رانگاناتان گروه کتابداری دانشگاه دهلی را ۷۷ سال پیش تاسیس کرد

به گزارش لیزنا، دومین وبینار از سلسله وبینار های الگوها و تجربه‌های آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی در آسیا با همکاری دانشگاه بیرجند و دانشگاه شهید بهشتی، با موضوع تجربه آموزش گروه علم اطلاعات و دانش شناسی در دانشگاه دهلی هندوستان در ششم مهرماه 1401، با سخنرانی دکتر شلندرا کومار از دانشگاه دهلی و دبیری دکتر لیلی سیفی از دانشگاه بیرجند برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر کومار به توضیح مختصری در باب تاریخچه‌ی تأسیس گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی در دانشگاه دهلی پرداخت و اشاره کرد که این گروه هم‌زمان با سایر گروه‌های آموزشی دانشگاه دهلی و در سال 1946 میلادی، توسط رانگاناتان بنیان‌گذاری شده است و به عنوان پروژه‌ای مرتبط با حوزه‌ی فعالیت سازمان یونسکو، آغاز به کار نموده است. وی با بیان اینکه گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی در دانشگاه دهلی، اولین گروهی بوده است که در حوزه‌ی کشورهای مشترک المنافع علاوه بر دوره‌ی کارشناسی، امکانات آموزشی و تحقیقاتی را به منظور ارائه‌ی دوره‌های کارشناسی ارشد، پیش دکتری(MPhil) و دکتری در سال 1951 میلادی ارائه می‌نموده است گفت: اولین دانشجوی دکتری در سال 1957 میلادی از این دانشکده فارغ‌التحصیل شده است.

وی در ادامه ، تعداد دانشجویان فارغ‌التحصیل شده از این گروه رابیش از 4000 نفر و به تفکیک، بیش از 100 نفر با مدرک دکتری، 160 نفر با مدرک (MPhil)، 1600 نفر با مدرک کارشناسی ارشد و حدود 2500 نفر با مدرک کارشناسی اعلام کرد. علاوه بر این، وی با بیان اینکه بازنگری دروس در حال حاضر توسط کمیته بازنگری و در داخل گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی صورت می‌پذیرد گفت: تا کنون 3 مرتبه بازنگری در سال‌های 2004، 2009 و 2014 میلادی انجام‌شده است که در پی آن دروسی همچون علوم و مدیریت اطلاعات، کاربرد رایانه در کتابخانه‌ها، ذخیره و بازیابی اطلاعات، تحلیل سیستم‌های کتابخانه‌ای، کاربرد سواد اطلاعاتی، بازاریابی خدمات و محصولات حوزه کتابداری و مشاوره مدیریت به مجموعه‌ی دروس آموزشی افزوده‌شده است.

دکتر کومار گفت: گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی، امکانات، تجهیزات و زیرساخت‌های فناورانه را برای استفاده‌ی اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان ملی و بین‌المللی خود فراهم نموده است؛ از جمله: فضای کارگاهی و سیستم‌های رایانه‌ای، اتاق جلسات، کتابخانه، خوابگاه، مرکز بهداشت، وای فای رایگان و غیره.

وی در ادامه به روش تدریس اساتید در این گروه اشاره کرد و گفت: گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی از روش‌های مختلفی برای تدریس استفاده می‌کند؛ ازجمله سخنرانی، بحث و گفت‌وگو، سمینار، تمرین عملی در کارگاه رایانه و همچنین برگزاری برنامه‌ی بازدید سالانه که برای دانشجویان مقطع کارشناسی به صورت اجباری و برای دانشجویان سایر دوره‌ها به صورت اختیاری برگزار می‌شود.

دکتر کومار بیان کرد: در دانشگاه دهلی، دوره‌ی کارشناسی رشته‌ی کتابداری و اطلاع‌رسانی در قالب دو ترم آموزشی ارائه می‌گردد که دانشجویان بایستی در ترم اول علاوه برگذراندن 6 درس اجباری، یک کار پروژه‌ای را نیز ارائه دهند و در ترم دوم، پس از گذراندن 5 درس اجباری باید به مدت یک ماه در دوره‌ی کارآموزی که دارای 100 نمره است شرکت نمایند.

وی اشاره کرد: گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی به 2 روش در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد. یک روش پذیرش دانشجویان کارشناسی خودشان است که در صورت کسب 60 درصد نمره می‌توانند پذیرش شوند و روش دیگر پذیرش دانشجو به صورت مستقیم بوده که دانشجویان خارجی نیز می‌توانند از این روش اقدام کنند. این روش نیازمند گذراندن امتحان ورودی و کسب حداقل 50 درصد نمره است. وی همچنین به موضوع رزرو پذیرش در مقطع کارشناسی برای دانشجویانی که از طبقات پایین اجتماعی هستند نیز اشاره نمود.

دکتر کومار با اشاره به اینکه دانشگاه دهلی علاقه و توجه زیادی به دروس بین‌رشته‌ای نشان می‌دهد افزود: در دوره‌ی کارشناسی این رشته علاوه بر 2 ترم اجباری که باید توسط دانشجویان گذرانده شود، یک دوره‌ی اختیاری نیز با محتوای دروس بین‌رشته‌ای ارائه می‌شود تا دانشجویان سایر رشته‌ها بتوانند با گذراندن این دوره وارد رشته‌ی کتابداری و اطلاع‌رسانی شوند.

وی در ادامه با اشاره به دوره‌ی 1 ساله‌ی MPhil گفت: این دوره پژوهش محور بوده و در قالب 3 درس و ارائه‌ی پایان‌نامه برگزار می‌شود و کسانی که دوره‌ی MPhil را نگذرانده‌اند، پس از پذیرش در مقطع دکتری از طریق گذراندن آزمون UGC یا آزمون و مصاحبه‌ی داخلی گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی، بایستی دروس روش تحقیق، مدیریت و برنامه‌ریزی در مراکز اطلاع‌رسانی و کاربرد ابزارها در کتابداری و اطلاع‌رسانی را بگذرانند. وی همچنین گفت: پذیرفته‌شدگان در مصاحبه و همچنین دانشجویان خارجی‌ای که از طریق آزمون UGC در مقطع دکتری پذیرفته‌شده‌اند باید با کمک استاد راهنمای خود یک پروپوزال ارائه دهند و در صورت تأیید می‌توانند کارشان را شروع کنند.

دکتر کومار در باب مراحل دفاع دانشجویان دکتری گفت: هر دانشجو با تیم پژوهش که متشکل از 1 استاد راهنما و بعضاً با 1 یا 2 استاد مشاور کار خود را پیش می‌برند. در ابتدا برای ارائه‌ی پروپوزال، دانشجو باید هر 3 ماه گزارش پیشرفت ارائه دهد و بعد از یک سال که به مرحله‌ی تأیید رسید، می‌تواند کار جدی خود را آغاز نماید. وی گفت: هر دانشجو پیش از جلسه‌ی دفاع نهایی، یک پیش سمینار دارد و اگر در این مرحله قبول شود باید یک پیش دفاع نیز بگذراند که در این مرحله مشکلات و نواقص پایان‌نامه توسط داوران مشخص‌شده و سپس برای داوران اصلی که عموماً 3 نفر هستند و معمولاً یک داور خارجی نیز در بین آن‌ها هست، فرستاده می‌شود.

وی در ادامه‌ی سخنان خود به فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی این گروه اشاره کرد و گفت: گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی در کنار فعالیت‌هایی همچون اعطای جوایز و بورسیه‌های متنوع به واجدین شرایط، دعوت از سخنرانان ملی به منظور مطرح کردن موضوعات پرمخاطب در زمینه‌ی کتابداری و اطلاع‌رسانی ، انتشار مجله‌ای را نیز از سال 1976 میلادی آغاز نموده است که در سال 2 شماره از آن منتشر می‌شود.

دکتر کومار همچنین به یکی از فعالیت های اجتماعی گروه اشاره کرد: در این گروه توسط اعضای هیئت علمی به دانش آموزان طبقات کم درآمد ارائه می شود.  تأمین معاش  و ارائه وبورسیه تحصیلی دانش آموزان بی‌بضاعت به‌ویژه در امر تحصیل از جمله مهم ترین فعالیت هایی بود که در گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه دهلی ارائه می شود.

 دکتر کومار در بخش پایانی سخنان خود به معرفی ساختار مدیریتی و تعداد اعضای گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی پرداخت و گفت: اعضای هیئت‌علمی این گروه از 6 استاد تمام و 1 دانشیار تشکیل شده است و اخیراً برای پذیرش 2 استاد تمام، 2 دانشیار و 2 استادیار فراخوان داده‌اند. تعداد کارمندان این گروه نیز 7 نفر است که شامل دستیار، دستیار حرفه‌ای و دستیار نیمه‌حرفه‌ای هستند. علاوه بر این، وی با اشاره به ساختار مدیریتی گروه گفت: در رأس همه، مدیر گروه قرار دارد و در ذیل آن کمیته شورای گروه، کمیته بازنگری، کمیته پژوهش برای دوره‌های MPhilو دکتری، کمیته انضباطی، کمیته خرید و کمیته سفارش کتاب فعالیت می‌کنند.

وی در باب ضرورت تشکیل کمیته بازنگری گفت: در گذشته مواردی که نیاز به بازنگری داشت باید در سطح ملی بررسی می‌شد تا تأییدیه بگیرد و این کار به صرف زمان زیادی نیاز داشت؛ به همین سبب گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه دهلی اقدام به ایجاد یک کمیته‌ی بازنگری نمود تا پس از بازنگری دروس توسط اساتید ارائه‌دهنده‌ی هر درس، در این کمیته موردبررسی و تأیید قرار بگیرند.

 در پایان این نشست دکتر کومار به سؤالات حاضرین پاسخ داد.