یک کتابخانه دیجیتال عمومی بهتر از گوگل بوک است!

به گزارش لیزنا، روز سه شنبه 22 مارس 2011 (دوم فرودین 1390)، دنی چین، قاضی فدرال در منهتن، توافق گوگل مبنی بر دیجیتال سازی کتابهای منتشر شده با گروهی از پدیدآورندگان و ناشران را به جهت نقض قوانین حق مولف نپذیرفت. این تصمیم یک موفقیت برای حفظ حقوق اموال عمومی به حساب آمده است چراکه از دسترسی یک شرکت به میراث فرهنگی جلوگیری می کند.

با این حال، نباید رویای گوگل را در ایجاد دسترسی همگانی به کتابها فراموش کرد بلکه باید یک کتابخانه دیجیتال عمومی را فراهم آورد که در آن دسترسی به نسخه های دیجیتالی به صورت رایگان برای افراد ایجاد شود. اما مشکلات حقوقی، مالی، تکنولوژیکی و سیاسی مانع می شود که پیش از آن باید به دنبال راه حلی برای هریک بود.

دلایل رد توافقنامه گوگل با ناشران و پدیدآوران به شرح زیر است:
اوایل سال 2005، در پروژه گوگل بوک میلیون ها عنوان به صورت آنلاین قابل جستجو شد که به دنبال آن پدیدآورندگان و انجمن ناشران امریکایی به نقض قانون حق مولف معترض شدند. گوگل می توانست در آن زمان از خود دفاع کند که قصدش از این کار ارائه و استفاده عادلانه محتواست اما این شرکت راه دیگری را برگزید و آن هم مذاکره برای معامله بود.

نتیجه این موضوع با این اقدام گوگل پیچیده تر شد که تبدیل به مدرکی با عنوان اصلاح موافقتنامه حل و فصل گوگل شد. گوگل می بایست حق دسترسی به پایگاه داده های دیجیتالی شده خود را می فروخت و سود آن را با شاکیان که درواقع درحال حاضر نقش شرکای آن را داشتند به اشتراک می گذاشت. به این ترتیب سهم گوگل 37 درصد و سهم پدیدآورندگان 63 درصد می شد.این راه حل سبب تغییر در حق مولف به وسیله یک طرح دعوی در دادگاه خصوصی شد و باعث مصونیت حقوقی گوگل و نادیده گرفتن رقیبانش می شد. این مسأله ای بود که قاضی آن را قابل اعتراض و بررسی دانست.

در دادگاه تشکیل شده در فوریه 2010، نماینده نویسندگان معترض که 8000 نفر بودند، اعلام کرد بسیاری از نویسندگان به این وضعیت معترض هستند و تمایل دارند به شیوه های مختلف به انتشار کتابهای خود بپردازند. با این حال، توافقنامه گوگل تمام شرایط را برای پدیدآورندگان تعیین کرده بود مگر اینکه برخی به طور مشخص اعلام کرده بودند که گوگل آنها را کنار بگذارد.

به عبارت دیگر در توافقنامه، آنچه مورد توافق قرار گرفته بود مشخص نبود، مانند ادعای عدم نقض حق مولف و راههای عدم نقض قوانین در دنیای دیجیتال برای آینده که مشخص نشده بود. قاضی مشکل دیگری را در مورد کتابهایی که متعلق به شخص خاصی نبودند را نیز مورد بررسی قرار داد و معلوم شد که در مورد این کتابها گوگل به راحتی دسترسی به آنها را در دنیای دیجیتال ایجاد کرده است و به نقض قانون حق مولف می پردازد. بنابراین قاضی گوگل را مجددا به اصلاح توافقنامه دعوت کرد اما گوگل ایجاد تغییرات در استراتژی تجاری خود را نپذیرفت.

برای حل این مشکل، می بایست ائتلافی از بنیادهای مختلف تشکیل می شد و با صرف هزینه (به ازای دیجیتال سازی هر صفحه هزینه ای از ده سنت تا ده دلار درنظر گرفته شود) و یا ائتلافی از کتابخانه های تحقیقاتی ایجاد می شد و کتابهای پروژه دیجیتال سازی را تهیه کند. نکته مهم این مسأله است که کتابخانه ها هم به حق مولف احترام می گذارند و کتابهایی که اجازه ارائه آن از سوی پدیدآور در دنیای دیجیتال صادر شده است را در دسترس قرار می دهند.

البته این آرمان گرایی ممکن است مزایا و کاربردهای پروژه های دیجیتال سازی منابع را در 20 سال گذشته نادیده بگیرد. بسیاری از کتابخانه های تحقیقاتی هم اکنون بخشهایی از مجموعه خود را دیجیتالی نموده اند و همینطور شرکتهای بزرگی مانند Knowledge Commons و Internet Archive میلیونها کتاب را به فرمت دیجیتال تبدیل کرده اند.

شاید گوگل به تنهایی وسیله ای برای کتابخانه عمومی دیجیتالی باشد. گوگل حدود 15 میلیون کتاب را اسکن کرده است که دو میلیون عنوان متعلق به عموم است که می تواند آنها را به آن کتابخانه تحویل دهد. شرکت گوگل با این گشاده دستی چیزی را از دست نخواهد داد و بازنده نخواهد بود.

گوگل نشان داد که چگونه با کمک فناوری می توان مجموعه ای غنی در کتابخانه ایجاد کرد اما یک کتابخانه عمومی دیجیتال فقط می تواند دسترسی به منابع را برای همه افراد در هر زمان و مانی به صورت رایگان ایجاد کند.