کارتل‌های استناد به برخی از ریاضیدانان و دانشگاه‌های آنها کمک می‌کنند تا در رتبه‌بندی بالا بروند

به گزارش لیزنا، مایکل کانتازارو[i] MICHELE CATANZARO در گزارشی در  مجله ساینس 30 ژانویه 2024 (10 بهمن 1402) می نویسد،  وب آف ساینس برای مجلات ریاضی و استنادهای ریاضی تصمیمهای جدیدی خواهد گرفت، چون دستکاری گسترده استناد باعث شده کل پژوهشگران رشته ریاضی از فهرست استادان تأثیرگذار و محققان برتر (1%)  حذف شوند.

طبق تجزیه و تحلیل منتشر نشده‌ای که ساینس انجام داده و کانتازارو به آن اشاره می‌کند، مشاهده شده است، گروه های ریاضیدانان مؤسسات‌پژوهشی در چین، عربستان سعودی و برخی جاهای دیگر به طور مصنوعی تعداد استنادات همکاران خود را با انتشار مقالات بی کیفیتی که مکرراً به کار آنها استناد می‌کنند، افزایش داده‌اند. در نتیجه، دانشگاه‌های آن‌ها - که به نظر می‌رسد برخی از آنها دپارتمان‌های ریاضی ندارند - اکنون سالانه تعداد بیشتری از مقالات ریاضی پراستناد نسبت به پژوهشگاهها و دانشگاههایی  مانند دانشگاه‌های استنفورد و پرینستون با سابقه قوی در این زمینه تولید می‌کنند.

به گفته کارشناسان نشر، به نظر می رسد این به اصطلاح "کارتل های استناد" در تلاش برای بهبود رتبه دانشگاه‌های خود هستند. کامرون نیلون، استاد ارتباطات تحقیقاتی در دانشگاه کرتین، می‌گوید: «مخاطره‌ها زیاد است – تحرکات در رتبه‌بندی می‌تواند ده‌ها میلیون دلار هزینه برای دانشگاه‌ها داشته باشد. "البته  این موضوع که افراد برای بهبود وضعیت خود از قانون فرار کنند، و قوانین را زیر پا بگذارند ظاهرا اجتناب ناپذیر است ." در پاسخ به چنین اقداماتی، شرکت تحلیلی انتشاراتی Clarivate کل رشته ریاضی را از آخرین ویرایش فهرست مقالات تأثیرگذار و نویسندگان مقالات پراستناد خود که در نوامبر 2023 منتشر شد، حذف کرده است.

تحلیل شگفت انگیز جدیدی از  دومینگو دوکامپو، ریاضیدان دانشگاه ویگو که علاقه‌ای دیرینه به سیستم‌های رتبه‌بندی دانشگاهها دارد، منتشر شده است . در چند سال گذشته، Docampo  متوجه شده بود که فهرست Clarivate  از محققان پراستناد (HCRs) به تدریج توسط ریاضیدانان کمتر شناخته شده تسخیر شده است. او می‌گوید: «کسانی بودند که در مجلاتی منتشر می‌کردند که هیچ ریاضی‌دان جدی آن‌ها را نمی‌خواند، کارشان در مقالاتی استناد می‌شود که هیچ ریاضی‌دان جدی نمی‌خواند، از مؤسساتی که هیچ ریاضی‌دانی در آن نیست این استنادها داده می‌شد. بنابراین کلاریویت Clarivate  تصمیم گرفت در داده هایخود در 15 سال گذشته تحقیق کند تا دقیقاً بررسی کند که کدام دانشگاه ها مقالات پر استناد را منتشر می کنند و چه کسی به آنها استناد می کند.

داده‌ها نشان داد که بین سال‌های 2008 تا 2010، مؤسساتی مانند دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس (UCLA) و پرینستون بیشترین تعداد مقالات ریاضی پراستناد را (که به عنوان 1 درصد برتر از نظر تعداد استناد تعریف می‌شوند)، به ترتیب 28 و 27، مقاله تولید کرده‌اند . اما در سال‌های 2021 تا 2023، نشان از بجابجایی رتبه موسساتی دارد با سنت ریاضی کم سابقه و ضعیف (در ریاضیات)، که بسیاری از آنها در چین، عربستان سعودی و مصر مستقر بودند،. در این دوره، دانشگاه پزشکی چین در تایوان با 95 مقاله ریاضی پراستناد، در صدر فهرست قرار گرفت – در همین حال دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس UCLA با یک دهه قبل خود قابل قیاس نبود و  فقط یک مقاله با استناد بالا داشت.

دُکامپو الگوهایی را پیدا کرد که نشان می‌داد دست کارتل‌های استناد در کار است. مهم‌تر از همه، استناد به مقالات برتر، اغلب از سوی محققانی در همان مؤسسه‌ی نویسندگان مقاله ذکر شده است (خود استنادی موسسه‌ای). به عنوان مثال، بین سال‌های 2021 تا 2023، دو ناشر پرکار مقالات پراستناد - دانشگاه پزشکی چین و دانشگاه ملک‌عبدالعزیز، که دارای 66 مقاله برتر در آن دوره بودند (هر کدام صدها مطالعه را منتشر کردند که به مقالات پراستناد خود ارجاع داده بودند).  دُکامپو دریافت که مطالعاتی که به مقالات پر استناد ارجاع می‌دادند نیز به طور منظم در مجلات غارتگر predatory journals منتشر می‌شدند، جایی که شیوه‌های استناد متقلبانه ممکن است راحت‌تر پذیرفته شوند.

دانشمندان دیگر موافق هستند که شواهد به دستکاری در استنادها بصورت گسترده تاکید دارند. هلگه هولدن، رئیس کمیته جایزه آبل، یکی از معتبرترین جوایز ریاضی، می‌گوید: «تعدادی از محققین داریم که سعی می‌کنند به‌طور مصنوعی استنادهای خود را به گونه‌ای تقویت کنند که به هیچ وجه کیفیت علمی آنها را منعکس نمی‌کند». "این را فقط می توان محکوم کرد."

یوه-شنگ چن، دبیر ارشد دانشگاه پزشکی چین، می‌گوید که دانشگاه او در این عمل شرکت نکرده است. او می‌گوید: «ما چیزی در مورد استناد هدفمند نمی‌دانیم و در چنین دستکاری دخالتی نداریم". او اضافه می‌کند که مشارکت «متخصصان و دانشمندان مشهور بین‌المللی در زمینه‌هایی مانند ریاضیات کاربردی» بخشی از رویکرد بین‌رشته‌ای این موسسه به پزشکی است. دانشگاه ملک عبدالعزیز به درخواست Science  برای اظهار نظر پاسخی نداد.

کلارویت از اظهار نظر در مورد این موضوع خودداری کرد. با این حال، در بیانیه‌های آنلاین درباره تصمیم خود برای حذف ریاضیدانان از فهرست اخیر HCR، این شرکت می‌گوید نگران «استراتژی‌هایی برای بهینه‌سازی وضعیت شغلی و پاداش‌ها با شاخصهای انتشار مقاله و دستکاری در استنادها است، به ویژه از طریق استناد هدفمند که در مقالات اخیراً منتشر شده» است. این شرکت می نویسد که ریاضیات به ویژه در برابر دستکاری آسیب‌پذیرتر است زیرا رشته‌ای در مقایسه با STM کوچک است. "متوسط نرخ انتشار و استناد... نسبتاً پایین است، بنابراین افزایش اندک در انتشار و استناد باعث تحریف بازنمایی و تحلیل غلط در این حوزه می شود."

فلیکس دو مویا آنگن، کتاب‌شناس در دانشگاه گرانادا، می‌گوید، اما دستکاری استناد در سایر رشته‌های بزرگ‌تر نیز اتفاق می‌افتد. ایلکا آگریکولا، رئیس کمیته اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی اتحادیه بین‌المللی ریاضی، نگران است که کلاریویت با جدا کردن ریاضیات، این تصور را منتقل کرده باشد که «دانشمندان متقلب» در این رشته بیش از شته‌ةای دیگر نفوذ کرده‌اند. او می‌گوید: "ما بسیار متأسفیم که هیچ گزینه دیگری به جز فهرست نکردن ریاضیات پیدا نکرده‌ایم".

کلاریویت می‌گوید که از «توصیه‌هایی از کارشناسان خارجی برای بحث در مورد رویکرد آینده خود برای تحلیل این رشته» استفاده می‌کند. دُکامپو در حال کار بر روی معیار دقیق‌تری است که استنادها را با توجه به کیفیت مجلات و مؤسسات مورد استناد، مشخص ‌کند.

سایر محققان می گویند دستکاری استناد صرفاً نشانه ای از یک سیستم ارزیابی معیوب است. اسماعیل رافولز، محقق مرکز مطالعات علم و فناوری دانشگاه لیدن، می‌گوید" استنادها و معیارهای مشابه به اندازه کافی برای نظارت بر عملکرد فردی ایجاد نشده‌اند و مردم همیشه راه‌هایی برای بازی کردن با سیستم پیدا می‌کنند". هولدن بر این باور است که نکته اصلی این است که استنادها معیار خوبی برای کیفیت علمی نیستند".

----------------------------------

[i] . میشل کاتانزارو یک روزنامه‌نگار علمی مستقل در بارسلون اسپانیا است.