به گزارش لیزنا، مراسم اختتامیه هفدهمین جشنواره «قلم زرین» و بزرگداشت غلامعلی حداد عادل، عصر پنجشنبه ۱۳ تیر ماه با حضور اعضای انجمن ادبی قلم و جمعی از نویسندگان و شاعران در مجموعه باغ کتاب تهران برگزار شد.
در ابتدای این مراسم محسن پرویز رییس انجمن قلم با اشاره به برگزاری جشنواره قلم زرین اشاره کرد و گفت: در دوره‌های گذشته جز یک سال که وقفه‌ای در برگزاری جشنواره قلم زرین رخ داد، هرسال دو برنامه مدنظر ما است اول تجلیل از پیشکسوتان اهل قلم که از سال ١٣٨١آغاز شده و برنامه دیگر هم جشنواره قلم زرین است.
وی گفت: ابتدا جشنواره قلم زرین در سه شاخه برگزار می‌شد اما در ادامه با عناوین شعر و داستان کودک و نوجوان، شعر و داستان بزرگسال و پژوهش و نقد ادبی، به آن افزوده شد.
پرویز خاطر نشان کرد: در هر رشته ما یک برگزیده یا یک اثر تقدیری خواهیم داشت و یا اگر داوران آثاری را هم سطح تشخیص دهند دو اثر تقدیری یا برگزیده مشترک معرفی می‌شوند و جوایز هم تقسیم می‌شود.
پرویز افزود: انجمن قلم بودجه ثابت ندارد و حمایت مالی نمی‌شود، البته ارشاد در ادوار مختلف با تأخیر یک یا دوساله با مبلغی که افزایش نمی‌یابد حمایت‌هایی داشته اما نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور کمک حال انجمن در برپایی این جایزه ادبی بود.
پرویز به تجلیل از غلامعلی حداد عادل اشاره کرد و گفت: در برخی از اخبار دیدم به اشتباه عنوان تقدیر از چهره ادبی سال یاد شده بود در حالی که معرفی چهره ادبی سال تنها هر سال از سوی حوزه هنری معرفی می‌شود. اما انجمن قلم از یک پیشکسوت عضو خود طبق روال هر سال تقدیر می‌کند. همانطور که آغاز این تجلیل‌ها هم با مراسمی برای حمید سبزواری بود.
وی اضافه کرد: متأسفانه به دلیل کمبود بودجه انجمن، برای عدم تعطیلی ناچار شدیم مراسم اهدای جوایز قلم زرین را با تجلیل از پیشکسوت عضو همزمان در یک روز برگزار کنیم. امسال توفیق شد از تلاش‌های استاد غلامعلی حداد عادل تجلیل شود. امیدواریم متولیان نهادهای فرهنگی از فعالیت‌های انجمن حمایت کنند تا این مراسم هرساله برگزار شود.
رحیم مخدومی دبیر هفدهمین جشنواره قلم زرین در ادامه بیانیه هیأت داوران را قرائت کرد و سپس بخشی از برگزیدگان این جشنواره معرفی شدند که انتشارات شهرستان ادب با دو کتاب تقدیری و دو کتاب برگزیده به عنوان ناشر برگزیده معرفی شد.
حداد عادل دارای وجوه وجودی مختلفی است
فتح‌الله مجتبایی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در این مراسم با اشاره به جایگاه رفیع کتاب و قلم در کشور گفت: قلم و کتاب برای ما دارای یک قداست تنزیلی است که همه ما به خصوص انجمن‌ها و بنیادهای ادبی مانند انجمن ادبی قلم ایران وظیفه حفظ و تقویت آن را داریم. از این جهت این بنیاد را باید گرامی داشت و تا آنجایی که می‌توان باید برای تداوم فعالیت و ماندگاری آن کوشید.
وی همچنین با ابراز خرسندی از حضور در مراسم تقدیر و بزرگداشت غلامعلی حداد عادل، گفت: بنده حدود ۵۰ سال است که با جناب آقای حداد عادل رابطه دارم و ایشان را می‌شناسم. هرچند شناخت بنده از ایشان ابتدا در ساحت قلم و فضای دانشگاه شکل گرفت، اما در ادامه به ساحت‌های دیگر نیز کشیده شد و امروز ۲۰ سال است که در فرهنگستان هنر در کنار ایشان هستم. ایشان از همان دوران جوانی حسن خلق و فروتنی عجیبی داشتند که تحسین همگان را برمی‌انگیخت که البته برخی آن را به سابقه دینی خانواده ایشان نیز نسبت می‌دادند.
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: آشنایی ابتدایی من با ایشان به جلسه ای بازمی‌گردد که در دانشکده ادبیات برگزار شد. البته من در آن جلسه حضور نداشتم، اما شنیدم که بحث مفصلی بین استادان درگرفته بود که فردی به نام غلامعلی حداد عادل که در دانشگاه شیراز در رشته فیزیک درس خوانده را برای تحصیل در رشته فلسفه در مقطع دکتری دعوت کنند. در آن جلسه موافقان و مخالفان بسیاری صحبت کردند که در نهایت با تصویب گروه قرار شد که این اتفاق بیفتند. اما تعاریف و نکاتی که در آن جلسه از آقای حداد مطرح شد من را شیفته ایشان کرد.
مجتبایی درباره جایگاه علمی و شخصیتی غلامعلی حداد عادل گفت: برخی اشخاص می‌توانند وجوه وجودی مختلفی داشته باشند. ایشان اهل قلم، استاد دانشگاه، دانشجوی فلسفه، دوستدار زبان و ادب فارسی، ادیب و شاعر و از عزیزان زندگی من هستند. ایشان دو دبیرستان در کشور تأسیس کردند که بهترین دانشجویان وارد شده به دانشگاه‌ها از این دبیرستان‌ها بوده‌اند. شنیدم که ایشان قصد دارند چنین کاری را در سیستان و بلوچستان نیز انجام دهند که امیدوارم هرچه زودتر این اتفاق رخ دهد؛ چرا که این اقدام اقدامی ماندگار و قابل تحسین بوده است.
در ادامه این مراسم فاضل نظری با اشاره به جایگاه علمی غلامعلی حداد عادل در عرصه ترجمه نیز گفت: آثار ترجمه دکتر حداد عادل در عرصه شعر و به خصوص در ترجمه از زبان عربی، بسیار ارزشمند و قابل بررسی است. به طوری که در این آثار هیچ یک از ویژگی‌های تحریف متن دیده نمی‌شود و در ترجمه‌های اینچنینی که معمولا متن ترجمه شده بیشتر از متن اصلی می‌شود، ترجمه‌های آقای حداد عادل بسیار نعل به نعل، هم اندازه متن اصلی و حتی گاهی کمتر می‌شد که این موضوع نشان از تسلط و احاطه ایشان به حوزه ترجمه دارد.
غلامعلی حداد عادل مظهر زبان و ادبیات فارسی است
محمدرضا ترکی در ادامه این مراسم ضمن تشکر از انجمن قلم ایران برای برگزاری جشنواره قلم زرین و همچنین بزرگداشت غلامعلی حداد عادل، طی سخنانی گفت: برگزاری جشنواره قلم زرین اقدام بسیار ارزنده‌ای است که البته امیدواریم به تقدیر از برگزیدگان ختم نشود. معمولا روال برگزاری این جشنواره‌ها به این گونه است که با تقدیر از برگزیدگان، این افراد به فراموشی سپرده می‌شوند که این کار جفا به برگزیدگان است. امیدواریم انجمن قلم ایران بتواند این نقص مرسوم را برطرف کند و با ادامه نقد آثار برگزیدگان و معرفی هرچه بیشتر آنها، این حرکت را کامل کنند.
این استاد ادبیات فارسی در ادامه درباره جایگاه و شخصیت علمی و فرهنگی غلامعلی حداد عادل نیز گفت: جناب آقای حداد عادل شخصیتی دارای ابعاد مختلف هستند. ایشان ادیب هستند، اما تنها یک ادیب نیستند؛ ایشان فیلسوف هستند، اما فیلسوف بودن تنها ویژگی ایشان نیست؛ ایشان یک سیاستمدار دارای سوابق مبارزاتی و تشکیلاتی و از پایه‌گذاران آموزش و پرورش پس از انقلاب هستند. ایشان به نوعی مظهر زبان و ادبیات فارسی محسوب می‌شوند و جالب است بدانید که وقتی دلیل عناد برخی افراد با ایشان را بررسی کنید متوجه می‌شوید که آنها سابقه هیچ مشکل یا درگیری با ایشان نداشته‌اند و تنها به دلیل اینکه با فرهنگ و زبان فارسی مشکل دارند با ایشان سر عناد دارد.
وی افزود: ایشان همچنین مترجم قرآن هستند و وابسته به خاندان شهید بزرگوار مجید حداد عادل هستند که متأسفانه جایگاه این شهید بزرگوار و فعالیت‌های ارزنده ایشان در سال‌های پیش از انقلاب و مبارزات انقلابی، آنگونه که باید شناخته نشده است. فضایل جناب آقای حداد عادل بدیهی است و این گفت‌گوها نیز چیزی بر این فضایل اضافه نمی‌کند و می‌دانم که خود ایشان نیز از این گفت‌وگوها و محافل گریزان هستند؛ اما نکته‌ای که وجود دارد این است که ما باید برگزاری این نشست‌ها را گسترش دهیم و از افرادی مانند جناب آقای حداد عادل به سایر افراد نیز تعمیم دهیم.
من به ادبیات و زبان فارسی عشق می‌ورزم
غلامعلی حداد عادل نیز در این مراسم ضمن تشکر از انجمن قلم ایران برای برگزاری این مراسم و بزرگداشت گفت: بنده از روز اولی که انجمن قلم ایران تأسیس شد عضو آن بودم و در سال‌های اخیر نیز مسئولیتی رسمی در هیأت مدیره انجمن به من واگذار شد که گاهی به امر دوستان در جلسات حاضر می‌شدم. اما هیچ گاه به ذهنم خطور نکرده بود که روزی در این بزرگداشت‌های سالانه اسمی از من به میان بیاید. وقتی حدود دو ماه پیش خانم تجار این موضوع را به اطلاع من رساندم، خواهش کردم که من را از این گرامیداشت معاف کنند، اما در نهایت انجمن خواسته من را قبول نکرد و نتیجه آن برگزاری مراسم امروز شد که متأسفانه من باید بنشینم تا بزرگانی چون استاد مجتبایی درباره من صحبت کنند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: از همه افرادی که در مسیر زندگی من را یاری کردند تشکر می‌کنم. از همه معلمانم در دبستان، دبیرستان و دانشگاه و استادانی که هنوز از محضر آنها می‌آموزم؛ به ویژه از استاد شهید مرتضی مطهری که سال‌های بسیاری از تعلیمات ایشان بهره‌بردم. از خانواده‌ام، از مادر عزیزم که دستم را بگرفت و پا به پا برد تا شیوه راه رفتن و زندگی در این جامعه را بیاموزم؛ یاد می‌کنم از پدرم که ذوق شعری و ادبی را در من پروراند. یادم می‌آید ۱۰ ساله بودم که کنار پدر می‌نشستم و ایشان ترجیع‌بند هاتف اصفهانی را از ابتدا تا انتها می‌خواند و آن الفاظ و معانی در لوح وجود من نقش می‌بست.
وی ادامه داد: باید از همسر عزیزم تشکر کنم چراکه من تمام زمان‌هایی که کتاب خواندم، آن زمان متعلق به همسرم بوده است. حتی امروز هم وقتی غذا می‌خورم کتاب کنارم باز می‌کنم و نیم نگاهی به آن دارم که گاهی ایشان از من گله‌مند می‌شوند. در واقع همسرم در تمام توفیقاتی که خداوند نصیب من کرده سهیم هستند.
حداد عادل در ادامه تأکید کرد: کار اصلی من فلسفه است و من هیچ گاه در دانشکاه معلم رسمی زبان و ادبیات نبوده‌ام، اما به ادبیات فارسی عشق می‌ورزم. من معتقدم همانطور که ما یک زیست بوم طبیعی داریم که باید آن را حفظ کنیم، دارای یک زیست بوم فرهنگی نیز هستیم که باید از آن مراقبت کنیم. این زیست بوم فرهنگی ما یکی دین است و یکی زبان و این زبان فارسی زبان دوم عالم اسلام نیز هست که به گفته سفیر ترکیه تا پیش از تشکیل ترکیه جدید، غیر از زبان ترکی عثمانی، آموختن دو زبان در مدارس امپراطوری عثمانی الزامی بود؛ یکی عربی و دیگری فارسی.
زبان فارسی زبان مبادله علم و ادب در تاریخ ایران بوده است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: اگر زبان ما از دست برود، هویت ما از دست رفته است. در طول تاریخ زبان‌های محلی و بومی در ایران بوده و هست و باید این زبان‌ها محترم شمرده شود و هیچ کس نباید با زبان‌های محلی و قومی ایران عناد کند. اما در طول تاریخ ایرانی‌ها با وجود اختلاف در زبان‌های قومی و محلی به یک زبان علم و ادب را با هم مبادله می‌کردند و آن زبان فارسی بود. به طوری که قطران در آذربایجان به همان زبان شعر می‌سرود که فردوسی در طوس.
وی تصریح کرد: امروز به برکت انقلاب اسلامی در دو موسسه در خدمت زبان و ادب فارسی هستم؛ یکی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و یکی در بنیاد سعدی؛ در بنیاد سعدی چشمم به فراتر از مرزهای ایران است و در فرهنگستان به داخل کشور. کار بسیار سخت است ولی وظیفه ما است که تا آنجا که می‌توانیم این چراغ را روشن نگه داریم. بنده تقریبا ۲۵ سال است که مدیر گروه واژه گزینی فرهنگستان هستم و هر هفته صرف وقت می‌کنم در شوراها. من باورم این است که زبان فارسی از حیث ساختار، دستور زبان، واژگان و توانایی‌ها، هیچ چیزی کمتر از زبان انگلیسی ندارد. به شرطی که ما دل ببندیم به این زبان و امکانات آن را از قوه به فعل برسانیم. از این جهت است که من به کار دوستان عزیزم در انجمن قلم احترام می‌گذارم.
مهم این نیست که نام ما در تاریخ بماند، مهم این است که ایران بماند
حداد عادل در ادامه با بیان اینکه خدمت به کشور مستلزم اعمال مدیریت است، گفت: یک مدیر لایق می‌تواند کار صد دانشمند را جلوه دهد و راه را برای صدها دانشمند باز کند. ما به همان اندازه که به دانشمندان تراز اول در عرصه فرهنگ، علم و ادب نیاز داریم، به همان اندازه به مدیران فرهنگی احتیاج داریم. چه بسا مدیرانی که می‌توانند دانشمندانی را به اوج برسانند. منظور من این نیست که بگویم مدیر خوبی هستم، اما در این چهل سال آگاهانه با درک این واقعیت چه در آموزش و پرورش، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چه در بنیاد سعدی و چه در بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، وقت و عمر خودم را صرف مدیریت علمی و فرهنگی کردم. می‌توانستم از همه این امور کناره بگیرم و مرتب تحقیق و تألیف کنم، اما این خدمت را برای کشور واجب‌تر می‌دانم. مهم این نیست که نام ما در تاریخ بماند، مهم این است که ایران بماند و این مستلزم آن است که ما زمینه را برای رشد و پرورش نسل آینده هموار کنیم.
داوران این جایزه با بررسی کتاب‌های منتشرشده در سال ۱۳۹۷، برگزیدگان را در بخش‌های مختلف به شرح زیر اعلام کردند:
بخش «شعر کودک و نوجوان» :
کتاب "آبنبات گنده" سروده طیبه شامانی از نشر سوره مهر شایسته تقدیر شناخته شد.
بخش داستان «شعر بزرگسال» :
کتاب "باران تمشک" نوشته مصطفی فعلگری از نشر سوره مهر و "پس از ٢٠ سال" نوشته سلمان کریمی از نشر شهرستان ادب به طور مشترک شایسته تقدیر شناخته شدند.
بخش «داستان (زیرمجموعه ادبیات داستانی) کودک و نوجوان» :
کتاب "خواب پلنگ" نوشته نوشته هادی حکیمیان از نشر شهرستان ادب شایسته تقدیر شناخته شد.
بخش "ناشران برتر":
انتشارات "به نشر"، "میراث مکتوب"، "علمی و فرهنگی"، "سوره مهر" و "شهرستان ادب" مورد تقدیر قرار گرفتند.
بخش "نقد و پژوهش ادبی":
کتاب "سنجش منابع تاریخی شاهنامه" نوشته فرزین غفوری از نشر میراث مکتوب و "بومی‌سازی رئالیسم جادویی در ایران" نوشته محمد و محسن حنیف از نشر شهرستان ادب به‌طور مشترک برگزیده شناخته شدند.
بخش "شعر بزرگسال":
مجموعه شعر "از پیله تا پروانگی" اثر محمدرضا روزبه و "آنجا که نامی نیست" نوشته یوسفعلی میرشکاک هر دو از نشر شهرستان ادب به‌طور مشترک برگزیده شناخته شدند.