کارگاه تکنیک‌های روان‌شناسی مثبت گرا در کودکان در کتابخانه عمومی دهخدا تهران

به گزارش لیزنا بر اساس اعلام پایگاه اطلاع رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، کارگاه آموزش بازی زندگی با حضور سعید بی نیاز رییس کارگاه و زهره قربانی روان شناس  کودک در کتابخانه عمومی دهخدا تهران برگزار شد.

زهره قربانی متخصصی روان‌شناسی کودک در ابتدای این مراسم گفت: در ابتدا باید به مفهوم روان شناسی مثبت گرا بپردازیم. این روان شناسی به افراد کمک می‌کند از توانمندی‌های شان به داشتن شادی درونی پایداری دست یابند. برای دستیابی به این شادی روان شناسان پنج عامل را مشخص کرده‌اند نخست باید هیجان مثبت در افراد وجود داشته باشد و این هیجان چند برابر هیجان منفی باشد.

وی در ادامه افزود: حداقل هیجان مثبت برای افراد می‌بایست سه به یک باشد. اگر این میزان هیجان مثبت کمتر باشد فرد دچار اضطراب و افسردگی می‌شود. دومین عامل غرقگی است هر چه حالت غرقگی بیشتر باشد حال مان بهتر است. سومین عامل روابط مثبت است که مهمترین عامل نیز محسوب می‌شود به این معنی که فرد بتواند با جامعه و خانواده روابط مثبت داشته باشد.

قربانی یادآور شد: عامل چهارم معنا داشتن زندگی است به این معنی است که فرد می‌بایست یک هدف غیر مادی برای خود در زندگی تعیین کند این در حالی است که نود درصد افراد هدف غیر مادی ندارند و بیشتر اهداف زندگی‌شان مادی است و پس از آنکه به اهداف مادی رسیدند در یک مقطعی شاد هستند و پس از آن دوباره سرگشتگی سراغ آنها می‌آید.

وی پنجمین عامل را دستاورد و موفقیت در زندگی افراد به شمار آورد و گفت: در صورتی که افراد به طور نسبی به این پنج عامل دست یابند به رضایتمندی نیز دست پیدا خواهند کرد و این کار با متوسل شدن به ابزارهایی چون مهارت ذهنی، ‌خوش بینی و آشنایی با مهارت‌های هیجانی میسر می شود.

وی با تأکید بر اهمیت خوش بینی در رضایت درونی اظهار داشت: برای اینکه فرزندان خوش بینی تربیت کنیم نخست باید از خود شروع کنیم. البته منظور از این خوش بینی، خوش بینی ساده لوحان نیست و خوش بینی با ساده لوحی متفاوت است. خوش بینی بدین معناست که وقتی با مسئله‌ای مواجه می‌شویم فرصت ها و موانع را ببینیم وتلاش کنیم آنها را برطرف کنیم تا به هدف نزدیک شویم.

قربانی با ارائه مثالی گفت: فرض کنید در مجلسی از  فردی که همیشه با شما صمیمی بوده است، برخورد سردی را می‌بینید اما نحوه برخورد شما با این فرد نشان می‌دهد که شما خوش بین یا بدبین هستید وواکنش رفتاری شما نسبت به این فرد حائز اهمیت است. مثال دیگر این است که اگر فرزندان شما بعد از امتحان ریاضی به منزل آمده و می‌گوید که امتحان را خراب کرده است یا اینکه بگوید از جاهایی سوال آمده بود که من نخوانده بودم! همین نشان می‌دهد که دلائل ثابت یا موقت را علت ناکامی خود بیان می‌کند.

این کودک می‌تواند بگوید که کلا استعداد ندارد یا اینکه در درس ریاضی استعداد ندارد وقتی جمله اول را می‌گوید منظورش این است که در حوزه‌های دیگر استعداد دارد و در سایر آموزش‌ها می‌تواند موفق شود و اگر بگوید استعداد کلی ندارد یعنی ناامید شده است. برای برخورد با این مسئله باید به سبک تبیینی توجه نشان داد این سبک نشان دهنده خوش بینی یا بدبینی است.

وی در ادامه افزود: افراد بدبین به عوامل بیرونی خاص و کلی برای مواجهه با اتفاقات توجه می‌کنند اما افراد خوش بین از زحمات خود با عوامل شخصی و درونی و همیشگی یاد می‌کنند. والدین می‌توانند در ایجاد خوش بینی و بدبینی در کودکان مؤثر باشند و خوش بین یا بدبین بودن را به کودکان آموزش دهند.

قربانی با اشاره به اینکه عوامل محیطی ـ ژنتیکی حداکثر سی درصد در خوش بینی یا بدبینی رفتار کودکان تأثیر دارند، افزود: جامعه و رسانه‌های جمعی، مربیان و معلمان مدرسه نیز در این امر تأثیر گذار هستند. در کشورهای پیشرفته به خوش بینی افراد خیلی اهمیت می‌دهند و از پیش دبستانی به کودکان آموزش خوش بینی داده می‌شود.

وی در ادامه افزود: تحقیقات نشان داده است کودکان خوش بین میزان ابتلا به بیماری‌های جسمی در آنها کم شده و سیستم‌های ایمنی بدن آنها نیز افزایش پیدا می‌کند. خوش بین ها به سلامت خود اهمیت می‌دهند و سبک زندگی سالمی دارند و در کار نیز موفق تر هستند.

۴ تکنیک افزایش خوش بینی

وی با اشاره به ۴ تکنیک افزایش خوش بینی گفت: هر اتفاق بدی که برای ما افتاده است تفسیر ما از آن نشان دهنده میزان خوش بینی و بدبینی ما است. در تکنیک اول می‌بایست به اتفاق ناراحت کننده فکر کنیم اینکه چه فکری داشتیم که باعث ناراحتی ما شد و اول از همه باید تشخیص دهیم که چه فکری مرا ناراحت کرده است و از خودمان این سوال را بپرسیم که چه شواهد و دلائلی وجود دارد که ما را ناراحت کرده است و در نهایت خلاف آن شواهد چیست؟

قربانی به بیان اینکه، خوش بینی مهارتی است که به تدریج رخ می‌دهد، افزود: تکنیک دیگر این است که دیگران چگونه ازاین واقعه مسئله را تبیین می‌کنند. ما معمولا نسبت به دیگران بسیار راحت برخورد کرده اما درباره خود سخت گیر هستیم. برای اینکه به این الگو نیز دستی یابیم می‌بایست سه ستون ترسیم کنیم: ستون الف. ب. ت. ستون الف شرح اتفاق منفی (چه چیزی، چه کسی، چه اتفاقی) است، ستون دوم باورهای ما و ستون سوم پیامدهای آن (احساس فرد) است. این ستون‌ها می‌بایست چند روز پر شده و از این طریق طرز فکر فرد پیدا می‌شود و در نهایت ستون کلنجار (شواهد موافق و مخالف) را پیدا می‌کنیم.

وی یادآور شد: اتفاقی که باعث ناراحتی ما شده این است که تصور می‌کنیم اتفاق بد فاجعه‌ای است که باید در برابر آن مقابله کنیم. زمانی که این اتفاق بد افتاد سه سوال می‌بایست از خود بپرسیم که بدترین اتفاق و پیامد آن چیست و مهترین اتفاقی که دراین موقعیت می‌بایست بیفتد چیست و چه برنامه‌هایی داریم که بهترین نتیجه دست یابیم. بدترین حالت را برای خودمان تصور کنیم به این صورت که نقشه‌ای طراحی کرده و مبهم بودن موقعیت را برایمان از بین ببرد. کاری که انجام می‌دهیم و مهم است این است که برای هر کدام از این حالت‌ها برنامه داشته باشیم. به این معنی که راهکار برای بدترین حالت زیاد است چرا که می‌ترسیم و بدان فکر نمی‌کنیم که این باعث اضطراب بیشتر می‌شود.

سوال دیگر که از خود باید بپرسیم این است که بهترین پیامد ممکن چیست و سوم محتمل ترین حالت چیست که مهمترین قسمت نقشه است و باید بعد از آن واقعه به فکر بیافتیم که چه کار کنیم دیگر این اتفاق نیفتد. برای هر مسئله می‌توان این سوالات را از خود پرسید. در ستون آخری که مطرح شد ستون انرژی دهندگی است که زمانی فرد با خود کلنجار رفته و ناراحتی‌هایش برطرف شد تغییراتی در خود ایجاد کند.

وی در ادامه افزود: این برنامه‌ها سال هاست که مورد پژوهش و عمل قرار گرفته و موفقیتش تضمین شده است. برای اینکه خوش بینی را به کودکان آموزش دهیم مثلا باید در حال رانندگی به کودکان آموزش‌هایی دهیم به طور مثال بگوییم که راننده روبرویی چه کاری انجام داده که مثبت یا منفی بوده و این توضیحات باعث می‌شود که کودک به طور ناخودآگاه با خود کلنجار برود.

کار دیگری که می‌توان انجام داد این است که از تصاویر کارتونی استفاده کنیم. به طور مثال یک کودک در تصویر، دیگری را هل داده و کودک دوم گریان است. باید از فرزند خود بپرسیم که چه اتفاقی افتاده که این کودک گریان است این تکنیک‌ها برای کودکان هشت سال به بالا است.

وی با بیان اینکه در کتاب کودک خوش بین به قلم مارتین سلیگمن همه تکنیک‌ها کاملا مطرح شده است، افزود: این کتاب در دانشگاه پنسیلوانیا تحقیق شده است، ترجمه آن از انتشارات رشد روان است و در پانزده فصل مباحثش مطرح شده است. این نوشتار منبع خوب و کاربردی است که خوش بینی را به بچه‌ها آموزش می‌دهد و از اختلالات آنها را ایمن می‌کند.

کارگاه های پرورش کودک خوشبین

گفتنی است مجموعه سخنرانی‌های «فرزندپروری» طی یک دوره ۳ ماهه با موضوعات مختلف در حوزه فرزندپروری، برای علاقه‌مندان برگزار می‌شود. اولین دوره برگزاری این سخنرانی‌ها در تیرماه سال جاری با موضوع «پرورش کودک خوش‌بین» و با شعار «فرزندمان را خوش‌بین و مثبت‌اندیش تربیت کنیم» با حضور پژوهشگران و مشاوران حوزه مهارت‌های زندگی در۵ کتابخانه عمومی در مناطق مختلف شهر تهران برگزار می‌شود تا علاقه‌مندان بتوانند با مراجعه به نزدیک‌ترین کتابخانه محل سکونت خود، از این سخنرانی‌ها بهره‌مند شوند.

علاقه مندان برای حضور دراین نشست ها می توانند فردا 24 تیرماه از ساعت ۵ تا ۷ بعدازظهر به کتابخانه عمومی حضرت فاطمه سلام‌الله علیها در منطقه غربی شهر تهران، سه‌شنبه ۲۶ تیر به کتابخانه عمومی ارغوان در منطقه شمالی شهر تهران و یکشنبه ۳۱ تیر به کتابخانه عمومی محقق حلی در منطقه مرکزی شهر تهران مراجعه کنند.