هنوز نگاهمان به بیرون است

لیزنا؛سید محمد موسوی، مشاور اطلاعاتی صنوف، افراد و سازمانها: پنجمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات ایران با تمام مشکلات غیرقابل پیش بینی شده‌ای که بر سر راهش ایجاد شده بود برگزار شد و به واقع باید به تمامی کسانی که چنین دغدغه‌مند و با انگیزه شمع این محفل بسیار مهم را روشن نگه می‌دارند خسته نباشید جانانه‌ای گفت. شاید اگر تکاپوی برگزارکنندگان آن نباشد - با وجود موانع فراوانی که شاید خیلی از ما از ماهیت آن‌ها آگاه نباشیم - این رویداد حرفه‌ای - تخصصی مربوط به خانواده علم اطلاعات و دانش‌شناسی دچار نوسانات زیادی شود. در کل اگر نقدی به این محفل وارد باشد، سهم بزرگ آن مربوط به کسانی می‌شود که با عدم مشارکت و همیاری خود در کارهای جمعیِ خانواده، نسبت به رشد و معرفی آن غفلت می‌نمایند.

حضور اساتید و افراد سایر رشته‌ها از جمله ارتباطات، فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی، مدیریت سیاستگذاری، رشته های مهندسی، روانشناسی و مشاوره و دیگر رشته‌ها که هر یک مسئولیت ها و تجارب متعددی در کشور داشته و دارند نشان از یک نوع ابتکار عمل در برگزاری این مراسم بود و کمک شایانی در معرفی و یادآوری این رشته پایه و مهم به سطوح بالاتر علمی و مدیریتی کشور می‌نماید.
البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که این رشته به خودی خود از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است و نیاز نیست تا با حضور اساتید و صاحبنظران سایر رشته ها در صدد میزان اهمیت آن برآییم، اما در حرکات‌های جدید به منظور یادآوری نقش متخصصان این رشته به همیاری این عزیزان در مقاطعی نیاز است.
در ابتکار جالب و زیبایی که در کنگره امسال مشاهده شد، حرکت به سمت راه‌های عملی و  ارائه مصادیق عینیِ شایسته این رشته در خصوص بهره‌برداری از آن بود که تبیین نقش "مشاور اطلاعاتی" و برگزاری نشست تخصصی "مشاوره اطلاعات و راه‌اندازی مرکز مشاوره اطلاعات ایران" به آن جلایی خاص بخشید. موضوعی که اگر به درستی برای دانشجویان توضیح داده شود، بخش مهمی از دغدغه‌های آینده آنها در زمینه کاریابی حل خواهد شد و نقش مهم آنان به عنوان متولیان تولید محتوا در کشور به همگان معرفی خواهد شد.
در این نشست که با حضور دکتر فرشاد ژیان دانش آموخته رشته راهنمایی و مشاوره و دیگر افراد انجام شد، آنچه بیش از همه مورد توجه دانشجویان و دانش‌آموختگان قرار گرفت؛ به دور بودن از طرح مباحث نظری صرف با ارائه پیشنهاد‌ها و راهکارهایی به عنوان مصادیق نیل به عملگرایی و کار عملیاتی بود و آنچه به عنوان طرح ویژه مورد توجه برخی اساتید قرار گرفت؛ حرکت به سمت ایجاد "نظام علم اطلاعات" بود.
پیشنهاد دکتر ژیان ثبت این رشته به عنوان یک صنف و نظام مانند نظام مهندسی و نظام روانشناسی و ...در مجلس بود که تبیین میزان اهمیت این کار تا حدی در بوته نقد قرار می‌گیرد. دکتر ژیان که به زعم اینجانب در اشتباه سهوی از طرف معرفان ایشان به کنگره به عنوان دبیر فراکسیون بهداشت و سلامت روان مجلس شورای اسلامی معرفی شده بود؛ اطلاعات کاملی از رشته علم اطلاعات و کارکردهای آن نداشت و همین امر باعث می‌شود تا قرار دادن این رشته به موازات رشته های دارای "نظام" باعث بوجود آمدن ابهاماتی شود.
اگر بخواهیم بدون در نظر گرفتن شخص مطرح کننده به نقد ایده بپردازیم باید گفت که اصولا جنس کار رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی با جنس کار مهندسان ساختمان و روانشناسان متفاوت است و نیازی به اینگونه نظام‌ها نیست و در واقع سوال اینجاست که تشکیل این نظام که در گذشته نیز به طور ناکام به عنوان طرح "نظام کتابداری" مطرح شده؛ اساساً چه دردی از این رشته دوا می کند و آیا مشکل اساسی ما در این حوزه که همان عدم پویایی در ارتباط با نیازهای جامعه متحول امروز و فرداست را برطرف می کند؟ و آیا افرادی که در این نظام به عنوان متولیان و مجریان آن خدمت خواهند کرد تضمینی اجرایی نسبت به نیل به سمت برطرف شدن مشکلات و موانع موجود خواهند داد؟ آیا جز این است که نخبگان این رشته که هم اکنون به عنوان بزرگان ما در آن حضور دارند در شغلی جدید  و نامی جدید حضور خواهند داشت؟
اساساً اینکه هنوز نگاهمان به بیرون است و منتظر حضور ناجیانی هستیم تا معادلاتِ وضع موجود را به نفع ما تغییر دهد نوعی پاک کردن صورت مساله است. مسئله ای که با ارائه و معرفی راهکارهای عملی از سوی اساتید و صاحبنظران به دانشجویان و دانش‌آموختگان، آنها را در مسیر پویایی و نشاط اجتماعی قرار می‌دهد و از شدت نقدهای بعضا غیر منصفانه‌ای که ناشی از نوعی توقع بیجا از بزرگان این رشته است می‌کاهد.
این روزها بسترهای فناوری کشور در وضعیت مطلوبی به سر می‌برد و جای خالی تولید‌کنندگان محتوا که به واقع بسیاری از آنان افراد خانواده علم اطلاعات می باشند به خوبی احساس می‌شود. حوزه‌ای که هم درآمدزا است و هم میزان نسبتا زیادی از افراد، صنوف و سازمان‌های کشور به آن نیاز دارند. نگاه آنان به بیرون نیست، بلکه به دنبال حضور متولیان این امر هستند که در واقع خود ما هستیم. حال زمان آن رسیده که یک سوزن هم به خودمان بزنیم و آماده حضور باشیم و به عنوان مشاوران اطلاعاتی، تولیدکنندگان محتوای حوزه‌ها و رشته‌های مختلف و همچنین افراد فعال در تصمیم‌گیری‌ها نقش خود را به بهترین شکل اجرا نماییم.
در این خصوص ایجاد نشست‌های مشورتی و استفاده از تجارب دوستانی که در این زمینه کار کرده‌اند به بهترین شکل به شتاب دادن به این نیاز مهم کمک می‌کند؛ راهکاری که کنگره پنجم متخصصان علوم اطلاعات ایران گام‌های عملی آن را برداشت.

موسوی، سیدمحمد. «هنوز نگاهمان به بیرون است». سخن هفته لیزنا، شماره ۴67 ،۱۸ آذر ۱۳۹۸