همایش «گذر از کتابخانه دیجیتال و ارائه سیستم آرشیو دیجیتال سیمرغ» برگزار شد

به گزارش خبرنگار لیزنا، همایش «گذر از کتابخانه دیجیتال و ارائه سیستم آرشیو دیجیتال سیمرغ» در ساعت 8:30 دقیقه روز دوشنبه 5 دی ماه 1390 در سالن همایش های بین المللی صدا و سیما آغاز شد.

در ابتدای همایش، دکتر مهری پریرخ، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، در رابطه با چالش های کتابداران و متخصصان نرم افزار در بهره گیری از سیستم های کتابخانه ای شروع به سخنرانی کرد.

وی در خصوص تولید و رشد نرم افزارهای کتابخانه ای از اواخر دهه 60 توضیحاتی بیان نمود و سپس به فعالیت های پراکنده ای که در حوزه نرم افزارهای کتابخانه ای انجام شده اشاره کرد و گفت " فعالیت های بسیاری در این حوزه انجام شده است؛ اما هر کس به تنهایی و متکی بر دانش خود این فعالیت ها را انجام داده است و این کار باعث سرگردانی کتابداران در استفاده از نرم افزارها شده است "

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه به بررسی مشکلات کتابخانه ها پرداخت و افزود: " از مشکلات کتابخانه ها  نگاه سنتی به فهرست نویسی، نگرانی خارج شدن  از محدوده استانداردها ، عدم وجود بستری مناسب برای کسب دانش و مهارت استفاده از نظام های رایانه ای، عدم توجه به نیازهای استفاده کنندگان، نبود اشتراک دانش و نبود مدیران آگاه است. "

دکتر پریرخ در ادامه به تلاش هایی که کتابداران و دانشگاهیان برای دانش افزایی انجام داده اند پرداخت و خاطر نشان شد:" کتابداران فعالیت هایی را برای پیشرفت کتابخانه ها و طراحی نرم افزارها با برگزاری همایش ها و کارگاه های مختلف انجام داده اند."

وی در ادامه بیان کرد: " ، نتایج بدست آمده در پژوهشی که در زمینه نرم افزارهای کتابخانه ای صورت گرفت؛ حاکی از آن است که خود آشنا بودن نرم افزار ها ، استفاده از واژگان ساده ، امکان جستجوی راحت و داشتن راهنمای مفید انتظاراتی است که  کابران از نرم افزارها دارند و همچنین شناساندن بیشتر سیستم به کاربران و آموزش منظم و نیز در زمان نیاز، تبلیغ در مورد امکانات سیستم و اهمیت دادن به نظرات کاربر، انتظارات کاربران از کتابداران است. "

در پایان دکتر مهری پریرخ در خصوص چالش های کتابداران، مدیران و شرکت های نرم افزاری صحبت کرد و فراگیری یک زبان برنامه نویسی پیشرفته ، افزایش دانش در مورد نرم افزارها، ارزیابی منظم سیستم، مشاهده رفتارهای اطلاع جویی و تعامل منظم با شرکت های نرم افزاری را از جمله چالش ها ی کتابداران برشمرد.

در ادامه همایش مهندس احمد محمد زاده، مدیر عامل شرکت نوسا، در موضوعات «اطلاعات، محتوا، دانش، سه مفهوم کاملا متفاوت،«Nosa Books»  و «نقاط قوت و ضعف نوسا» به سخنرانی پرداخت و گفت: "فضای بحث ما فضای فلسفی نیست و نمی خواهیم هر سه مورد اطلاعات محتوا و دانش را به طور جداگانه بررسی کنیم."

وی بیان کرد: "محتوا اطلاعات نیست و دانش نیز نیست بلکه آن چیزیست که  محقق یا نویسنده  می نویسد. نگهداری محتوا یا content جستجوی تمام متن را امکان پذیر می‌سازد؛ ولی‌ محتوا به تنهایی قابل جستجو نیست و قابل استفاده نخواهد بود."

محمد زاده تاکید کرد: "محتوا حتی اگر تمام متن هم شود باز قابل جستجو نیست و برای دسترس پذیری آن فهرستنویس باید برای آن تولید اطلاعات کند. "

وی گفت: "نگهداری اطلاعات توسط بانک اطلاعاتی‌ صورت می‌گیرد و از بهم پیوستن نگهداری محتوا و نگهداری اطلاعات کتابخانه دیجیتال تشکیل می­شود و به طور کلی می‌توان گفت از برقراری ارتباط بین المان‌های اطلاعاتی‌محتوا دانش تولید می­شود."

وی سپس توضیح کوتاهی درخصوص پورتال نوسا ارائه داد و افزود:: " در سال 86 پروژه پورتال تعریف شد اما در آن سال هیچ پورتال open source  مناسبی وجود نداشت و پروژه 2 سال به تعویق افتاد تا اینکه در سال 88 پورتال DotNetNuke  به بازار عرضه شد. در حال حاضر دو پورتال نوسا و سیمرغ  با استفاده از نرم افزار منبع باز دات نت نیوک (DotNetNuke)  به منظور برطرف کردن نیازهای متفاوت سازمان‌های مختلف و کتابخانه‌های کوچک و بزرگ  به جامعه کاربران ایرانی ارائه شده اسـت . "

در ادامه مهندس محمد زاده به معرفی‌  «Nosa Books» پرداخت و بیان داشت : " در این سایت منابع فارسی و لاتین در کنار هم قرار گرفته شده اند و قابل بازیابی هستند و در آن می‌توان مشخصات کتاب ، متن کامل یا خلاصه، محل نگهداری کتاب و غیره را مشاهده کرد."

وی بیان داشت: "برای کتاب‌های لاتین اطلاعات فهرست نویسی از کتابخانه کنگره ، محتوا از google books و معنا از ویکی‌پدیا گرفته شده است و نیز برای کتاب‌های فارسی اطلاعات فهرست نویسی از کتابخانه ملی،‌محتوا از خود شرکت و ناشران و معنا از ویکی‌پدیای فارسی گرفته شده است. "

مهندس احمد محمد زاده اظهار داشت: " holding (اطلاعات موجودی) این کتب از سیمرغ صورت گرفته شده است و به وسیله آن می‌توان از محل کتاب و وضعیت امانت آن اطلاع پیداکرد."

سپس وی به توضیح در رابطه با کتابخانه دیجیتال پرداخت و گفت: "این نوع کتابخانه دو جنبه دارد یکی ‌ورود اطلاعات web client و دیگری جستجوی web access است. در این نوع کتابخانه‌ها فایل‌های پراکنده جمع آوری می شود، سپس مدیریت می شود و در آخر به اطلاعات نمایشی تبدیل می شود  و این امکان را دارد که دسترس پذیری منابع را برای کاربران مختلف بر اساس IP آدرس  محدود کند و یکی ‌از امکانات جدید این گونه کتابخانه‌ها viewer  است  و دیگری «بخش» است. بخش این امکان را می دهد که سازمان ها اختیارات خود را به بخش های مختلف خود تفویض کنند."

مدیر عامل شرکت نوسا در ادامه خبر از انجام پروژه OCR فارسی داد و گفت:" تا قبل از ارائه کتابخانه های دیجیتال نیاز به OCR  حس نمی شد اما امروزه با آمدن این گونه کتابخانه ها این نیاز به شدت قابل احساس است و تا کنون هیچ فعالیتی در این زمینه انجام نشده است."

وی خاطر نشان شد :" پروژه OCR فارسی در سال 91 با دقت بسیار  بالا انجام خواهد شد."

مهندس محمدزاده در پایان به موضوع انتقاد از خود و بررسی نقاط قوت و ضعف نوسا  پرداخت و افزود :" از دیدگاه همگان بزرگ ترین نقطه ضعف نوسا عدم انعطاف پذیری در تمامی موارد است "

وی گفت :" دلیل عدم انعطاف پذیری نوسا وجود چهارچوب برای فعالیت ها و رفتارهای ماست و درخواست هایی مورد پذیرش قرار نمی گیرند که خارج از این چهارچوب باشد، هرچه این چهارچوب ها محدود تر باشد سیستم پایدارتر خواهد بود."

وی گفت :"اکثر درخواست ها مورد پذیرش قرار می گیرد ولی بسته به نوع آن بعضی در کمترین زمان و بعضی با تاخیر اجرا می شود."

سپس مهندس محمد زاده به تشریح چهارچوب های رفتاری پرداخت و گفت :" چهارچوب های رفتاری شامل رفتاری یکنواخت و یکسان در همه ی موارد و برای همگان، دادن حق انتخاب به خریداران، و انجام فعالیت های غیر انتفاعی مفید و ماندگار است.

همچنین  وی در خصوص چهارچوب فعالیت ها، توضیحاتی ارائه کرد و هدفمند، استراتژیک و بلند مدت بودن فعالیت ها، تولید نرم افزار محکم با کمترین خطا و بدون مشکل، عدم کار تکراری و محصولات تکراری، بهینه نمودن نرم افزار با تکنولوژی روز و با نیاز کاربران، single source بودن محصولات، حفاظت از اطلاعات وارد شده کاربران و عدم تحمیل ورود اطلاعات مجدد را از جمله این چهارچوب برشمرد.

همایش «گذر از کتابخانه دیجیتال و ارائه سیستم آرشیو دیجیتال سیمرغ» سومین همایش از مجموعه همایش های سراسری و منطقه ای نوسا در سال 90، با حضور پژوهشگران، کارشناسان، دانشجویان و علاقمندان و دست‌اندرکاران حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و علوم اطلاعات (IT) در ساعت 12 به کار خود پایان داد.

خبرنگار: شیما کاکوئی