کد خبر: 20069
تاریخ انتشار: یکشنبه, 03 خرداد 1394 - 09:18

داخلی

»

برگ سپید

انگار همین دیروز بود...

سید ابراهیم عمرانی
انگار همین دیروز بود...

 

 

آری، انگار همین دیروز بود... که استاد رضا سرلک را در کریدورهای گروه کتابداری دانشگاه تهران واقع در میدان کندی (توحید فعلی) می‌دیدم. آن زمان ایشان دانشجوی فوق لیسانس و من دانشجوی لیسانس کتابداری بودم. سالهای 1354 و 1355 بود. جز گاهی چشم‌درچشم شدن و سلامی در این راهروها چیز بیشتری بین من و استاد پیش نیامد، لیکن سرلک بزرگوار دانشگاه تهرانی بود و من هم کمی بعد یعنی زمانی که او دیگر از دانشگاه به بنیاد دائره‌المعارف می‌رفت ، دانشگاه تهرانی شدم و هر دو کتابدار، من کتابخانه علوم و ایشان کتابخانه ادبیات. حتی زمانی که از دانشگاه به بنیاد دائره‌المعارف اسلامی رفت، باز ایشان را گاه و بی‌گاه در حیاط زیبای دانشگاه تهران و بیشتر نزدیک کتابخانه مرکزی و دانشکده ادبیات می‌دیدم و هر جا می‌دیدم سلام و علیک کتابدارانه‌ای همواره برقرار بود و مایه مباهات من.

 

او را کتابداری پرکار، کتابشناس و اهل فرهنگ می‌شناختم. از اساتید خوبم درباره ایشان شنیده بودم. استاد رضا سرلک کتابدار دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود، در دورانی که این دانشکده محل آمد و شد بزرگان فرهنگ این مرز و بوم بوده است. گرچه سرلک خودش کتابدار بزرگی است و اهل کتاب و اهل قلم، ولی همنشینی با سایر بزرگان هم بر  غنای کار او بر زیبایی خاطرات او افزوده است.

 

 از ایل بختیاری و بسیار خوش‌سخن است. با خاطرات زیبا از کودکی در ایل و روستا و با سوابق کاری مختلف و  ارتباط با ناشران بزرگ در اواخر دهه 1320 و 30 شمسی تا سال 1338 که به پیشنهاد ایرج افشار از نشر به کتابداری روی می‌آورد.

 

هفت دهه خاطرات فرهنگی، خاطرات رضا سرلک است از محیط کارش از انتشاراتی‌های بزرگ گذشته تهران و راسته کتابفروشان در ناصرخسرو و شاه‌آباد و میدان مخبرالدوله. کتابفروشی دانش، کتابفروشی‌های سقراط، ابن سینا و امیرکبیر، انتشارات طهوری. خاطراتش از اساتید بزرگ در زمانی که در حوزه ویرایش و نشر فعال بوده و خاطراتش از اساتید بزرگ در کسوت کتابدار دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تا زمانی که به ریاست این کتابخانه می‌رسد. زمانی که اساتیدی مانند جلال همایی، سعید نفیسی، خانبابا مشار، رهی معیری و منوچهر بزرگمهر  با انتشارات دانش همکاری می‌کردند و نحوه همکاری ایشان با انتشارات دانش و شیوه‌های ارتباطی ایشان : «رهی معیری هر وقت که غزلی می‌سرود پیغام می‌داد که کسی برای گرفتن غزل به منزل او برود.» و از علامه دهخدا که جلدهای اول لغتنامه را که به هزینه خود منتشر کرده و در منزلش می‌فروخت و سرلک برای گرفتن جزوه‌های جدید لغتنامه به منزل استاد علی اکبرخان دهخدا مراجعه می‌کرده است.

 

خاطراتش از اساتید کتابداری، آلیس لورل استادی که من هم که مستقیماً شاگردش نبودم (ایشان فقط در فوق لیسانس درس می‌دادند)، برخوردهای بسیار خوب و جدی از او به یاد دارم. خاطراتی از شروع بکار  نوش‌آفرین انصاری در کتابخانه دانشکده ادبیات که در این کتاب یک بار دیگر می‌فهمیم چرا خانم انصاری، خانم انصاری است، و کسانی که او را می‌شناسند می‌توانند بفهمند، منش خانم انصاری نتیجه پا به سن گذاشتن و پختگی در سنین بالای او نیست؛ بلکه این منشی است که از جوانی همراه او بوده، منشی که گروه کتابداری دانشگاه تهران دهه 1350 را تبدیل به یکی از منضبط‌ترین و بهترین گروه‌های آموزشی دانشگاه تهران کرد و انسجام شورای کتاب کودک را در بحرانی‌ترین سال‌های تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی همواره و تا امروز از سوانح ایام محفوظ نگاه داشت. و می‌خوانیم که دکتر حری بر خلاف آنچه تا امروز من فکر می کردم فهرستنویسی هم کرده است، دست کم در یک پروژه در کنار رضا سرلک.

 

داستان بردن عسل کوه‌های بختیاری برای آقای دکتر سید حسین نصر بزرگ و معتاد شدن زنبورها در اثر چشیدن شیره گل خشخاش یکی از بامزه‌ترین خاطرات این کتاب است و زیباترین قسمت این خاطره آنجا است که این عسل را استاد سرلک هنوز نگاه داشته تا روزی حسین نصر را بیابد و به او بگوید که آن عسل تقلبی نبود، ببین تا کنون سالم باقی مانده است و من امیدوارم دوستان همین کتاب را به دست دکتر حسین نصر برسانند تا موضوع برای ایشان هم روشن شود.

 

داستان حمله چتربازان گارد به دانشگاه تهران، خاطراتی از انتخابات رؤسای دانشکده و دانشگاه، و خاطراتی از اساتیدی که شاید نام ایشان را ما فقط روی جلد کتابها و بالای مقاله‌ها و گاهی در آرشیو روزنامه خوانده‌ایم. خاطراتی از جدی بودن، منضبط بودن و پای‌بند قانون بودن آقای دکتر غلامحسین خان صدیقی که در دوره دانشجویی ما هم ورد زبان بود. من البته یک درس سه واحدی با آقای دکتر صدیقی گرفته بودم. البته بعد از دو ماه از شروع ترم، کلاً آن نیمسال همه کلاسها به علت اعتصابات پیاپی دانشجویی لغو شد و من آن واحد را با ایشان به پایان نرساندم و نیمسال بعد هم آن درس ارائه نشد. درس اجتماعیات در ادبیات فارسی بود و تجربه‌ای بی‌نظیر از نحوه کلاسیک معلمی. احاطه به مبحث و مباحث پیرامون آن، قدرت انتقال، توان جمع‌بندی مطالب و مباحثات، و در عین حال با انضباط و دقیق. و درسی که در عین دشواری شیرین شده بود. خاطرات دکتر صدیقی به ویژه از زبان آقا رضا، راننده دکتر، بسیار خواندنی است. و نقل قولی جاودان از دکتر صدیقی از زبان یکی از دانشجویانش که می‌گوید به دکتر گفتم کسی از درس شما 20 نمی‌گیرد، حال آنکه استادان دیگر به راحتی 20 را به همه می‌دهند. و پاسخ استاد که: «من اگر سالی یک شاگرد باسواد و منضبط تربیت کنم به مملکت خدمت کرده‌ام و از خود راضی می‌شوم. به عقیده من شاگرد بی‌سواد به جامعه تحمیل کردن خیانت است.» به اینجا که رسیدم، رویم را کردم به دیوار که چشمم به قیافه خودم در  شیشه‌ای، آینه‌ای، چیزی نیفتد که حتماً می زنم آئینه را می‌شکنم و  با خودم فکر می کردم که  اگر این حرف درست باشد نظام آموزش عالی ما الآن چکاره است؟ همه این‌هایی که به زور و باامید به یافتن کار با خواندن جزوه پشت جزوه، خودشان را به دوره دکتری می‌رسانند، در مورد خودشان و شاید در آینده در مورد شاگردان احتمالی‌شان، مرتکب خیانت به خود، شاگردان و نهایتاً مملکت نمی‌شوند؟ امیدوارم که با خواندن این مطالب حواسشان جمع‌تر شود، و خدای ناکرده مرتکب این فعل سخیف نشوند.

 

در ادامه خاطرات از کتابفروشی‌ها و ناشران، سرلک خاطرات 23 سال کار در دانشگاه تهران (1338 – 1360) را به زبانی شیرین نوشته و پس از آن خاطرات 23 سال کار در بنیاد دائره‌المعارف اسلامی را رقم زده که یادش از دکتر احمد طاهری عراقی محقق برجسته حوزه کتابداری (و از همکاران مرکز خدمات کتابداری) و بعدها دائره‌المعارف‌نویس و معاون دانشنامه جهان اسلام و بنیاد دائره‌المعارف اسلامی در این قسمت یادآوری شده است. پژوهشگری جوان، استادی بی‌بدیل، وارسته و فرهیخته و درعین حال انسان و به دور از خضوع ریاکارانه ولی خاضع و خاشع و خالص. من خود فقط دوبار و شاید هر بار کمتر از 20 دقیقه خدمت ایشان رسیده و با ایشان صحبت کرده‌ام ولی تاثیر همان چند دقیقه همواره با من حضور دارد. انسان بزرگی که انسانیت می‌آموخت و  وجودش برای ایران ذی‌قیمت بود افسوس که در عین جوانی رفت.

 

خاطرات پراکنده سرلک از مکتب‌خانه زادگاه تا سیل امامزاده داود و نجات دادن یک کودک از رودخانه، همه بخشهایی از این کتاب را رقم زده است که در نوع خود و در بین کتابداران کم‌نظیر و شاید بی‌نظیر است. فکر می‌کنم  همنشینی با ایرج افشار تاثیر خودش را در مکتوب بودن استاد رضا سرلک گذاشته است. امیدوارم که همه کتابداران قدیمی ما دیده‌ها و نوشته‌های خودشان را از دوران کاری کتابدارانه خود به رشته تحریر درآورند. استاد سرلک در 81 سالگی کتابدار فرهنگستان زبان فارسی است و اگر چشمش نزنم هنوز قبراق و تند و سریع قدم بر می‌دارد،  برایش عمر طولانی و در عین سلامتی آرزو می‌کنم. خواندن این کتاب می‌تواند مشقی باشد برای کتابداران که بیاموزند و آموخته‌ها و تجربیات خود را بنویسند.

 

مشخصات اثر:

انگار همین دیروز بود.... (هفت دهه خاطرات فرهنگی) /رضا سرلک. تهران: انتشارات طهوری، 1393.

برچسب ها :
محسن زین‌العابدینی
|
Iran
|
1397/01/17 - 10:04
0
0
کتاب فوق العاده ای است. به ویژه مطالعه صفحه 228 کتاب که مدیریت خانم نوش آفرین انصاری در کتابخانه دانشکده ادبیات را شرح می دهد برای هر مدیر کتابخانه ای ضروری است.
نیره خداداد
|
Iran
|
1394/03/18 - 00:39
1
2
ممنونم بسیار جالب توجه بود.
عروج نیا
|
Iran
|
1394/03/11 - 07:57
0
2
استاد ابراهیم عمرانی دستتان درد نکند از وقتی که این کتاب شیرین و جذاب را خواندم. دائم در این فکر بودم که آن را جایی معرفی کنم . شما زحمت کشید و از کتاب استاد سرلک نکاتی را انتخاب کردید که شیرینی ها و جذابیت ها و فواید ان را برای اهل فرهنگ به خوبی نشان می دهد .
دست مریزاد
اشرف سرلک
|
Iran
|
1394/03/07 - 10:13
1
9
جناب استاد عمرانی گرانمایه
ازینکه کتاب استاد بزرگوارم جناب آقای سرلک را به شیوایی معرفی فرمودید بسیار خرسند شدم.امید که این مرد بزرگ و هم تبار بنده سالهای سال به ایستایی اشترانکوه باشند و چون دریاچه گهر بر تارک تاریخ بدرخشند.آمین
پاسخ ها
رضا سرلك
| Iran |
1394/06/15 - 08:16
نازنين اشرف خانم سرلك. سلام . از اين كه دير اظهار ارادت ميكنم
مرا ببخشيد. از لطف شما و دعاي خيرتان سپاسگزارم و از ايزد يكتا
سلامت و شادماني براي شما و خانواده محترم آرزو دارم.
کاظم حافظیان رضوی
|
Iran
|
1394/03/06 - 13:45
0
6
جناب ابراهیم عزیز از معرفی کتابی که باید نسل جدید کتابداری ما آنرا بخوانند و بدانند چرا کتابداری ایران بخاطر کتابدوستان و اهل فرهنگ و نشر است که اینقدر استمرار عاشقانه دارد و گر نه فن مدارانه آن تنها دلچسب نیست. منهم با معرفی شما حتما بسوی طهوری برای خریدن و خواندن و لذت بردن از خاطرات سرلک عزیزی که همیشه چهره خندان و موقر و کتابدارانه اش برایم سرمشق است خواهم رفت . سپاس.
فردين كولائيان
|
Iran
|
1394/03/06 - 12:57
0
4
سلام و عرض ادب خدمت استاد سرلك و استاد عمراني. چقدر زيبا و و دلچسب اين كتاب رو معرفي فرموديد جناب عمراني عزيز و چه شوقي براي تهيه و مطالعه اين اثر در بنده ايجاد كرديد. دو روز پيش از دكتر حاجي زين‌العابديني شنيدم از پيشكسوت حوزه جناب سرلك مجموعه خاطراتشان منتشر شده است. امروز از طريق گروه lis به اين يادداشت شما رسيدم. اميدوارم اساتيد و پيشكسوتان با گام برداشتن در اين مسير در اين زمانه عجيب باعث غناي شخصيت فردي و حرفه اي فعالين اين حوزه گردند.
بوالفضول
|
Iran
|
1394/03/06 - 09:21
0
5
آقای عمرانی، خودتان چرا خاطرات کتابدارانه اتان را نمی نویسید؟؟!
اسکندری
|
Iran
|
1394/03/05 - 14:18
0
5
با وجود اینکه چند وقتی است در رشته جدیدی در مقطع دکتری تحصیل میکنم اما با خواندن بخشی از این خاطرات دوباره احساس کردم به دنیای کتابداری بازگشته ام. ممنون از قلم زیبایی که چنین زیباتر خاطرات را مرور کرده است.
آذر
|
Iran
|
1394/03/05 - 09:31
0
5
ممنون به خاطر معرفی این کتاب زیباو درود و سپاس فراوان خدمت زحمت کشان عرصه کتابداری بویژه جناب سرلک عزیز. عمرتان طولانی تنتان سالم باد....
محسن زین العابدینی
|
Iran
|
1394/03/05 - 08:51
0
7
کتابی است که هر کتابداری باید بخواند و بداند که گذشته و ریشه های حرفه ای و علمی رشته اش چه جایگاه رفیعی داشته اند و باید مجددا تلاش کرد که به آن قله های رفیع نزدیک شد.
رضا سرلك
|
Iran
|
1394/03/03 - 14:21
0
21
حضور استاد بزرگوار، همكار گرامي و برادر ارجمندم جناب آقاي ابراهيم عمراني عرض سلام دارم. از اينكه مرا شرمنده فرموده با بزرگواري خودتان از حقير ياد كرده ايد سپاسگزارم. معرفي دلپذيري كه از اين كتاب كرده ايد نمي توانم جوابگو باشم. از لطف و محبت شما بسيار ممنونم. با احترام و سپاس مجدد.
خواهشمند است جهت تسهیل ارتباط خود با لیزنا، در هنگام ارسال پیام نکات ذیل را در نظر داشته باشید:
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.
نام:
ایمیل:
* نظر: