زاویه نگاه دکتر مهراد به برنامه زاویه

لیزنا (گاهی دور / گاهی نزدیک: 28)، دکتر جعفر مهراد، رئیس مرکز منطقه ای علوم و فناوری اطلاعات ایران و سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC):

استاد گرامی جناب آقای دکتر مهراد یادداشتی در مورد برنامه زاویه به لیزنا ارسال کرده اند که نشان از نگرانی ایشان از مطالب مطرح شده در برنامه زاویه دارد. ضمن تشکر از ایشان عین مطلب تقدیم مخاطبان لیزنا می گردد:

اکنون که بحث در مورد برنامه "زاويه" مطرح شده مايلم اين متن را جهت اطلاع خوانندگان محترم ليزنا ارائه دهم:

مصاحبه دوست عزيزم جناب آقاي دکتر رضايي شريف آبادي را با رئيس محترم سازمان اسناد و کتابخانه ملي به طور کامل ديدم. ضمن سپاسگزاري از جناب آقاي دکتر رضايي شريف آبادي که با متانت و در عين حال علمي به سوالات مطروحه پاسخ دادند از نظر اينجانب چند نکته حايز اهميت است:

1. موضوع مصاحبه با آنچه اتفاق افتاد سازگاري نداشت. صحيح آن بود که پيش از شروع مصاحبه با مجري محترم برنامه تفاهم مي شد و نکاتي مورد بحث و بررسي قرار مي گرفت که با "توانمندسازي" رشته مناسبت داشت. اين نکته پيوسته و در فواصل زماني کوتاه توسط مجري اعلام مي شد اما متاسفانه در عمل مورد توجه قرار نگرفت.

2. تلاش هاي زيادي در قلمرو گسترش رده هاي مربوط به موضوعات اسلامي و ايراني صورت گرفته و متخصصان علم اطلاعات به اين مسأله وقوف کامل دارند و بر اساس اين آگاهي آنچه که بايسته بود به سهم خود در زمان هاي مختلف انجام داده اند و کتابخانه ملي و ساير کتابخانه ها در ايران و خارج از کشور از رده هاي توسعه يافته توسط کتابداران و متخصصان علم اطلاعات ايران استفاده کرده و مي کنند. بنابراين، پرداختن به مسائل حوزه هاي اسلامي و موضوعات مختلف مربوط به ايران مساله اي نيست که از ديد کتابداران و متخصصان علم اطلاعات مغفول مانده باشد. نمي توانم بپذيرم آنچه را که خود واقف بوده و عامل هستيم سايرين به ما بياموزند.

3. گذشته پربار "حوزه خدمات فني" در رشته علم اطلاعات و دانش شناسي مايه افتخار و مباهات است و همکاران محترم در مرکز سابق خدمات کتابداري و سازمان اسناد و کتابخانه ملي در اين زمينه بسيار زحمت کشيده و نه تنها زيرساختهاي لازم را به وجود آورده اند بلکه بنايي عظيم بر پايه اين زيرساختها در حوزه خدمات فني بنا نهاده اند.

4. تدوين رده بندي هاي جهاني چه با پشتوانه انتشاراتي و چه فلسفي و نظري که شامل مسائل ايران و اسلام نيز باشد وقت گير، پرهزينه و مستلزم تخصص هاي مختلف موضوعي است که سهم متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسي نيز در اين زمينه سهمي مهم و تعيين کننده است. اين موضوع نيازي به تبيين بيشتر ندارد و لازم است افرادي که در اين حوزه به بحث مي پردازند به اين مسائل توجه کنند. به علاوه، استمرار برنامه رده بندي و تجديدنظرهاي بعدي در تمام حوزه ها آنچنان اهميت دارد که خود به يک ساختار قدرتمند نياز دارد و من در هيچ يک از سازمان هاي ملي و بين المللي اطلاع رساني کشور چنين تواني را سراغ ندارم.

5. ساختاري که مورد اشاره قرار گرفت به افرادي نياز دارد که علاوه بر تخصص هاي حرفه اي اهل تشخيص باشند والا با بحث هاي پيراموني و حاشيه اي نه تنها "زمان" به سرعت سپري خواهد شد، بلکه از رده بندي موردنظر نيز حاصلي به بار نخواهد نشست.

6. به ياد دارم در نشست مشهد (سالهاي 1360 يا 1361) اين موضوع از سوي فرد غير متخصصي از کتابخانه مرکزي و مرکز اسناد دانشگاه تهران نيز مطرح شد. نمي خواهم نام ببرم. کتاب نشست مورد اشاره چاپ و توزيع شده است. مي توان پي گيري کرد. آنچنان با حرارت سخن مي گفت که بسياري از افراد را که در آن نشست از جمله وزير وقت فرهنگ و آموزش عالي حضور داشتند تحت تاثير قرار داد. اکنون سي سال سپري شده است. حاصل طرح چنين مباحث بحث برانگيز چه بود؟ تنها حرف خالي!

7. پيش تر، جناب آقاي دکتر علي شکويي نيز در اين حوزه مدرکي را تهيه کرده است. اما، کاربرد اين مدرک به تنهايي ميسر نيست. لازم است تمام اجزاء، حوزه هاي موضوعي و رده بندي به مفهوم کلان مورد توجه قرار گيرد. کارهاي پراکنده حداقل از منظر پژوهش و مطالعات خوب است اما کافي نيست.

8. در چند سال گذشته زحمات زيادي براي توانمندسازي رشته علم اطلاعات ودانش شناسي کشيده شده است که حق آن بود که مصاديق و نمونه ها ارائه مي شد. فرصتي بود مغتنم که بايد به قدر کافي استفاده به عمل مي آمد.

9. از اينجانب نيز براي شرکت در اين نشست دعوت شده بود و مقرر بود به صورت تلفني و از شيراز در اين بحث شرکت کنم که به علت خاموش بودن تلفن ها انتقال پيام صورت نگرفت و بعد از اجراي مصاحبه از دعوتي که به عمل آمده بود مطلع شدم.

10. با مجري محترم برنامه "زاويه" تماس گرفتم و مقرر است در وقتي مناسب اصل موضوع باز هم مورد بررسي قرار گيرد و زواياي روشن و پنهان رشته علم اطلاعات و دانش شناسي به بحث و تبادل نظر گذاشته شود.

مهراد