‌كنيم كه علاوه بر مفاهيم مهمی همچون فلسفه اطلاعات و اطلاع‌شناسی، سازماندهی اطلاعات و دانش، بازيابي اطلاعات و دانش و مديريت اطلاعات و دانش، به مفاهيم بنيادينی چون فلسفه داده، داده‌گرايی و داده‌شناسی، مديريت داده و مديريت داده‌محور نيز بصورت تلويحی اشاره داريم. ميان‌رشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش‌شناسی نشانه ضعف آن نيست بلكه مزيت رقابتی آن است؛ در هر كسب‌و‌كار و صنعتی نیز مي‌توان روی مهارت‌های حرفه‌ای و دانش نظری آن حساب باز كرد. معتقدم برگ برنده متخصصان علم اطلاعات در ميان‌رشته‌ای عمل كردن آنها است. ميان‌رشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش‌شناسی به معنای بي‌اصالت بودن آن نيست بلكه برعكس. ريشه و سابقه اين رشته و حرفه به مراتب بسيار عميق‌تر و قديمي‌تر از رشته‌ها و حرفه‌های نوظهور است. درخت اين رشته و حرفه آنقدر تنومند و ريشه‌دار هست كه توانسته در طول تاريخ زنده باشد، رشد كند، و شاخ و برگ و ميوه‌های جديد دهد. حتی بعضی از رشته‌های ديگر نيز از سايه‌ی بلند آن بهره می‌‌برند. اين نگاه، متكبرانه نيست بلكه نگاهی است برخاسته از تجربه عملی. اما بدون شك مثل هر درختی نياز به هرس دارد. اين درخت تنومند و زيبا را بايد هر چند وقت اصلاح كرد تا زیباتر شود و بیشتر به چشم آید: هرسی جمعي و همه‌جانبه که شامل خودمان هم‌ می‌شود. مثل کتابی که داوری و ویرایش می‌شود؛ از ساختار تا محتوا.

با این حال به نظر می‌رسد مسئوليت اصلی آن برعهده «پيشكسوت‌های دنياديده» و «جوانان تغييرپسند» باشد. هنوز در حوزه مديريت محتوای ديجيتال، مديريت اطلاعات،‌ مديريت داده، جامعه‌شناسی داده، تاريخ اطلاعات، اقتصاد داده،‌ اقتصاد اطلاعات و دیگر حوزه‌های تازه، و حتا  به نظر آشنا و قدیمی مسائلي هست كه به آنها نپرداخته‌ايم. بايد خودمان را به دانش‌ ميان‌صنعتي و ميان‌رشته‌اي مجهز كنيم تا سیراب شویم و سرریز شود چشمه‌ي نوآوري‌هاي علم اطلاعات. در گذشته به بعضي از اعضای محترم انجمن كتابداري و اطلاع‌رسانی ايران عرض كردم ما احتياج داريم تا در انجمن، «كميته ميان‌رشته‌ايی‌ها» را راه‌اندازي كنيم. جزييات اين ايده را در نوشته‌اي ديگر بيان خواهم كرد. اين ايده نشات گرفته از اين نكته است كه ما متخصصان و مهندسان و مديران مختلفي از ساير رشته‌ها داريم كه به رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی آمده‌اند. برعكس اين حالت هم صادق است. همچنين متخصصان كتابداري مهارت‌ها، تجارب و دانش‌هايی دارند كه مي‌توانند به ارتقای ديدگاه‌های تازه‌واردان به رشته علم اطلاعات كمك كنند و برعكس. اين كميته پيشنهادي به دانشجويان علم اطلاعات كمك مي‌كند تا در صورت تمايل به ورود به ساير رشته‌ها افراد مرتبط را راحت‌تر بيابند. ضمن اينكه اين كار به گسترش داستان‌هاي موفقيت و الگوسازي در رشته و حرفه كمك مي‌كند. ما به گفتگوهای ميان‌رشته‌اي احتياج داريم. فراموش نكنيم گفتگو، تعامل مي‎آورد و تداوم اين گفتگوها، نوآوري خلق مي‌كند.

در ادامه مجموعه‌اي از موضوعات ميان‌رشته‌اي را براي دانشجويان تحصيلات تكميلي پيشنهاد مي‌كنم تا شايد نقطه‌ي آغازي براي تلاش‌های علمي آنها باشد. بدون شك اين موارد صرفا ايده هستند و بهتر است با راهنمايی اساتيد رشته غنی شوند:

  • طراحی مدلی براي مقابله با «برده‌داری داده» در كسب‌و‌كارهای پلتفرمی
  • مديريت كيفيت داده‌ها براي معاملات رباتي (مطالعه موردی: بازار رمز ارزها)
  • «مديريت دارايي‌هاي داده‌ای» در كسب‌و‌كارهای داده‌محور
  • ساماندهی اكوسيستم داده از منظر «برساخت‌گرايي اجتماعی»
  • ساماندهی اكوسيستم داده از منظر «برساخت‌گرايی جمعی»
  • تبيين نقش تقويت «مهارت‌های تحليل‌گری داده» در ارتقای ضريب هوش ديجيتال (DQ)
  • طراحی چارچوب «قيمت‌گذاری داده‌ها» در پارادايم اقتصاد داده‌بنيان
  • طراحی چارچوب «ارزش‌گذاری داده‌ها» در پارادايم اقتصاد داده‌بنيان
  • طراحي چارچوب مفهومي تبيين «داده به مثابه ارز»
  • طراحی چارچوب مديريت دارايي‌های داده‌ای در تلاش‌های «علوم انسانی ديجيتال»
  • طراحی چارچوب مديريت دارايي‌های داده‌ای در تلاش‌های «علوم اجتماعي رايانشی»
  • طراحی چارچوب مديريت دارايي‌های داده‌ای در تلاش‌های «روانپزشكی رايانشی»
  • طراحی «متدولوژی داده‌شناسی» در كسب‌و‌كارهاي داده‌محور (مطالعه موردی: بانكداری داده‌محور)
  • طراحی متدولوژی «داده‌وارسازی» در كسب‌و‌كارهای داده‌محور
  • طراحی «چارچوب مشترك مديريت داده» در صنايع داده‌محور (مطالعه موردی: بانك و تلكام)
  • بسياري از موضوعات ميان‌رشته‌اي ديگر

آرزومند تعالي رشته و حرفه علم اطلاعات و دانش‌شناسي

امینی، مصطفی (1400) .« درخت تنومند علم اطلاعات و دانش‌شناسی  باید هرس شود!». ستون تورقی و درنگی و گوشه چمنی لیزنا: شماره  37، 10مهر ۱۴۰۰.