نشست تخصصی «تولید علم در ایران:‌ فرصت‌ها و چالش‌ها» برگزار شد

به گزارش لیزنا، در ابتداي اين نشست حجت ‌الاسلام دکتر جباري، مدیرکل نهاد کتابخانه های عمومی استان ضمن خيرمقدم به اعضاي انجمن و کتابداران استان براي حضور در اين نشست، بر گسترش فعاليتهاي مشترک آموزشي و پژوهشي ميان اين دو نهاد تاثيرگذار در استان قم تاکيد کرد.

پس از آن، دکتر یعقوب نوروزی (مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم) در سخنانی کوتاه، ضمن تبریک هفته پژوهش، گسترش فعالیتهای علمی دانشجویان و اساتید دانشگاه قم، با برگزاری چنین نشستها و همایشهایی را خواستار شد.

در ادامه جلسه، با سخنرانی دکتر حسن زاده در سه محور ادامه یافت:

- اهمیت پژوهش

 - روند تولید علمی جمهوری اسلامی ایران

 - جایگاه علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران

وی با ابراز این مطلب که چرخه تولید علم در ایران معیوب است، افزود: تولید مقاله و ثبت اختراع و انجام پژوهش در ایران تبدیل به هدف شده اند و این در حالی است که آنها تنها وسیله ای برای رسیدن به اهداف والاتر هستند.

نتیجه این تلقی اشتباه آن شده است که پایان نامه های بسیاری بدون آن که بتوانند مشکلی را برای کشور حل کنند. سالها در کتابخانه ها بدون استفاده باقی می مانند. در حقیقت مشکل کشور ما آن است که در پژوهش های صورت گرفته به مقوله نوآوری توجه چندانی نداریم و چون هدف ما از پژوهش حل مساله و مشکلات جامعه نیست، تنها صرفاً به تولید مقاله می پردازیم و اگر پژوهشگر نوآوری پیدا شد و کار جدیدی را انجام داد، به جای آنکه درصدد برآییم کار وی را ادامه دهیم و بر گستره علم بیافزاییم موضوع مشابه همان را کار می کنیم (مثلاً یک موضوع را بر اساس شهرهای مختلف انجام دادن).

به عقیده دکتر حسن زاده، درست است که در طی سالهای گذشته ایران همچون چین روند تولید علم چشمگیری را داشته است،  اما رتبه نوآوری ایران در جهان 131 (یعنی ایران جز 35 کشور آخر جهان) است. به بیان وی، در واقع هر چه در پژوهش ها نو آوری بیشتری باشد درآمد زایی و تولید ثروت بیشتر خواهد بود.

دکتر حسن زاده با بررسی هزار شرکت برتر دنیا نشان داد که  هرچه در این شرکت­ ها سرمایه گذاری بر تحقیق بیشتری شده این شرکت ها در بازار جهانی موفق تر عمل کرده اند.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، با اشاره به این نکته که شرکت تویوتای ژاپن با اختصاص 4.2 درصد از فروش خود به تحقيق و توسعه كه معادل هفتاد درصد درآمد خالص آن شركت مي باشد و بدین لحاظ در جایگاه نخست شرکتهای برتر جهان است، افزود: نرخ هزینه کرد دولتها جهت انجام تحقیقات در کشورهای توسعه یافته 3 و 3.2 درصد است که این هزینه کردها در ایران زیر 1 درصد (0.065درصد) است.

 دکتر حسن زاده با اشاره به این نکته که این هزینه کرد یعنی درصد (0.065 درصد درآمد خالص دولت) بیشتر صرف تربیت نیروی انسانی می شود، گفت: ما امروزه بیش از 4 میلیون دانشجو داریم که در مقایسه با سایر کشورها بی نظیر است. اما مشکل اصلی آن است که پس از این سرمایه گذاری عظیم دانشجویان پس از فارغ التحصیلی سه راه پیش رو دارند:

- خروج نخبگان از کشور و رفتن به کشورهای صنعتی (به علت نبود بستر مناسب برای بروز استعدادها و توانایی ها)   

  - خروج نخبگان از کشور و رفتن به کشورهای همسایه (که به معنی از بین رفتن سرمایه های ملی صرف شده جهت تربیت نیروی متخصص است)

 - ماندن در ایران و نابودی استعداد و توانایی های نسل جوان به علت نبود شغل و بی توجهی مسئولین به مشکلات جوانان.

وی علت این مشکل را این مساله دانست که نظام علم و فناوری در کشور ما نمی داند که از دانشگاه چه می خواهد؟ دانشگاه همیشه پاسخگوی خوبی بوده است، در زمانی که از آن انتظار تربیت نیروی انسانی می رفت، توانست 4 میلیون دانشجو تربیت کند، زمانی که از آن انتظار تولید مقاله رفت، به خوبی عمل کرد و جایگاه ایران در حوزه تولید مقاله روند صعودی بی نظیری را تجربه کرده است. لذا باید از لحاظ تئوریک مشکلات حل شود، دانشگاه ما در حد مورد انتظار با صنعت در ارتباط نیست. بنابراین هدف از پژوهش نباید تولید مقاله و ثبت اختراع باشد. هدف باید حل مسائل و مشکلات جامعه و صنعت باشد.

دکتر حسن زاده در بخش پایانی، با اشاره به این نکته که سهم تولید علم ایران در جهان  1.53 است، ولی رتبه ایران در حوزه تولید علم در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در سطح جهانی 1 درصد است. بر لزوم توجه بیشتر محققان جوان و پژوهشگران و اساتید این رشته به تولید علم در سطح جهانی تاکید نمود.

 گزارش: نیره جعفری فر