کد خبر: 3836
تاریخ انتشار: دوشنبه, 29 آذر 1389 - 11:30

داخلی

»

مطالب کتابداری

»

سخن هفته

تلنگري بر يك فرارشته

دکتر محمد حسن زاده 

 

لیزنا، دكتر محمد حسن زاده، عضو هيات علمي گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تربيت مدرس: اينكه كتابداري نظريه ندارد و به همين دليل هم در بين رشته‌هاي علمي، علم به معناي واقعي به حساب نمي‌آيد و تنها حرفه‌اي است كه آن هم به دليل ظهور فناوري‌هاي نوين از رونق افتاده و محلي از اِعراب ندارد، يواش يواش تبديل به يك كليشه‌اي مي‌شود كه در كلاس‌هاي درس، صحبت‌هاي حرفه‌اي دوستانه،‌ درِگوشي‌هاي گلايه‌مندانه و حتي محفل‌هاي خارج از حرفه‌ كتابداري و اطلاع رساني مي‌توان ديد و شنيد. 

در نگاه‌ اول شايد نداشتن نظريه و ضعف مباني نظري درست به نظر بيايد ولي مقداري كه دقيق‌تري مي‌شوي احساس مي‌كني كه اصولا رشته ناميدن كتابداري و اطلاع رساني مقداري ظلم به اين پديده است. پديده‌اي كه با همه رشته‌ها سروكار دارد، منابع اطلاعاتي رشته‌هاي ديگر را شامل مي‌شود، نيازهاي اطلاعاتي دانشمندان از رشته‌هاي مختلف را پاسخ مي‌دهد و سازماندهي توليدات علمي آنها را به عهده مي‌گيرد. اگر يك رشته علمي يك محدوده مشخصي دارد، محدوده كتابداري و اطلاع رساني واقعاً به گستردگي تمام رشته‌هاي علمي است و از فارغ التحصيل آن نيز انتظار مي‌رود كه از منابع اطلاعاتي همه رشته‌ها اطلاع داشته باشد،‌ بتواند با همه آنها هم‌زبان شود و آنها را در رسيدن به پاسخ مناسب براي پرسش خود ياري دهد. 

اينجاست كه كتابداري و اطلاع رساني را اگر رشته نخواني كه نمي‌تواني در فضاي آكادميك حق حيات علمي براي آن متصور شوي و اگر رشته بخواني ممكن است حق مطلب را به تمام و كمال ادا نكرده باشي. رشته ناميدن رشته‌اي كه به اندازه همه رشته‌هاست خيلي منطقي نمي نمايد. 

بنابراين من فكر مي‌كنم كه كتابداري و اطلاع رساني يك ابَر رشته است، يك متاديسيپلين كه دانش ذاتي آن بيان‌گر شالوده‌اي از دانش‌هاي ديگر است. در قالب يك ابررشته است كه شما مي‌تواني با رشته‌هاي ديگر تعامل محتوايي داشته باشي،‌ تعاملي كه حضور تو تعيين كننده است. 

البته بايد توجه داشت كه ابر رشته بودن با ميان رشته بودن متفاوت است، در ميان رشته، هر كدام از رشته‌ها در بُعدي از ابعاد با يكديگر مشاركت دارند،‌ مثلاً روش شناسي و ابزارهاي مهندسي در پزشكي ادغام مي‌شود و رشته مهندسي پزشكي حاصل مي‌شود. اما در يك تعامل ابررشته‌اي، رشته‌اي كه ابر رشته است ابزارها،‌ رويكردها، روش‌شناسي‌هاي خود را كه ممكن است از رشته‌هاي ديگر نيز به عاريت گرفته باشد براي سروسامان دادن به رشته‌هاي ديگر به كار مي‌گيرد، مثلا تعميم دانش مرجع به تمام رشته‌ها،‌ اعمال دانش سازماندهي براي سامان بخشي به جهان دانش و نظاير آن. 

به نظر مي‌رسد تنها با اين رويكرد است كه مي‌توان رفتارها، توانمندي‌ها و مسيرهاي آتي كتابداري و اطلاع رساني را شناسايي و تبيين كرد. در غير اين صورت ممكن است تنها بخشي از فيل شناسايي شود و دستيابي به كل مفهوم حاصل نشود. همچنين بر اين اساس است كه عنوان كتابداري و اطلاع رساني به بلنداي قامت يك ابررشته نيست و اين ابر رشته در زبان فارسي محدود شده است به كتابداري كه ممكن است فردا به مجله‌داري، لوح فشرده‌داري، پايان‌نامه‌داري و غيره نيز نياز افتد.

حسن زاده، محمد. « تلنگری بر یک فرارشته». پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا). سخن هفته شماره 7. 29 آذر 1389.

برچسب ها :
خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: