نمایش و بررسی فیلم «روز واقعه»

به گزارش لیزنا ، پنجمین نشست سینما نوستالژی باشگاه فیلم اندیشه با نمایش و بررسی فیلم «روز واقعه» با حضور شهرام اسدی کارگردان و مجید میرفخرایی طراح صحنه و لباس در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.

شهرام اسدی در ابتدای این نشست درباره ایده اولیه این کار گفت:" ریشه و خواستگاه اصلی این ایده در فیلمنامه بیضایی وجود داشت که بسیار سنجیده و به قاعده نوشته شده بود. وقتی در ابتدای امر فیلمنامه این اثر در اختیار من قرار گرفت و من از ساعت 10 شب تا 4 صبح آن را خواندم؛ شیفته آن به ویژه دو دیالوگ پایانی فیلم شدم."
وی افزود: "علی رقم همه سختی‌هایی که برای اجرای داشتیم و در همان ابتدا هم قابل پیشبینی بود، اینکه موضوع این فیلم بر اساس یکی از مهم‌ترین علایق دینی مردم ماست و ریشه در باورهای دینی مردم دارد کار را برای ما سخت‌تر می‌کرد چون روی نقطه حساسی دست گذاشته بودیم. البته این اتفاق تا حد زیادی در فیلمنامه پیشگیری شده بود و ما قرار بود پیش از آنکه خود واقعه را ترسیم کنیم، فلسفه حرکت را بیان می‌کردیم."

کارگردان فیلم سینمایی «روز واقعه» اضافه کرد: "مرحله بعدی انتخاب گروهی بود که بتوانند تکنیک‌های لازم برای تصویر کردن این فیلمنامه را پیاده کنند. خوشبختانه همه کسانی که برای این موضوع گرد هم آمدند، عاشقانه با همه وجودشان جلوی دوربین حاضر شدند و همین انرژی به خود فیلم هم منتقل شد و همین امر باعث شد که شما با وجود بارها و بارها دیدن این فیلم باز هم از دیدن آن خسته نشوید که این نه به حرفه‌ای بودن ما که به حسی که زمان ساخت فیلم داشتیم بازمی‌گردد.ما تمام تلاش خود را به کار بردیم تا مخاطب پیش از آنکه مرعوب تصویر شود، معنا را درک کند. یک وجه درخشانی در این فیلمنامه هست که متاسفانه همه ما در موضوع عاشورا آن را فراموش کرده‌ایم. این که همیشه راه را توصیف کرده‌ایم با آب و تاب و به معنا و مفهوم حرکت بی توجه بوده‌ایم."

انگیزه ساخت اثر را از علامه محمد تقی جعفری گرفتم

اسدی درباره چالش‌هایی که در برابر ساخت این اثر داشت گفت: "وقتی فیلمنامه روز واقعه پیشنهاد شد جناح‌های مختلفی دربرابر آن موضع گرفتند. من هم سعی می‌کردم هر مجلسی که فراخوانده می‌شود شرکت کنم. در نهایت بعد از شرکت در 108 جلسه گفتند که تمی‌توانید این فیلم را بسازید چرا که نگاه درستی به امام حسین(ع) ندارد."

وی افزود: "من از دوره دبیرستان که داستانهایی از مولانا را به صورت فیلمنامه در می اوردم با علامه محمد تقی جعفری رابطه خوبی داشتم. آن روز که گفتند اجازه ساخت فیلم را ندارم، به منزل ایشان در میدان خراسان رفتم. فیلمنامه را به دست گرفت و به این دلیل که زیر همه دیالوگ ها را خط قرمز کشیده بودند. فیلمنامه را برگرداند به من و گفت خودت یک قسمتش را بخوان. من آن بخشی را خواندم که مرد بتکده با بازی درخشان حسین پناهی می‌گوید: «چه‌گونه سنگی بر بتان مرده بیاندازم حال آنکه بت های زنده روی زمینند؟» شگفت زده شد و گفت دوباره بخوان، دوباره خواندم؛ صورتش شکفت و لبخند زدم. گفتم این دیالوگ را گفتند از فیلمنامه در بیاورید چون سندیتی ندارد. چهره در هم کشید و گفت: قیام حسین سندیت این جمله است."
وی تاکید کرد: "گفت و گوی من با علامه جعفری انگیزه لازم برای ساخت این فیلم را به من داد."

بداهه نوازی کارگردان و طراح صحنه برای تولید یک اثر بدیع

مجید میرفخرایی درباره چگونگی پیوستن به گروه ساخت این فیلم گفت: "ساخت این فیلم دقیقا پس از اتمام سریال امام علی(ع) به من پیشنهاد شد. این اولین برخورد من با شهرام اسدی بود و دیدم چه قدر کارگردان خوبی است و چه قدر حضور در این کار دوست داشتنی است. فیلمنامه فوق‌العاده بود و من باکارگردانی مواجه بودم که پیش از ساخت فیلم، آن را در ذهنش ساخته بود. به نظر من روز واقعه مثل یک ترانه است و من و شهرام اسدی نوازدگانی بودیم که بداهه نوازی می‌کردیم اما چنان هماهنگ و در خدمت شعر بودیم که برای خودمان هم کیف آور بود."

میرفخرایی تاکید کرد: "ایده اصلی فیلم برای خود من خیلی جذاب بود. این سیر تکامل یک نفر به نوعی عرفان است. یکی از نکاتی که در فیلم‌های تاریخی و مذهبی با آن دست به گریبانیم این است که مخاطب از ایتدا پایان فیلم را می‌داند و هنر تو زمانی برای او کار برد دارد که بتواند برای کسی که داستان را به تمامی می‌داند جذاب باشد. اتفاقات خاصی هم در این کار افتاد. خاطرم هست سکانس افتتاحیه فیلم که جشن عروسی است و ما آن را در مامونیه فیلم‌برداری می‌کردیم، گروهی را برای حرکات موزون آورده بودیم که نمی‌توانستند ریتم را درک کنند و نمی‌توانستند برای آن دوره باشند. رفیتم و گروهی را از اشکذر و جنگ زده‌های آبادان آوردیم و افتتاحیه فیلم را کوبنده و فوق العاده برگزار کردیم."

شهرام اسدی هم درباره نخستین همکاری اش با مجید میرفخرایی گفت: "حضور مجید میرفخرای در کنار من مانند آن دسته از شعرهای ادبیات ماست که گفتگو است. گفتم گفت پینگ پونگی. بخشی از فیلم که نادم‌ها در حال بازگشت هستند من می‌خواستم به گونه تصویرش کنم که انگار همه طبیعت علیه این افراد به پا خواسته‌اند. لباس‌هایشان هم باید شکل ویژه‌ای داشت. به مجید گفتم راه حلی بگوید که کم هزینه باشد تا با تهیه کننده برنامه به مشکل برنخوریم. مجید چند قابلامه را مملو از گل کرد و لباس‌ها نادمان را گل آلود کرد و به تن آنها پوشاند."

تولید 14 دقیقه‌ای روز واقعه

مقدسیان با اشاره به تحصیلات شهرام اسدی در خارج از ایران از میزان تاثیرگذاری این دانش تئوری در تولید این اثر پرسید و اسدی پاسخ داد: "قطعا بی تاثیر نیست. انسان در هر وادی که قدم می‌زند تاثیر می‌گیرد اما در اجرا این نگاه برای من اشکالاتی را به وجود آورد. شاید تا به حال نشنیده باشید که من یک بار پیش از ساخت نهایی «روز واقعه»، آن را کلید زده بودم. سال 67 با همان تفکرات آن زمانی ام و 14 دقیقه از فیلم را ساختم. چون برای هر دقیقه از فیلم استوری برد کشیده بودیم و بر اساس تئوری ها پیش می‌رفتم. هزینه فیلم 16 میلیون پیش بینی شده بود و من در همین 14 دقیقه 11 میلیون هزینه صرف کرده بودم و تخیص دادند که من با 5 میلیون باقی مانده نمی توانم بقیه فیلم را بسازم."
اسدی اضافه کرد:" فارابی سال بعد فیلمنامه را خرید و برای ساخت آن به من پیشنهاد کرد و کار ساخت را از سر گرفتم. کار طراحی لباس و موسیقی فیلم را به طور ویژه کار کردیم و سعی کردیم که از آن موسیقی لب کارون و غم انگیز دوری کنیم. "

وی در پاسخ به این سوال که چرا نسخه خوبی از فیلم برای نمایش عمومی وجود ندارد گفت: "متاسفانه این ایراد به فارابی به عنوان صاحب اثر وارد است که حتی نسخه‌ای که در تلویزیون هم نمایش داده می‌شود، نسخه ایده‌آلی نیست. اخیرا یک نسخه HD از تلویزیون پخش شد که البته خیلی هم از خودشان به خاطر اتفاقی که برای اثر من رقم زده بودند ممنون بودند. کار را اوراکسپوز کرده بودند و شارپ نس کار را بالا برده بودند و خیلی از زحمات ما را بر باد داده بودند. ما در زمان ساخت فیلم  49فیلتر از خارج از ایران تهیه کردیم که برای تصویر برداری به کار ببریم. این بخشی از تاریخ سینمای ایران است؛ اما متاسفانه آن اپراتور ری استور کردن را با فتوشاپ کاری اشتباه گرفته اند."
شهرام اسدی در پایان سخنان خود درباره دلیل کم کاری‌اش در سینما گفت: " 23 سال از ساخت روز واقعه می‌گذرد و من در تمام این مدت می‌توانستم 23 فیلم سینمایی بسازم اما همیشه سعی کرده‌ام به سراغ کارهایی بروم که قلبم را به تپش می‌اندازد. صبح همان روز که فیلم روز واقعه به نمایش درآمد من با 50 پیشنهاد ساخت فیلم تاریخی مذهبی مواجه شدم که به لعنت خدا هم نمی ارزید. هدف من از حضور در سینما پر بار کردن کارنامه‌ام نبود بلکه حضور موثر و ماندگار در سینما بود. به همین دلیل هم شیخ بهائی را ساختم و 6 سال تمام برای نوشتن جلال‌الدین، داستان کودکی مولانا وقت صرف کردم و در نهایت البته از کارگردانی آن کنار کشیدم."