«ادبیات ستیزنده» دلیل سیاسی شدن ادبیات در دهه 40 و 50 را واکاوی می‌کند

به گزارش لیزنا، جلسه معرفی و بررسی کتاب «ادبیات ستیزنده» نوشته اصغر احمدی با حضور او به همراه اسماعیل امینی، استاد ادبیات و مصطفی مهرآیین، جامعه‌شناس در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد.

اصغر احمدی درباره کتابش توضیح داد: این کتاب که در ابتدا یک رساله دکتری بود به این می‌پردازد که چرا در دهه ۴۰ و ۵۰ ادبیات نقشی متضاد ایفا می‌کند و سیاسی می‌شود و در این سیاسی شدن در برابر قدرت‌های جهانی قرار می‌گیرد. در این کتاب هم محتوای کتاب‌ها بررسی می‌شوند و هم فضایی که در آن تولید صورت می‌گیرد.

وی افزود: رویکرد اصلی کتاب جامعه‌شناختی است زیرا که حوزه مطالعاتی من جامعه‌شناسی سیاسی است و حوزه ادبیات را برای بستر پژوهشی خود در نظر گرفته‌ام. روشی که در این کتاب استفاده می‌شود نیز تفسیر تاریخی است.

احمدی با بیان اینکه کانون نویسندگان با وجود حضور و فعالیت خود هیچ گاه از طرف حکومت وقت به صورت رسمی شناخته نشد عنوان کرد: نقش دولت‌ها در این تحولات را در این کتاب نشان داده‌ام. تمام شرایط و تحولات دوره‌ها بر روی آثار ادبی تاثیر می‌گذارند.

وی همچنین به جدولی از ادبیات سیاسی دهه ۴۰ و ۵۰ که در این کتاب موجود است اشاره کرد.

در ادامه اسماعیل امینی درباره این پژوهش عنوان کرد: ادبیات بسیار جدی‌تر از آن است که تنها برای خلوت فردی و عینیت بخشیدن به ذهنیت فرد استفاده شود.  رمان امری مدرن است و در ایران نیز قدمتی بیش از ۱۰۰ سال ندارد و این کتاب با تکیه بر تحولات اجتماعی مواد و زمینه‌های تولید محتوای رمان‌ می‌پردازد که خود در این دوران به صورت جدی عرضه شد.

وی با انتقاد از پژوهش‌های دانشگاهی اضافه کرد: در روزگاری که پژوهش‌های دانشگاهی قالبا ارتباطی با کار و زندگی مردم ندارند وهمه پژوهش‌های دانشگاهی بیشتر تشریفاتی هستند، این کتاب پژوهشی کارآمد است.

در بخش دیگری از این جلسه، مصطفی مهرآیین درباره پارادایم فکری این پژوهش گفت: پارادایم فکر این کتاب بر اساس مکتب تولید فرهنگ است که در بین جامعه‌شناسان آمریکایی شکل گرفت. در این پارادیم فکری فرهنگ نوعی کالا است که تولید می‌شود و برای تولید آن نیاز به منابع مورد نیاز و همچنین فضای باز فکری است.

وی افزود: عوامل مختلفی هستند که چرا ادبیات دهه ۴۰ و ۵۰ به سمت کارهای سیاسی رفتند که در این کتاب به خوبی در این باره توضیح داده شده است. فرهنگ امری بینا متنی است و افق اجتماعی در فرهنگ می‌آید ولی نه به صورت مستقیم. نویسنده از تشبیه و استعاره استفاده می‌کند تا حرف خود را بزند. گفتمان‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مختلفی در این دوران وجود داشت که هر کدام تا حدودی بر روی آثار ادبی تاثیر گذاشت.

 مهرآیین بزرگترین مشکل کتاب را دانشگاهی بودن قالب آن دانست و گفت: نویسنده می‌توانست برای چاپ این کتاب آن را به صورت روان‌تر و مولف محورتر بازنویسی کند تا خواننده عادی از آ«ن بیشتر لذت ببرد.