گنجینه ای از آثار شیخ بهایی در کتابخانه آستان قدس

به گزارش لیزنا، سید محمدرضا فاضل هاشمی، کارشناس مسئول تالار محققان خطی این سازمان اعلام کرد: بهاء الدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی بیش از 90 کتاب و رساله در سیاست، فقه و حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان و تصوف، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک نگاشته و اشعار بسیاری نیز به زبان‌ های عربی و فارسی از او به یادگار مانده است که بیشتر آن‌ها در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می ‌شود.

سید محمدرضا فاضل هاشمی در این رابطه افزود: بیشتر این آثار که برخی را خود شیخ، شرح و تصحیح کرده، در کتابخانۀ شخصی او نگهداری می ‌شده که وی شخصاً آن‌ها را به کتابخانۀ آستان قدس رضوی اهدا کرده و یادداشت وقف با دستخط و مهر و امضای شیخ در این آثار به چشم می ‌خورد.

وی به یکی از این نسخه ‌ها که خود شیخ بهایی بر آن شرح نگاشته و «ابن خاتون» شاگرد وی، آن را به فارسی ترجمه و شرح کرده، اشاره کرد و گفت: از جمله نسخه‌ های نفیس از آثار شیخ بهایی، کتابیست با عنوان «اربعین حدیث» معروف به «اربعین» به زبان عربی به تاریخ کتابت 1010 و وقف سال 1309 شمسی که هرچند عالمان شیعی بسیاری به تألیف اربعین پرداختند، اما این اثر که آن را به نام «چهل حدیث» نیز خوانده‌ اند، از بهترین و معروف‌ترین اربعین‌هاست.

وی به نسخۀ ارزشمند دیگری از آثار این دانشمند نامدار عصر صفوی اشاره کرد و توضیح داد: این اثر با عنوان «منتخب تأویلات» در تفسیر قرآن کریم  است که در سال 1014 کتابت و در 1067 توسط ابن خاتون عاملی وقف شده است.

وی به معرفی یکی از برجسته ‌ترین آثار شیخ بهایی در حوزه علوم و معارف اسلامی پرداخت که در 1017 در اصفهان کتابت شده و تصریح کرد: نام این کتاب «مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین» (یا مجمع النورین و مطلع النیرین) است که مؤلف در آن، با بهره‌ گیری از آیات الاحکام و روایات فقهی، به ارائه فقه استدلالی شیعه پرداخته است.

وی از نسخه ‌ای یاد کرد که در سال 1027 در مشهد کتابت شده و نادرشاه افشار آن را در سال 1145 وقف کرده است و ادامه داد: عنوان آن، «اثنی عشریات خمس» است که به «رسایل خمس اثنی عشریه» و «رساله اثنی عشریه» نیز معروف است و پیرامون طهارت، نماز، زکات، روزه و حج تألیف شده است.

در پایان، کارشناس مسئول تالار محققان خطی، شیخ بهایی را از واقفان عمدۀ آستان قدس رضوی دانست که وقفیات وی، به تألیفاتش محدود نمی‌ شود و عنوان کرد: از جمله آثاری که به دستخط وی وقف شده، قرآن‌ های منسوب به دستخط امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد علیهم‌السلام، به خط کوفی و بر روی پوست آهوست که از طرف شاه عباس صفوی وقف شده و وقف‌نامۀ آن تماما به دستخط شیخ بهایی است و هرکدام از این قرآن‌ ها، جزو شاهکارهای هنر اسلامی قرون اولیه به شمار می ‌رود.

گفتنی است، بهاءالدین محمدبن حسین بن عاملی، معروف به شیخ بهایی، دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است. وی در بیست سال آخر عمر خود عنوان «شیخ الاسلامی» در دربار شاه عباس اول صفوی داشت و در سال ۱۰۳۱ هجری قمری مصادف با 1000 هجری شمسی در اصفهان درگذشت و بر اساس وصیتش، او را در آستان قدس رضوی و در کنار مزار علی بن موسی الرضا (ع) به خاک سپردند.