نشست مبانی نظری و پیشینه تاریخی دفاع مقدس برگزار شد

به گزارش لیزنا، نخستین نشست تخصصی سومین همایش ملی «تاریخ شفاهی دفاع مقدس» با حضور پژوهشگران،‌ صاحب نظران در عرصه دفاع مقدس برگزار شد. 

در این نشست محورهایی چون «نگاهی گذرا بر تاریخ شفاهی مدیریت و فرماندهی سردار شهید قاسم سلیمانی در جبهه مقاومت و راهکارهایی برای رسیدن به جزئیات در مصاحبه های تاریخ شفاهی با موضوع دفاع مقدس»، «چگونگی و ساز و کار مصاحبه‌گر و تدوینگر در تاریخ شفاهی دفاع مقدس، اصول و قواعد پژوهش در تاریخ شفاهی دفاع مقدس با مطالعه موردی تاریخ صدر اسلام»،‌ «موضوع محوری و مسئله پژوهی در تاریخ شفاهی دفاع مقدس»،‌ «عوامل مؤثر بر پویایی و دوام تشکل های زنانه» و «رویکرد جامعه شناسانه امام خمینی (ره) درهشت سال دفاع مقدس» مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.

حمیدرضا سهیلی پژوهشگر موضوع تاریخ شفاهی مدیریت و فرماندهی سردار شهید قاسم سلیمانی در جبهه مقاومت را مطرح کرد و گفت: مدیریت و فرماندهی شهید قاسم سلیمانی در عمق میدان و تشكیل بسیج مردمی در سوریه و عراق اتحادی از جنس پاسداران، فاطمیون، زینبیون، حیدریون و غیره ایجاد کرد. مدیریت و فرماندهی سردار شهید سلیمانی در جبهه مقاومت باعث شکست داعش و ضربه‌ به سیاست خباثت‌آلود آمریکا جنایتکار و حامیان منطقه‌ای او شد.

 حمیدرضا سهیلی گفت: از همین رو شناخت و درک صحیح اندیشه فرماندهی و مدیریتی سردار سلیمانی، حائز اهمیت است و مجموع خاطرات سردار باید بر اساس قواعد درست تاریخ شفاهی ثبت و ضبط شود.

محمدمهدی عبدالله‌زاده ‍پژوهشگر و کارشناس ارشد مدیریت و برنامه ریزی آموزشی درباره اصول و قواعد پژوهش در تاریخ شفاهی دفاع مقدس گفت: پروژۀ تاریخ شفاهی دفاع مقدس یک تحقیقی علمی است. مصاحبه‌گر، تدوینگر، راوی، ملزومات ثبت و ضبط  و غیره محیط مناسب برای مصاحبه و اسناد و مدارک مرتبط با موضوع درون دادهایی هستند که هر یک نقش مهمی در به ثمر رساندن یک پژوهش تاریخ شفاهی دارند و بیش از هر عنوانی نقش مصاحبه‌گر و تدوین‌کننده‌ای که واجد دانش، بینش، خلاقیت و مهارت لازم باشند، تعیین‌کننده است. زیرا مصاحبه قلب تاریخ شفاهی است و محتوای حاصل از آن توسط تدوینگر پس از گنجینه‌سازی و پیاده‌سازی بر اساس معیارهایی مورد ارزیابی و نقد قرار می‌گیرد تا به شواهد تاریخی تبدیل شود.

زینب علاماتی ‍‍پژوهشگر و دانشجوی دکتری جامعه شناسی در ادامه به جامعه شناسی جنگ اشاره کرد و گفت: جامعه شناسی جنگ به تحلیل های جامعه شناختی از تغییرات ساخت‌ها و نهادها یا واقعیت ها و پدیده‌های جامعه شناسی در شرایط پیش از جنگ، پس از جنگ، در حال جنگ در وضعیت جنگی و حتی در وضعیت تهدید و تحت سایه جنگ توجه دارد.

وی ادامه داد: امام خمینی(ره) با درک صحیح و جامع از اسلام و پیروی کردن از مکتب اسلام و انبیاء الهی، با اشراف به دین، جنگ را از نگاه دینی تعریف می کردند. اندیشه ایشان خدامحوری و دین‌گرایی بوده و همواره بر دفاع از حریم ارزش‌های اسلام و قرآن تاکید داشته اند و جنگ از نگاه ایشان توسعه اسلام و دفاع از مسلمین، دفاع از محرومین و مستضعفین، دفاع از حزب الله، دفاع از نهضت اسلامی است.

آرزو حیدری از دیگر ‍پژوهشگران حاضر در ادامه این نشست تخصصی، درباره پژوهش در تاریخ شفاهی دفاع مقدس گفت: پدیده اجتماعی جنگ،كنش‌ها، آثار و پيامدهای آن، از قلمروهای مطالعاتی قابل توجهی است که می‌توان ابعاد و زوایای پیدا و پنهان آن را با رویکردها و روش‌های مختلف علمی از جمله شیوه تاریخ شفاهی، بررسی و پژوهش کرد.

نرجس توکلی از دیگر پژوهشگران حاضر در نشست تخصصی سومین همایش ملی «تاریخ شفاهی دفاع مقدس» درباره عوامل مؤثر بر پویایی و دوام تشکل های زنانه صحبت کرد و گفت: با رهنمودهای امام‌خمینی (ره) و تأکید ایشان بر نقش فعال زنان در جریان انقلاب اسلامی، زنان به هویت جدیدی دست یافته اند. در طول هشت سال دفاع مقدس نیز متأثر از همین مکتب تربیتی امام (ره)، زنان در عرصة پشتیبانی از جنگ، فعالانه حضور جدی به هم رساندند.

دومین نشست تخصصی سومین همایش تاریخ شفاهی دفاع مقدس به بررسی موضوعاتی چون « تاریخ شفاهی؛ازضرورت تا محدودیت»، «نقش خاطرات خود نوشت در تاریخ شفاهی دفاع مقدس»،« نقش مهارت‌های نویسندگی تدوین‌گر در گویاسازی منابع تاریخ شفاهی دفاع مقدس»،«تحلیلی بر ویژگی‌های مورد انتظار برای پژوهشگران تاریخ شفاهی دفاع مقدس با بهره برداری از فرمایشات فرماندهی معظم کل قوا» و «حقوق پدیدآورندگان در آثار تاریخ شفاهی دفاع مقدس» اختصاص داشت.

پیمانه صالحی درباره «حقوق پدیدآورندگان در آثار تاریخ شفاهی دفاع مقدس» گفت: تاریخ شفاهی دفاع مقدس اهتمامی نظام‌مند، پیوسته و پیگیر برای شناسایی وقایع و موضوعات مربوط به جنگ و گردآوری اطلاعات و شناخت و تحلیل آنها از طریق گفت‌وگوی روشمند و فعال با نقش‌آفرینان، شاهدان و مطلعان یک رویداد است. تاریخ شفاهی جنگ باید فراتر از ماهیت و کارکرد ادبی، ادبیات دفاع مقدس در معنای تاریخ با عنایت به گستره موضوعی تاریخ جنگ، موجودیت و معنایی دیگر پیدا کند.

فریدون عبدی در تحلیلی بر ویژگی‌های مورد انتظار برای پژوهشگران تاریخ شفاهی دفاع مقدس با بهره برداری از فرمایشات فرماندهی معظم کل قوا گفت: هشت سال دفاع مقدس ملت عظیم ایران در مقابل تجاور آشکار دشمن، یادآور حماسه هایی است که لحظه به لحظه آن را فرزندان دلیر این مرز و بوم به عنوان نیروهای مدافع کارآمد به منصه ظهور رسانده اند. با نیم نگاهی به تحولات بنیادین در حیات دفاع مقدس ملت ایران و ارزیابی آن در معادلات جهان به خوبی می‌توان دریافت که ظلم ستیزی، استبداد ستیزی، استقلال خواهی، احیای هویت دینی و ارزش های انقلابی مردم ایران مرهون افکار و عملکرد شهیدانی والامقام، جانبازان، آزادگان و رزمندگان دلاور و شجاعی است که به الگوهای ارزشی تبدیل شدند.

وی ادامه داد: در جمع بندی نهایی و نتیجه گیری کلی می توان چنین گفت که فرماندهی معظم کل قوا ضمن اینکه در مقاطع مختلف و بارها اهمیت علم و دانش را بیان فرموده اند و ضمن توجه دادن به  نقش اثرگذار آن  و تاکید بر توسعه علم و دانش از راه تحقیق کردن، بر اهمیت تاریخ شفاهی و مکتوب کردن یاد و خاطره شهدای گرانقدر، جانبازان سرافراز، آزادگان صبور و تمامی پیشکسوتان عرصه دفاع و دفاع مقدس تاکید داشته‌اند.

زهره علوی راد درباره موضوع پژوهشی « نقش مهارت‌های نویسندگی تدوین‌گر در گویاسازی منابع تاریخ شفاهی دفاع مقدس» گفت: تاریخ شفاهی یکی از قالب‌ها و نیز روش‌هایی است که امروزه برای انتقال اطلاعات تاریخی با اقبال روبرو شده است. اما کتاب‌های تاریخ شفاهی، زمانی با اقبال مخاطبِ عام روبرو می‌شوند که دارای جنبه‌ی ادبی و هنری نیز باشند و به شیوه‌ای داستانی روایت شوند. البته این امر به معنای ورود عنصر تخیل نیست. آگاهی از گذشته و وقایع تاریخ، سرمایه‌ ارزشمندی برای حال و آینده است. اما داده‌های تاریخی و مواد خامی که از مصاحبه‌های تاریخ شفاهی به دست می‌آید، اگر برای عموم جامعه خواندنی و جذاب نباشند، در آرشیوها، کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها باقی مانده و به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

همچنین حسین یزدی جوشقانی در تشریح موضوع « نقش خاطرات خود نوشت در تاریخ شفاهی دفاع مقدس» گفت: تلاش فعالان حوزه‌ی تاریخ شفاهی در جهت این است که تجربه‌های موفق و ناموفق گذشتگان را برای استفاده‌ی نسل حاضر و آینده در اختیار آنان قرار دهد. این تلاش، زمانی موثرتر واقع می‌شود که متون تولید شده را برای استفاده‌ عموم مردم به عنصر جذابیت و گیرایی مجهز کنیم.

در پایان دومین نشست تخصصی، مجتبی نیک رهی و عبدالله اسماعیلی به صورت مشترک مقاله ای را تحت عنوان « تاریخ شفاهی؛ از ضرورت تا محدودیت » ارائه کردند.

سومین نشست تخصصی همایش تاریخ شفاهی دفاع مقدس با موضوعاتی چون « نقد و واکاوی کتاب چریک های داور»، «واکاوی و نقد آثار منتشر شده تاریخ شفاهی دفاع مقدس»، «نظرسنجی از صاحب نظران تاریخ شفاهی در خصوص مدیریت منابع تاریخ شفاهی در سازمان ها و مراکز آرشیوی و پیشنهاد بومی سازی برنامه همگام ساز فراداده ای تاریخ شفاهی با تأکید بر همگام سازی منابع تاریخ شفاهی دفاع مقدس»،« نقش عکاسی غیرحرفه‌ای در تدوین تاریخ شفاهی عملکرد شهید محراب آیت‌الله مدنی در دفاع مقدس» و«آسیب شناسی تاریخ شفاهی زنان در دفاع مقدس» برگزار شد. در این نشست تخصصی ، سید محمدجواد قربی، فاطمه احمدی، نگار زارع، علی محمدی، عبداله مددی، رقیه سپهری، ابراهیم رحیمی پردنجانی و نرگس آل مومن دهکردی صحبت کردند.