دانشگاه‌های عربستانی پس از دست دادن محققان پراستناد...

به گزارش لیزنا،‌مایکل کاتانزارو (Michele Catanzaro)، مقاله نویس مجلات Science ، Nature ، Guardian،  Global Talent، در شماره 27 نوامبر 2023 مجله Science  مقاله ای در مورد از دست رفتن دانشمندان پر استناد از وابستگی به دانشگاههای عربستان نوشته است که ترجمه آن را در زیر می‌خوانید:

ماه‌ها پس از افشای موسسات دانشگاهی/ پژوهشی عربستان که دانشمندان برجسته خارج از کشور را برای اعلام وابستگی به عربستان - اغلب در ازای دریافت پول نقد - در تلاش برای ارتقای رتبه‌ دانشگاهها و کشور به خدمت می‌گرفتند، تعداد پژوهشگران برتر با وابستگی (Afiliation) دانشگاه‌های عربستان سعودی به شدت کاهش یافته است.

بر اساس تحلیلی که روز جمعه توسط موسسه مشاوره تحقیقاتی سیریس آکادمیک (Siris Academi)  مستقر در بارسلون در اسپانیا منتشر شد، دانشگاه‌های عربستان سعودی اکنون تنها 76 پژوهشگر معتبر دنیا را با وابستگی عربستانی در کنار خود دارند، در مقایسه با 109 دانشمند و پژوهشگر در سال 2022. این کاهش می تواند باعث سقوط برخی موسسات سعودی در رتبه بندی جهانی دانشگاه‌ها شود.

به نظر می‌رسد این کاهش در نتیجه فشار دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی در اروپا و جاهای دیگر باشد که نگرانی‌هایی را درباره فهرست وابستگی دانشمندان آن کشورها به مؤسسات سعودی در ازای پرداخت پول یا تعهدات مشاوره‌ای نسبتاً جزئی ایجاد کرده‌اند. (این گونه تنظیمات اغلب توسط دانشگاه ها به طور دقیق تنظیم و اعلام نمی شوند.) به نظر می رسد بررسی دقیق ترموسسه کلاریویت آنالیتیکس ( Clarivate Analytics)، شرکت تجزیه و تحلیل انتشاراتی (در ایران همه به آی اس آی ISI از آن نام می‌برند) که فهرستی از محققان پراستناد (HCRs) را تهیه می کند، نیز نقش داشته است.

Bottom of Form

دومینگو دوکامپو، ریاضیدان دانشگاه ویگو (واقع در گالیسیا- اسپانیا)، می‌گوید: "اکنون که این کلاهبرداری کشف شده، دیگر این کار کمتر و کمتر ]بر رتبه بندیها تاثیر[ خواهد داشت".  این عمل از سوی عربستانیها سابقه طولانی دارد. در سال 2011، مجله ساینس گزارش داد که برخی از دانشگاه‌های سعودی در ازای حداقل تعهد دانشگاهی مانند بازدید از دانشگاه برای چند روز در سال، به دانشمندان برتر در سراسر جهان پول می‌دهند تا اعلام کنند که وابستگی دومی به یک موسسه سعودی دارند. چنین وابستگی‌هایی به ارتقای جایگاه این مؤسسات در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی، مانند رتبه‌بندی تأثیرگذار شانگهای، که تعدادپژوهشگران پر استناد ( HCR) در یک دانشگاه را در نظر می‌گیرد، کمک کرد.

در سال 2014، رتبه بندی شانگهای در نظر گرفتن وابستگی های ثانویه دانشگاهیان را در محاسبات رتبه بندی خود متوقف کرد. اما این کار باز هم مشکل را حل نکرد. دانشگاهیان خارجی اعلام کردند که وابستگی اول آنها به یک مؤسسه سعودی است و مؤسسه اصلی خود را به وابسته ثانویه تغییر دادند. این رویه در سال جاری پس از بررسی ال پایس (El País ) آشکار شد، که چندین دانشمند اسپانیایی علیرغم اینکه واقعاً در اسپانیا کار می‌کردند، وابستگی به عربستان سعودی را به عنوان وابستگی اول اعلام کرده بودند. گزارش بعدی از سیریس نشان داد که مؤسسات عربستان سعودی دارای تعداد نامتناسبی از پژوهشگران پر استناد با وابستگی ثانویه در یک دانشگاه خارجی هستند.

اینک بر اساس تحلیل جدید سیریس، پس از سال‌ها افزایش مداوم، تعداد اینگونه وابستگان به دانشگاههای سعودی نسبت به سال گذشته 30 درصد کاهش یافته است. این گزارش، بر اساس فهرست پژوهشگران پر استناد سال جاری موسسه  کلاریویت ، نشان می‌دهد که 52 مورد از پژوهشگران پر استناد وابسته به عربستان سعودی در سال گذشته از فهرست خارج شده‌اند، و  13 نفر که وابستگی اصلی خود را  عربستان سعودی اعلام کرده بودند،‌وابستگی را با یک دانشگاه خارجی جایگزین کرده‌اند.

این تغییرات تا حدی نتیجه فشار نهادهای علمی بر پژوهشگران برای اصلاح وابستگی‌هایشان است. برای مثال، شورای ملی تحقیقات علمی اسپانیا، در ماه جاری علیه پنج تن از محققان خود به دلیل دستکاری در وابستگی هایشان، اقدامات انضباطی را آغاز کرد.

به طور کلی، در سال 2022، تعداد 11 پژوهشگر اسپانیایی با  وابستگی اول به عربستان سعودی و وابستگی ثانویه اسپانیایی وجود داشت. لیکن در سال جاری هیچ اسپانیایی در وابسته های عربستان نیست، و چندین دانشمند شاغل در اسپانیا به لیست اسپانیا بازگشته‌اند تا موسسه اسپانیایی خود را وابستگی اصلی‌شان اعلام کنند.

سال جاری همچنین شاهد کاهش تعداد محققان وابسته به عربستان سعودی مستقر در کشورهای دیگر از جمله آلمان، ایتالیا، بریتانیا و چین بوده است. به عنوان مثال، سخنگوی موسسه پژوهشی یولیخ در آلمان اعلام کرد "پس از اینکه کلاریویت به ما سیگنال داد که ممکن است وابستگی یکی از پژوهشگران نیاز به اصلاح داشته باشد." مؤسسه تحقیقاتی یولیخ ، یک فیزیولوژیست گیاهی را که در یولیخ کار می کرد ملزم کرده تا وابستگی های خود را تغییر دهد". دانشگاه بیرمنگام در مورد یک دانشمند محیط زیست که با وابستگی به بریتانیا به فهرست پژوهشگران پر استناد پیوسته، و وابستگی اول خود را به یک موسسه عربستانی تغییر داده بود،  برخورد و پس از آن و در سال جاری این دانشمند، وابستگی خود را تغییر داد و از ادامه اعلام وابستگی اول به عربستان خودداری کرد. یکی از سخنگویان دانشگاه نوشت: "اگر مشکلی در رابطه با وابستگی نادرست وجود داشته باشد، ما برای اصلاح آن با دانشگاه همکاری خواهیم کرد."

فیلتر کردن دقیق تر توسط کلاریویت نیز ممکن است به توضیح این تغییرها کمک کند. کلاریویت در روش تازه و به روز شدة مشخص کردن پژوهشگران پر استناد خود، اعلام خرسندی کرده است  که امسال 1000 نامزد را در مقایسه با 500 نامزد در سال گذشته حذف کرده است. دیوید پندلبری، رئیس بخش "تجزیه و تحلیل تحقیقات" در موسسه اطلاعات علمی کلاریویت می گوید: «ما فیلترها و بررسی های بیشتری را به تجزیه و تحلیل خود اضافه کرده ایم. پرچم‌های قرمز شامل انتشار تعداد غیرعادی بالای مقالات، خود استنادی بیش از حد استاندارد، و استنادهای غیرعادی از نویسندگان همکار و مشترک است. برای اولین بار، کلاریویت دانشمندانی را که مرتکب تخلف علمی در دادرسی‌های رسمی شده‌اند نیز کنار گذاشته است. با این حال، پندلبری می‌گوید کلاریویت دانشمندان را صرفاً به دلیل اعلام وابستگی اول به مؤسسه‌ای که در آن موقعیت دائمی و رسمی ندارند، کنار نمی‌گذارد.

میرا پتروویچ، شیمیدان مؤسسه تحقیقات آب کاتالونیا در بارسلون اسپانیا، که در سال 2019 پیشنهاد یک دانشگاه سعودی برای تغییر وابستگی خود را در ازای دریافت پول نقد رد کرد، می گوید: «زمان آن رسیده بود که کلاریویت کاری انجام دهد» تا به موضوع وابستگی رسیدگی کند. فکر می‌کنم اکنون همه محققان می‌دانند که این دست‌کاری‌ها بسیار قابل دیدن است.

کاهش محققان وابسته به عربستان تا حدودی با 20 پژوهشگر پر استناد جدید سعودی که برای اولین بار وارد این لیست شده اند و 12 نفری که قبلاً در این لیست بودند (اما امسال به وابستگی اصلی خود را به  عربستان سعودی تغییر داده‌اند)، جبران می‌شود. این افراد شامل یک زیست شناس سرطان در دانشگاه سملوایز (Semmelweis) واقع در بوداپست مجارستان است. اما سخنگوی این دانشگاه گفت که انتقال این محقق به عنوان یک وابسته به عربستان یک "خطای اداری" است که اصلاح خواهد شد.

با این حال، بر اساس شبیه‌سازی سیریس، کاهش خالص 33 محقق پر استناد با  وابستگی اول عربستان احتمالاً باعث می‌شود که چندین دانشگاه سعودی در رتبه‌بندی شانگهای سقوط کنند. دانشگاه ملک عبدالعزیز ممکن است از بین 200 دانشگاه برتر در لیست سقوط کند، به عنوان مثال، پس از کاهش تعداد پژوهشگران پر استناد آن دانشگاه از 31 به 12. یوران بلدنگرون (Yoran Beldengrün) مشاور موسسه ایریس می‌گوید: « عربستان برای تقویت ظرفیت سیستم تحقیقاتی و آموزش عالی خود، باید  پول و سرمایه گذاری پژوهشی خود را که برای  وابستگی مجازیپژوهشگران پر استناد خارجی که  استخدام کرده، به دارایی های استراتژیک این کشورهدایت شود.

وزارت آموزش (آموزش عالی)  عربستان و نمایندگان دانشگاه ملک سعود و دانشگاه ملک عبدالعزیز به درخواست‌های ما برای اظهار نظر پاسخ ندادند.

doi: 10.1126/science.zhs1429