همایش «شیراز در برگیرنده بزرگترین مرکز اطلاع‌رسانی علمی کشور، فرصت‌ها و چالش‌ها» برگزار شد

به گزارش خبرنگار لیزنا، همایش «شیراز در برگیرنده بزرگترین مرکز اطلاع‌رسانی علمی کشور، فرصت‌ها و چالش‌ها»، در مرکز منطقه ای علوم و فناوری در ساعت 14 روز چهارشنبه 14 دی آغاز شد.

در ابتدای همایش احمد محمدزاده، مدیر عامل شرکت نوسا، با اشاره به اين نکته که بزرگترين مرکز اطلاع رساني کشور (مرکز منطقه اي) در شيراز واقع شده به بررسي نقش و اهميت اين مرکز در ميان جامعه علمي ما پرداخت و از حضور دکتر حمید عليزاده، معاون پژوهشي مرکز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري تشکر کرد و از ايشان درخواست کرد که به ايراد سخنراني خود بپردازد.

«اشاعه اطلاعات علمي: فرصت ها و چالش هاي پيش روي مرکز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري» مو ضوع سخنرانی دکتر عليزاده بود.

وي ضمن خيرمقدم به حاضرين و تشکر از شرکت نوسا و مهندس محمدزاده سخنراني خود را با ارائه تعريفي ساده از اشاعه اطلاعات مبني بر ارائه و انتقال اطلاعات به کاربراني که نياز اطلاعاتي دارند بدين معني که اطلاعات مربوط و مناسب در زمان مناسب به کاربر برسد آغاز کرد.

وي در ادامه گفت: "يک سيستم اطلاعاتي علاوه بر داشتن اطلاعات، نياز به ساز و کار مناسب براي ارائه ی آن را دارا مي باشد و با توجه به اينکه در اين عصر، ما با انبوهي از اطلاعات مواجهيم به گونه اي که تشخيص اطلاعات راه گشا دشوار شده و نياز به وجود سيستم ها، نظام ها و افراد مناسبي براي دسته بندي و سازماندهي اطلاعات به منظور در اختيار قرار دادن اطلاعات درست و مناسب به کاربر هدف ضرورتي براي صرفه جويي  در وقت و هزينه هاي کاربران می باشد که خود اين مسأله وظيفه کتابداران و مراکز اطلاع رساني را سنگين تر مي کند. وی مسأله شناخت جامعه هدف را جزء وظايف مراکز اطلاع رساني برشمرد.

وی در ادامه اشاره کرد که خدمات بايد قابليت انعطاف پذيري داشته باشند و سيستم بايد اين توانايي را داشته باشد که خود را با انتظارات کاربران تطبيق دهد. قابليت دسترسي سيستم ها با فراهم کردن امکان دسترسي اطلاعات با ايجاد فضاي دسترسي به شرط توانايي نظام قابل حل خواهد بود.

و اين جريان با تعامل کاربر و سيستم امکان پذير خواهد بود. امروزه کتابخانه ها با رقبايي چون اينترنت، تلويزيون و ماهواره مواجهند که در صورتي قادر به ادامه فعاليت خود خواهند بود که خود را با محيط هاي اطلاعاتي تطبيق دهند.

در ادامه دکتر علیزاده با معرفي سايت مرکز به نشانی www.ricest.ac.ir اهداف اين مرکز را ايجاد زمينه تبادل اطلاعات و داده ها براي نيل به توسعه پايدار در همه زمينه ها دانست.

وی افزود:" اگر اين مرکز فرصت هاي پيش روي خود را مديريت نکند اين فرصت ها تبديل به چالش خواهند شد و براي سرويس دهي به جامعه کاربران اين مرکز که در سطح ملي و منطقه اي مطرح اند (سرويس دهي به 57 کشور اسلامي) بايد برنامه اي در نظر گرفته شود که سرويس هاي بهينه به کاربران ارائه شود و کاربران دست خالي بيرون نروند. "

دکتر حمید علیزاده بیان کرد:" اين مرکز با مديريت کارآمد دکتر مهراد توانسته زيرساخت ها را به شکلي فراهم کند که جريان اطلاعات به راحتي بين قسمت هاي مختلف اين نظام اطلاعاتي در حرکت باشد و اين کار با جذب متخصصين در زمينه هاي مختلف و تشکيل تيم هاي علمي براي انجام فعاليت هاي مشترک امکان پذير شده است."

وی خدمات اين مرکز را شامل: ثبت و اشاعه مقالات علمي کشور، ثبت و اشاعه همايش هاي علمي، مسئوليت سنجش علم ايران و کشورهاي منطقه، رتبه بندي دانشگاههاي ايران، چاپ و نشر مجلات علمي دانشگاهها دانست و در ادامه به بررسي چالشهاي مرکز شامل تغييرات مدام فناوري، هزينه ها، آموزش، محتوا، ميان کنش پذيري با ساير نظام هاي اطلاعاتي پرداخت.

معاون پژوهشي مرکز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري قلب مرکز منطقه اي را قسمتي تحت عنوان «ايران ژورنال» معرفي کرد که کليه مقالات و مجلات به صورت الکترونيکي در دسترس کاربران قرار گرفته است: مجموعه مقالات کنفرانسها، پايگاه نشريات براي نشريات عربي و انگليسي، متن کامل کتابهاي درسي دانشگاهي، نقشه ها و اطلس هاي الکترونيکي، طرح هاي تحقيقاتي، پايان نامه هاي کشور، اسناد، کاتالوگ ها، آيين نامه ها و ... همگي در دسترس کاربران در اين مجموعه قرار دارد.

وی افزود:" پايگاهي تحت عنوان پرسشنامه ها و آزمونهاي استاندارد براي دانشجويان در نظر گرفته شده است و طراحي بيش از 40 پايگاه که اطلاعات را در دسترس کاربران قرار مي دهد."

سپس مهندس احمد محمدزاده، مدیر عامل شرکت نوسا،  درخصوص موضوع «شيراز در برگيرنده بزرگترين مرکز اطلاع رساني کشور ديدگاهها و چالش ها» به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی به توضیح این مطلب که در علم جديد ترويج علم و جايگاه اطلاع رساني و نقش نرم افزار و شرکت هاي نرم افزاري در جامعه چگونه است و چرا وقتي صحبت از توان علمي کشور مي شود تعداد مقاله هاي پذيرفته شده در جوامع علمي معتبر معيار قرار مي گيرد پرداخت.

محمدزاده با مقايسه بين علم قديم که شامل کشف حقايق بوده و از زمان گاليله به بعد که علم به صورت توضيح رخدادها چهره عوض کرده و با معرفي جوامع علمي بعد از گاليله که مرجعي براي تصديق يا رد نظريات دانشمندان بودند به اين نکته اشاره کرد که جوامع علمي شامل اعضاي جامعه (دانشمندان) و ارتباط علمي بين دانشمندان مي باشد و افزود که از اين رهنما است که به ارتباط علمي مي رسيم و  هيچ جامعه علمي بدون ارتباط علمي برقرار نمي شود و اين کار ميسر نيست مگر با ترويج علمي که ستون فقرات آن را مراکز علمي معرفي کردند که خود شامل بخش هاي: اطلاع رسان ها، ابزارهاي اطلاع رساني نرم افزارها و بسترها، بسترهاي ارتباطي(شبکه مخابرات) مي باشند.

وی بیان کرد: وقتي ما قرار است کشوري باشيم که دامنه علمي مان را گسترش دهيم بايستي جامعه علمي خود را گسترش دهيم. هر واحدي را اگر به عنوان توليد نگاه کنيم خود شامل محصول توليدي، جامعه توليدکننده، بستر معرفي و ارائه محصول مي باشد. در مورد توليد کالا بستر فيزيکي اهميت خاصي دارد ولي در مورد توليد اطلاعات اين فضاي مجازي است که ارزش را بالا مي برد.

امروزه ديوارهاي کتابخانه ها فرو ريخته است و آنهايي که از دور ما را مي بينند فضاي مجازي ما را مي بييند. نقش مرکز منطقه اي در رشد علمي بسيار مفيد و مناسب است و ما در سمت و سوي حرکت به سمت تکنولوژي جديد هستيم.

در ادامه همایش مهندس احمد محمد زاده، مدیر عامل شرکت نوسا، در موضوعات «اطلاعات، محتوا، دانش، سه مفهوم کاملا متفاوت، به سخنرانی پرداخت و گفت: "محتوا اطلاعات نیست و دانش نیز نیست بلکه آن چیزیست که  محقق یا نویسنده  می نویسد. نگهداری محتوا یا content جستجوی تمام متن را امکان پذیر می‌سازد؛ ولی‌ محتوا به تنهایی قابل جستجو نیست و قابل استفاده نخواهد بود."

وی بیان کرد: سيستم هاي repository وظيفه نگهداري منابع محتوا را برعهده دارند. به اين ساختارها کتابخانه ديجيتال گفته نمي شود و اگر همين محتوا بصورت متن کامل در شبکه باشد قابل دسترسي نخواهد بود و اينجاست که وظيفه کتابدارها مطرح مي شود يعني کتابدار با فهرست نويسي براي اطلاعات محتوا توليد مي کند که با الحاق آن به repository، ما کتابخانه ديجيتال خواهيم داشت که اين ربطي به دانش ندارد.

وی افزود: با ايجاد ارتباط بين محتوا و اطلاعات ما به دانايي خواهيم رسيد و از برقراري ارتباط بين المانهاي اطلاعاتي محتوا دانش توليد مي شود. سيستم هايي که براساس دانايي است هر جستجويي را پاسخ خواهند داد و با وارد کردن اطلاعات به صورت مختصر و برقراري ارتباط که شرح گسترده آن را در سمينار سوم اسفند خواهيم داشت به نتايج مطلوب دست خواهيم يافت.

در ادامه مهندس محمد زاده به معرفی‌  «Nosa Books» پرداخت و بیان داشت : " در این سایت منابع فارسی و لاتین در کنار هم قرار گرفته شده اند و قابل بازیابی هستند و در آن می‌توان مشخصات کتاب ، متن کامل یا خلاصه، محل نگهداری کتاب و غیره را مشاهده کرد."

وی گفت: "برای کتاب‌های لاتین اطلاعات فهرست نویسی از کتابخانه کنگره ، محتوا ازGoogle Books ، و معنا از ویکی‌پدیا گرفته شده است و نیز برای کتاب‌های فارسی اطلاعات فهرست نویسی از کتابخانه ملی،‌ محتوا از خود شرکت و ناشران، و معنا از ویکی‌پدیای فارسی گرفته شده است. "

مهندس احمد محمد زاده اظهار داشت:"  از طریق Nosa Books آرشیو کتابها، قابل جستجو، و متن کامل کتابها در دسترس قرار دارد.

وی درا دامه افزود: بعد از تولد Nosa Books با توجه به عدم وجود OCR فارسی مناسب ضرورت ایجاد آن را شرکت بررسی کرد که در این وادی  نتایج خوبی بدست آمد و امیدواریم بتوانیم  OCR فارسی با دقت 99 درصد ارائه دهیم.

وی سپس توضیح کوتاهی درخصوص پورتال نوسا ارائه داد و افزود: " پورتال سيمرغ همان پورتال DotNetNuke است که بهبود بخشيده شده و بومي شده است. در حال حاضر دو پورتال نوسا و سیمرغ  با استفاده از نرم افزار منبع باز دات نت نیوک (DotNetNuke)  به منظور برطرف کردن نیازهای متفاوت سازمان‌های مختلف و کتابخانه‌های کوچک و بزرگ  به جامعه کاربران ایرانی ارائه شده اسـت."

در ادامه وی به معرفی کتابخانه دیجیتال پرداخت و افزود: "سيستم عامل ویندوز، که در اختيار همه قرار دارد يکي از ابتدايي ترين کتابخانه هاي ديجيتال است و امکاناتي که اين سيستم به ما نمي دهد را ما مي خواهيم در کتابخانه ديجيتال داشته باشيم. کتابخانه ديجيتال با نگاه به استاندارد PREMIS آغاز به کار کرده و اولين بخش اين استاندارد مديريت فايلهاست."

وی گفت: " اولين قدم در ساختار کتابخانه ديجيتال نحوه مديريت فايلهاست. سيستم از طريق نرم افزار به مديريت فايلها مي پردازد و کاربر بدون دسترسي داشتن به اصل فايل و امکان ويرايش يا دخل و تصرف به فايلها، اطلاعات در اختيارش قرار مي گيرد. اطلاعات پس از جمع آوري، آرشیو شده و داراي يک ساختار coding درختي مي شود. در ساختار آرشيو براي سازماندهي، اطلاعات درختي با سطوح نامحدود ايجاد مي شود که هر مرکز متناسب با سازمان آرشيوي و سياست دسترسي براي اعضاي مختلف خود آن را طراحي مي کند.

پس از اين مرحله نسخه نمايشي اينترنتي توليد شده که مناسب کاربر مي باشد وسپس دومين حلقه PREMIS يعني امنیت مطرح مي شود. در اين مرحله کاربر مي تواند يک شخص يا يک گروه تلقي شود که اينها مي توانند با هم فصل مشترک نيز داشته باشند که روشهاي شناخت کاربران از طريق دادن پسورد و IP است و در مرحله بعدي ميزان دسترسي و سطح آن براي هر کاربر مشخص مي شود.

در اين سيستم ها مسأله مهم پهناي باند است که با تعيین ميزان کيفيت و نحوه چگونگي دست يابي، سهولت دسترسي به ديتاي هدف ايجاد مي شود.

وی بیان داشت یکی ‌از امکانات جدید این گونه کتابخانه‌ها مرورگر (viewer) است  و دیگری «بخش» است. بخش این امکان را می دهد که سازمان ها اختیارات خود را به بخش های مختلف خود تفویض کنند." با ایجاد امکانی به نام بخش و با استفاده از یک نسخه نرم افزار چندین کتابخانه می توانند به یکدیگر متصل شوند.

همایش « شیراز در برگیرنده بزرگترین مرکز اطلاع‌رسانی علمی کشور، فرصت‌ها و چالش‌ها » چهارمین همایش از مجموعه همایش های سراسری و منطقه ای نوسا در سال 90، با حضور پژوهشگران، کارشناسان، دانشجویان و علاقمندان و دست‌اندرکاران حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و علوم اطلاعات (IT) در ساعت 18 به کار خود پایان داد.

خبرنگار: زهره عبدی