نام جديد رشته كتابداري بايد چترگونه همه گرایشهای آن را دربرگیرد

دکتر رحمت الله فتاحی، استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد در گفتگو با لیزنا در خصوص تغییر نام رشته کتابداری گفت: "طی چندسال اخیر هم دانشجویان و هم اعضای هیأت علمی کتابداری تلاش های زیادی کرده اند تا اسم رشته تغییر پیدا کند. حدود 20 سال پيش تحقیقی توسط آقای علیرضا سعادت انجام شد که نشان داد دانشجویان چندان رضایتی از نام فعلی ندارند و از طرفی نیز درس های رشته بازنگری نشده بود درحالی که نیاز بازار کار تغییر یافته بود." در چند سال گذشته، پژوهشهاي ديگري از جمله توسط خانم غيوري نيز در اين زمينه انجام گرفته است كه نشان دهنده تمايل جامعه كتابدار به تغيير مي باشد.

وی افزود: "درحال حاضر به خاطر تحولات در همه زمینه های علمی و در رشته کتابداری، دانشجویان احساس می کنند که برای اینکه کارکردها و قابلیت های رشته کتابداری را بهتر به جامعه معرفی کنند باید نام رشته آنها تغییر کند." 

دکتر فتاحی بیان داشت: "به همین منظور بر مبنای پژوهش دیگری که با آقای دکتر محمدرضا داورپناه و عبدالرسول خسروی در سال 1389 انجام دادیم و نتایج آن در شماره 24 نشریه اطلاع شناسی منتشر شد؛ مشاهده کردیم که پراکندگی زیادی در نامهای پیشنهادی دانشجویان بویژه در دوره کارشناسی وجود دارد چرا که بعضا دانشجویان این دوره در ابتدای راه بوده و از ماهیت و کارکردهاي واقعی و گسترده رشته کتابداری در جامعه آگاهی ندارند. به طور مثال برخی از دانشجویان کارشناسی نام «مهندسی اطلاعات» را پیشنهاد داده بودند که نشان از همین رويكرد است."

عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد تأکید کرد: "اگر قرار است تغییر نام صورت گیرد باید همه ملاحظات را در نظر گرفت. نام برگزیده باید مانند چتر همه گرایش های این رشته را دربرگیرد. در حال حاضر گرایش هایی مانند علم سنجی، نسخه هاي خطی، مطالعات آرشیو، دانشنامه نگاری در مقطع کارشناسی ارشد از سوي كميته كتابداري وزارت علوم تصويب شده و به رشته کتابداری افزوده شده است. از طرفی نیز گرایش های مدیریت اطلاعات و مدیریت فناوری اطلاعات، دیگر گرایش ها هستند که در حال تصويب مي باشند و باید نام پیشنهادی تمامی این گرایش ها و حوزه های جدید را در رشته کتابداری به طور کامل معرفی کند."

دکتر فتاحی تصریح کرد: "از سوي ديگر، اسم جایگزین باید دارای رویکردی جامع باشد که بتواند تمامی گرایش های مذکور را پوشش داده و در عین حال نیازها و انتظارات جامعه را برآورده کند. همچنین نام جایگزین باید به گونه ای انتخاب شود که نیازهای بازارکار را نيز پاسخگو باشد، اگر تنها نام تغییر کند اما بر مبنای محتوا و توانمندی های متخصصان آن، نیاز بازار کار تأمین نشود، بی فایده خواهد بود."

استاد رشته کتابداری و اطلاع رسانی تأکید کرد: " داشتن رویکرد احساسی در برخورد با مسائل، بویژه تغییر نام رشته،  کمک کننده نخواهد بود چرا که باید همه جوانب را در نظر گرفت و دقت داشت که عدم همخوانی توانمندی های فارغ التحصیلان با نیازهاي كنوني بازارکار و محتوا سبب می شود که وزارت علوم هم در برابر تغيير نام مقاومت کند و زیر بار تغییر نام نرود. از طرفی هم جامعه کارکرد حرفه را درک نكند." 

وی در ادامه درخصوص نظرسنجی صورت گرفته از جامعه کتابداری در سالهای پیشین در خصوص نام جایگزین گفت: "در آن زمان نام «مدیریت اطلاعات» بیشترین آراء را به خود اختصاص داد اما این نام فقط نشان دهنده یکی از گرایش های این رشته است، به نظر می رسد با انجام این گونه نظرسنجی ها نمی توانیم به نتیجه مطلوب و نهايي برسیم. باید انجمن كتابداري و اطلاع رساني، كميته كتابداري وزارت علوم، اعضاي هيئت علمي، دانشجويان تحصيلات تكميلي، پیشکسوت های این رشته و همچنین کارفرمایان و مدیران کتابخانه ها نظرات خود را اعلام نمایند تا در يك ساختار مشخص مورد بررسي و تحليل و نهايتا نتيجه گيري قرار گيرد. "

رئیس پیشین انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران افزود: "همچنین درحال حاضر بسیاری از متخصصان رشته کتابداری در مراکزی به غیر از کتابخانه ها مانند مراکز اطلاع رسانی، شرکت های نرم افزاری و پارک های علم و فناوری و دیگر مراکز مشابه فعالیت می کنند. به همین دلیل بهتر است که انتظارات حرفه ای مدیران و کارفرمایان از متخصصان رشته مشخص گردد و برمبنای آن نیز نام رشته و محتوا بازنگری شود."

وی یادآور شد: "آگاهی از برداشت جامعه عمومی از نام کنونی رشته کتابداری نیز می تواند در تغییر نام کمک کننده باشد. اینکه از دیدگاه عموم افراد جامعه کتابدار کیست؟ چه نقشی در جامعه علمی و عمومی دارد؟ و چه کمکی می تواند کند بسیار مهم است که باید به طور گسترده بررسی شود. " 

دکتر رحمت الله فتاحی، ابراز امیدواری کرد: "در جلسه ای که تابستان امسال در کمیته برنامه­ ریزی کتابداری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با حضور نمایندگان و اعضای هیأت علمی گروههای کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاههای سراسر کشور برگزار می شود، نامی برای رشته انتخاب گردد که در عین حال که نشان دهنده توانایی های و کارکردهای همه جانبه متخصصان این رشته است، رویکردی جامع را نیز داشته باشد و ماهیت تمامی گرایش های این رشته را به بهترین شکل نشان دهد. در يك كلام، بايد تاكيد كرد كه حركت براي تغيير نام نه تنها از پائين بلكه از بالا هم بايد مورد توجه باشد زيرا در اين صورت است كه به نتيجه معقول و عملي خواهيم رسيد."