وبینار سراسری «سردبیران و مدیران مسئول نشریات علمی» برگزار شد

به گزارش لیزنا، دکتر محمدجواد دهقانی ریاست مرکز منطقه ای گفت: نظر به اهمیت جایگاه نشریات در ایجاد ارتباط علمی بین پژوهشگران و اندیشمندان ملی و بین المللی و لزوم رعایت استانداردهای لازم، وبینار رویکردها و برنامه های ارزیابی و رتبه بندی نشریات علمی ویژه سردبیران و مدیران مسئول نشریات علمی با همکاری کمیسیون نشریات و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در تاریخ 28/08/1399 برگزار شد. در این وبینار سراسری دکتر غلامحسین رحیمی معاون پژوهش و فناوری وزارت عتف، دکتر محسن شریفی، مدیر کل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت عتف و دکتر محمدجواد دهقانی ریاست مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) و حضور داشتند.

 محورهای موضوعی وبینار شامل سیاست های کلی و برنامه های وزارت عتف برای ارتقای کمی و کیفی نشریات علمی، ارائه گزارش و تحلیل وضعیت ارزیابی و رتبه بندی سال 1398 نشریات علمی، شاخص های ارزیابی و شیوه نامه اجرایی رتبه بندی نشریات علمی، برنامه و اقدامات ارزیابی و رتبه بندی سال 1399 نشریات علمی، جایگاه ارزیابی و رتبه بندی نشریات علمی در نظام های ارزیابی آموزش عالی شامل ارتقاء، ترفیع، تشویق مقالات و تحصیلات تکمیلی، پشتیبانی و حمایت های وزارت عتف از نشریات برتر بر اساس رتبه بندی نشریات علمی است.

طبق اطلاعات موجود حدود 980 نفر متقاضی جهت حضور در این وبینار ثبت نام کرده و به نظر می رسد این وبینار بزرگترین حضور شرکت کننده در دوران کورونا باشد که این امر نشان از اهمیت موضوع بین جامعه دانشگاهی و علمی در سطح کشور دارد.

در این نشست ابتدا دکتر شریفی ضمن خوش آمدگویی به مهمانان و تمام کسانی که در امر نشریات کشور فعالیت دارند و بطور مجازی در اولین وبینار سراسری رویکردها و سیاست های وزارت عتف در حوزه نشریات علمی شرکت کردند، از حضور دکتر رحیمی معاون پژوهش و فناوری وزارت عتف و دبیر کل شورای عالی عتف و همچنین از دکتر دهقانی ریاست مرکز منطقه ای بعنوان برگزار کننده این وبینار که در جلسه حضور داشتند، تشکر کرد.

وی گفت: کمیسیون نشریات وزارت عتف که در حال حاضر بالغ بر 1300 نشریه علمی کشور را مدیریت می کند، نظارت، ارزیابی و تدوین سیاست ها و چارچوب های نشریات را انجام می دهد.

 وی افزود: کمیسیون نشریات علمی، ساماندهی و ارتقای کیفیت نشریات علمی را از طریق هدفمندسازی توسعه کمی نشریات علمی با رویکرد پایش عملکرد بجای صدور مجوز علمی، ارتقاي كيفيت محتواي نشريات علمي و ایجاد ساز وکار ارزیابی، ایجاد نشريات داخلي با رویکرد بين المللي شدن و حضور در نمایه‏های معتبر و همچنین تشویق و حمایت مالی از نشریات انجام می دهد.

در ادامه، دکتر رحیمی ضمن تشکر از همکاری وزارت عتف و مرکز منطقه ای برای برگزاری این وبینار سراسری اظهار داشت: نشریات علمی در نظام علمی کشور جایگاهی ویژه دارد. اولین اثربخشی آن در آیین نامه ارتقا، سپس دوره های تحصیلات تکمیلی و همچنین نقش بی بدیل آن در انعکاس نتایج حاصل از فعالیت های علمی کشور مشاهده می شود.

وی افزود: نشریات در سطح دنیا اهمیت بسیاری دارد و یکی از مهمترین عواملی می باشد که باعث امتیاز گذاری و امتیاز دهی و رتبه بندی علمی کشورهای دنیا شده است که بر همین اساس، سازمان های بزرگ بین المللی تاسیس شده اند و از بازار آن بهره می برند.

وی ادامه داد: هدف اصلی توسعه کمی و کیفی نشریات است. از بعد کمی هر مجموعه ای که حائز شرایط بود، آمادگی بررسی انتشار مجله آنها را داریم. در بعد کیفیت چون نشریات درجه بندی می شوند، این خود عاملی برای ارتقای کیفی نشریه به درجات بالاتر است که در این زمینه به شدت باید کوشید تا کیفیت نشریات بالاتر برود.

رحیمی گفت: نکته ای که بر انجام آن تاکید دارم این است که تمام نشریات علمی که کیفیت علمی خوبی دارند و امکان نمایه شدن در بسترهای بین المللی را دارند باید در این زمینه اقدام کنند.

وی افزود: سلامت اخلاقی مجلات بسیار حائز اهمیت می باشد و ایجاد چنین فضای سالم علمی در کشور باید در سطح بین المللی نیز سپس منعکس شود. در داوری ها باید به این نکات توجه شود که کپی برداری یا ترجمه مقالات سایرین انجام نشده باشد که البته شورای اخلاق در پژوهش در وزارتخانه به همین منظور تشکیل شده است و این امور را بررسی می کند.

وی گفت: باید بستر توسعه مقالات و مجلات علمی – ترویجی را گسترش دهیم چرا که آنها حلقه ای هستند که محیط علمی اجتماعی را کامل می کنند.

در ادامه این وبینار سراسری، دکتر دهقانی ریاست مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: به استناد مادۀ 1 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوّب 18/5/1383 مجلس شورای اسلامی و در چارچوب اختیارات و وظایف قانونی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، آيين‌نامه ارزیابی نشریات به منظور سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي برای ارتقای کیفی نشریات علمی و نظارت بر عملکرد و اعتبار علمی آن‌ها تدوين شده‌ است‌. جهت تسهیل در انجام امور نشریات و اجرای سیاست­های دولت مبنی بر تمرکز زدائی از تاریخ 09/02/1398، آیین نامه جدید تدوین و جایگزین آیین نامه تعیین اعتبار علمی نشریات، مصوب 08/11/1390 شد. بر این اساس، از این پس به جای صدور گواهی اعتبار علمی برای نشریات، رتبۀ نشریه در ارزیابی‌ها بعنوان «اعتبار علمی نشریه» قلمداد می­شود. همچنین از تاریخ ابلاغ، بجای دسته‌بندی نشریات به صورت علمی- پژوهشی یا علمی- ترویجی، تمامی نشریات مشمول آیین­نامه تحت عنوان يكسان «نشریۀ علمی» شناخته می­شوند.

دهقانی اظهار داشت: ارزیابی بخش جدایی­ناپذیري از نظام علمی بوده و با توجه به اهمیت جایگاه نشریات در عصر جهانی شدن، لزوم انجام ارزیابی کمی و کیفی وبگاه نشریات، به صورت دوره­ایی به منظور شناخت نقاط قوت و ضعف و ارتقا جایگاه علمی کشور ضروری به­نظر می­رسد؛ چرا که کمیت و کیفیت نشریات علمی در سطح وب، نشانگر رشد دانش در سطح ملی و بین المللی و به عنوان یکی از شاخص­های توسعه جوامع در نظر گرفته می­شود. در این راستا طی نامه مورخ 11/10/1398 این مهم به مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم  فناوری (RICeST)  ابلاغ و مسئولیت ارزیابی نشریات در سال 1398 به مرکز منطقه ای واگذار شد.

وی ادامه داد: طی این فرآیند تعداد 1132 عنوان نشریه به لحاظ کمی توسط کارشناسان تیم مرکز منطقه ای ارزیابی و به لحاظ کیفی توسط بیش از 3300 داور متخصص موضوعی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت.  بررسی ها  بر اساس 7 شاخص تعیین شده مطابق با آیین نامه کمیسیون شامل انتشار منظم و رعایت ضوابط آیین نامه نشریات، دارا بودن سامانه استاندارد، زیرساخت ها و اطلاعات شناسنامه ای نشریه، رعایت آیین نگارش، ساختار و کیفیت مقالات، فرآیند پذیرش مقالات و داوری تخصصی، وضعیت نشریه در نمایه های استنادی، تخصصی و اجتماعی و بکارگیری مقررات و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری برای رعایت اخلاق نشر و جلوگیری از بروز تخلفات علمی انجام شد. 7 شاخص مذکور جمعا 52 معیار را دربرداشتند. در فرآیند ارزیابی با مراجعه و بررسی وبگاه نشریات میزان تبعیت نشریات از هر یک از معیارها تعیین و امتیاز دهی شدند. با توجه به اینکه در آیین نامه نشریات علمی مسئولیت سیاستگذاری و نظارت بر ارزیابی نشریات بر عهده کمیسیون نشریات علمی است و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری بعنوان مجری ارزیابی بوده است؛ از اینرو کمیسیون نشریات، نتایج نهایی را تایید و اعلام کرد.  

طبق آیین نامه و بر اساس امتیازات کسب شده توسط هر نشریه از مجموع شاخص ها، رتبه بندی نشریات بدین شرح بود: نشریات نمایه شده در پایگاه‏های جی.سی.آر) (Q1-Q4، وب او ساینس و اسکوپوس (Q1-Q4) : نشریات بین المللی؛ نشریات با کسب 801 تا 1000 امتیاز : برجسته (الف)؛ نشریات با کسب 601 تا 800 امتیاز : خوب (ب)؛ نشریات با کسب 401 تا 600 امتیاز متوسط (ج)؛نشریات با کسب 400 امتیاز و پایین­تر ضعیف (د).  بر این اساس، نتیجه ارزیابی نشان داد از 1132 عنوان نشریه مورد بررسی تعداد 72 نشریه عنوان "بین المللی"، تعداد 102 عنوان رتبه "الف"، 803 عنوان رتبه "ب"، 134 عنوان رتبه "ج" و 21 عنوان رتبه "دال" را کسب کردند.