برگزاری هشتمین همایش سراسری مدیران و کارکنان آرشیوها و کتابخانه‌های صدا و سیما

به گزارش خبرنگار لیزنا، در مراسم افتتاحیه این همایش شهرام بلوریان، مدیر اداره کل آرشیوها و کتابخانه ها ضمن خوشامدگویی به حضار و اعلام رضایت مجموعه سازمان از عملکرد آرشیوها و کتابخانه ها؛ فعالیتها، دغدغه ها و برنامه های آینده آرشیوها و کتابخانه ها را برشمرد.

وی از احداث و راه اندازی آرشیو جامع دیجیتال که بتواند همه بخشهای سازمان را سرویس دهی کند، خبر داد. بدین لحاظ به اعتقاد وی باید بخش عمرانی، نیروی انسانی، تجهیزات و بسیاری از زیرساختهای مطابق این طرح مورد بازنگری قرار گیرد.

بلوریان همچنین راه اندازی کتابخانه دیجیتال، ساخت برنامه های مستند آرشیوی در مناسبتهای مختلف، برگزاری دوره های بازآموزی ویزه کارکنان آرشیوها و کتابخانه ها، ثبت ملی برخی آثار در کمیته حافظه جهانی یونسکو، تبدیل 54000 ساعت از منابع سمعی بصری به فرمت دیجیتال و ... را از جمله فعالیتهای این اداره کل در یکسال اخیر برشمرد.

سپس مهندس احمد محمدزاده، مدیر عامل شرکت نرم افزار و سخت افزار ایران (نوسا) در خصوص «افزایش ارزش افزوده اطلاعات در مجموعه سازی یکپارچه و متمرکز اطلاعات» به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی با اشاره به رسالت آرشیوها و کتابخانه ها در جذب مخاطب، دسترس پذیری منابع، فرهنگ سازی و افزایش تعداد مصرف کنندگان اطلاعات و جامعه استفاده کننده اظهار داشت: "اگر زیرساختهای مربوطه مهیا باشد، با تمرکز و یکپارچگی اطلاعات، جامعه استفاده کنندگان به طور قابل توجهی افزایش می یابد و مناسبترین منابع آرشیو به راحتی و به سرعت در اختیار تهیه کنندگان و برنامه سازان قرار می گیرد."

سپس دکتر سعید رضایی شریف آبادی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، ضمن تبیین جایگاه آرشیوهای صدا و سیما به عنوان آرشیو ملی دیداری شنیداری کشور گفت: "آنچه که فراتر از مجموعه سازی در آرشیوها و کتابخانه ها از اهمیت برخوردار است، بحث به اشتراک گذاری منابع است که باید در آرشیوها و کتابخانه های صدا وسیما به عنوان یک اصل راهبردی دنبال شود."

وی همچنین راه اندازی رشته مطالعات آرشیوی را مقدمه ای برای تخصصی تر نمودن فعالیت آرشیوها دانست و ادامه داد: "آرشیو را باید از نگاه آرشیویست ها دید و به لحاظ برخورداری صدا و سیما از منابع غنی و منحصر به فرد سمعی - بصری و آرشیوی و همینطور نیروی انسانی مجرب و کارآمد، لازم است ماموریتها و وظایف خطیر ملی و بین المللی برعهده داشته باشد. به یاد داشته باشیم که این میراث عظیم تنها متعلق به امروز نیست، بلکه باید به نسلهای آتی منتقل گردد. بدین لحاظ جا دارد قویترین کتابخانه و آرشیو رسانه در این سازمان تشکیل گردد".

کارگاه آموزشی مهندسی ارزش از دیگر بخشهای جنبی همایش در روز اول بود که به طور خلاصه در آن عنوان شد: "مهندسی ارزش، روش عملیاتی برای برآورده نموده خواست و نیازهای مشتریان است، به نحوی که با حداقل هزینه و با ارتقای کیفیت امکان دستیابی به اهداف تولید محصولات و خدمات حاصل گردد. این واژه در سال 1947 برای اولین بار توسط لارنس میلر در شرکت جنرال الکترونیک به کار گرفته شد. در ایران نیز سال 1379 سازمان مدیریت و برنامه ریزی دستورالعمل ارجاع کار و انعقاد قرارداد با واحدهای مهندسی ارزش را تدوین و ابلاغ نمود. اثربخشی در عملکرد، کیفیت، ایجاد اطمینان و رضایت در مشتری گامی بسیار فراتر از صرف کنترل و کاهش هزینه ها می باشد".

این کارگاه توسط دکتر محسن قدمی همراه با مثالهایی از نحوه اجرا و مدیریت آن در  مجموعه صدا و سیما ارائه گردید که مورد توجه شرکت کنندگان قرار گرفت.

در مراسم اختتامیه همایش حجت الاسلام سید علی موسوی مقدم، قائم مقام سازمان صدا و سیما با تاکید بر این که آرشیو به عنوان نماد حافظه بشری در همه قومیتها و ملل پشتوانه عظیم تمدن و فرهنگ هر ملتی است، افزود: "رسانه به دلیل نوع کارش بدون آرشیو معنا پیدا نمی کند. آرشیو دستاورد بزرگ بشری است و هر ملتی به میزانی که بتواند از این مجموعه استفاده نماید، سرعت پیشرفت و تعالی آن بیشتر خواهد شد. البته استفاده از این امکانات نیازمند مدیریت و تدابیر ویژه است. "

وی آرشیوها را نقطه اتصال  گذشته و آینده دانست و ادامه داد: "در نگهداری و حفاظت از مواد آرشیوی هیچ خط قرمزی در سازمان صدا و سیما وجود ندارد، گرچه ممکن است استفاده و کاربرد برخی از منابع محدودیتها و مقتضیاتی داشته باشد."

قائم مقام سازمان صدا و سیما  تاکید کرد: "فعالیت در آرشیو را به نوعی سیر در آفاق و انفس است که در قرآن به آن سفارش شده است. در واقع مکانی برای خودسازی در ارتقای فکر و اندیشه است. آرشیو رسانه ملی باید جامعیت داشته باشد، آخرین فنون و متدولوژی آرشیوداری را اخذ نماید، همچنین واقع نگری داشته باشد، البته کتابخانه ها در جای خود موثر و مفید هستند و در این حوزه کارهای زیادی صورت گرفته است، اما در حوزه آرشیو هنوز جای کار بسیار است."

در ادامه این مراسم مهندس لطف الله سیاهکلی، معاون رسانه های مجازی سازمان صدا و سیما سخن خود را با طرح سوالاتی آغاز نمود:  "آیا در آرشیوها فقط دادن اطلاعات به مراجعین کافی است؟ آیا آرشیو فقط جایی برای آگاهی دادن است؟  آیا آرشیو خودمحور است یا کاربر محور؟ آیا آرشیو منبع محور ات یا سرویس محور؟  آیا آرشیو تنها برای مواقع خاص است یا همه مواقع؟"

وی سپس با اعتقاد بر اینکه فرهنگ یک ملت را باید در آرشیو آن جستجو نمود، گفت: "آرشیو مکانی برای خوداظهاری افراد است. لذا شناسایی نیازهای کاربران در آن می تواند به راحتی صورت پذیرد. علاوه بر آن در آرشیوها باید جستجوی معنایی انجام گیرد. همچنین آرشیو باید ایجاد مطلوبیت کند، بدین معنی که مشتری مداری و رضایت حداکثری مخاطبان را سرلوحه کار خود قرار دهد. برای اینکه در رسانه ملی آرشیو محرک تولید است، نه مخزن اطلاعات".

معاون رسانه های مجازی سازمان صدا و سیما از راه اندازی سرویسهای متعامل رسانه در آینده نزدیک خبر داد و افزود: "در این سرویس کنترل و هدایت پخش برنامه ها در دست مشتری است و مخاطب در این نوع سرویس حق انتخاب خواهد داشت. لذا آرشیو در این فرآیند وظایف سنگینی بر عهده دارد. از طرف دیگر بحث متادیتا را در آرشیوها و نرم افزارهای مربوطه باید جدی گرفت".

سخنران پایانی همایش، دکتر رحمت الله فتاحی استاد گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد با عنوان «یکپارچه سازی چند بعدی در نظامهای اطلاعاتی: رویکردی هستی شناسانه به سازماندهی داده، اطلاعات و دانش» بود که در آن مباحثی چون ويژگيهاي محيط اطلاعاتي نوين، بازتعريفي از نظام اطلاعاتي، تكامل مديريت داده و اطلاعات، ابعاد و رويكردهاي يكپارچه سازي، مسائل و دشواریهای یکپارچه سازی، نگاهي دوباره به مزاياي يكپارچه سازي و ارائه مدلي مفهومي براي يكپارچه سازي ارائه گردید.

وی در بخشی از سخنان خود وضعیت موجود نظامهای اطلاعاتی را به لحاظ وجود نرم افزارهاي مستقل و جداگانه، استفاده از استانداردها و پروتكلهاي متفاوت، دشواري در همخوان سازي زيرسيستمها، نداشتن طرح و برنامه جامع (نگاه كل گرايانه)، جريان نامشخص و ناقص اطلاعات در سازمان، ذخيره چندباره اطلاعات و وجود رابط كاربرهاي ناهمگون در يك نظام نامطلوب دانست و پیامدهای آن را مشخص نبودن هستی سازمان به لحاظ اطلاعات و دانش در زيرمجموعه هاي خود، مشخص نبودن جريان اطلاعات ميان اجزاي نظام، درون نظام و بيرون از نظام، مشخص نبودن ميزان استفاده، ميزان توليد، دشواري در دسترسي به اطلاعات، هزينه چند برابري سازماندهي و مديريت اطلاعات، وجود نظامهاي اطلاعاتي نامتجانس در سازمانها دانست.

رئیس پیشین انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران راه حل مسائل فوق را چنین برشمرد: "استفاده از رویکرد هستی شناسانه، طراحي و پياده سازي الگوي مديريت يكپارچه اطلاعات، ايجاد يك پورتال منسجم و پويا براي مديريت اطلاعات، استفاده از یک رابط کاربر واحد (مشترک) برای دسترسی به همه پایگاهها، همخوان سازی نرم افزارها و مرتبط ساختن نرم افزارها بر پایه یک ساختار (معماري يكپارچه) و مناسب."

دکتر فتاحی در پایان طراحی و توسعه نظامهای اطلاعاتی را مستلزم توجه به چارچوبهای زیر دانست:

• نگاه هستی شناسانه و یکپارچه: چند بعدی، چند سطحی، شبکه ای
• طراحی و توسعه یکپارچه: اشتراک داده ها، تبادل داده ها
• مدیریت یکپارچه: سازماندهي يكپارچه، دسترسی یکپارچه
• تبدیل داده به اطلاعات، و اطلاعات به دانش

لازم به ذکر است در این همایش که با اهداف ارتقای سطح آگاهی کارکنان آرشیوها و کتابخانه ها، تقویت اندبشه های نو و خلاق، ارج نهادن به تلاشها و فعالیتهای صورت گرفته در یکسال گذشته و مروری بر اهم فعالیتها  و با شعار «ارزش هر رسانه به آرشیوهای آن است»، برگزار شده بود، از مدیران و کارکنان نمونه آرشیوها و کتابخانه های صدا و سیما در سراسر کشور با اهدای هدایا و لوح تقدیر قدردانی به عمل آمد.

خبرنگار: عیسی زارعی