حس ارزشمندی و اعتماد به نفس با مطالعه و کتابخوانی

(لیزنا: گاهی دور گاهی نزدیک397) : حسن اشرفی ریزی ، استاد گروه کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان : انسان امروزی برای پاسخ به نیازهای جسمی، روانی و روحی خود باید خود را از نظر دانش و مهارت روزآمد نگه دارد؛ در غیر این صورت دچار تنش های مختلف می شود و قدرت حل مساله در او تضعیف می شود.

به نظر نگارنده مهم ترین دستاوردها یا نتایج مطالعه و کتابخوانی، احساس ارزشمندی (عزت نفس) و نیز افزایش اعتماد به نفس می باشد.

رایان و براون، دو روان شناس معروف، عواملی مانند کفایت (competence)، ارتباط (relatedness) و خودمختاری (autonomy) را محرک های اصلی حس ارزشمندی می دانند. اما اگر نیک بنگریم متوجه می شویم  با رشد این عوامل، فرد نه تنها احساس ارزشمندی می کند، بلکه اعتماد به نفس او برای انجام کارها نیز بیشتر می شود. 

به نظر نگارنده این متن، مهم ترین دستاورد و اثر مطالعه و کتابخوانی، احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در فرد است؛ چرا که فرد اهل مطالعه، به مرور زمان فردی متفاوت و روبه پیشرفت خواهد شد و قدرت حل مساله را پیدا می کند. در ادامه این سه عامل در پیوند با مطالعه و کتابخوانی تبیین می شود:

الف. کفایت: کفایت یعنی فرد احساس توانایی و مهارت در انجام کارها داشته باشد. وقتی فرد در حوزه های عمومی و تخصص اهل مطالعه و کسب دانش، تجربه و مهارت باشد هم احساس ارزشمندی می کند و هم اعتماد به نفس کافی برای پذیرش و قبول کارها و مسئولیت ها پیدا می کند.

ب. ارتباط: با مطالعه و کتابخوانی فرد زمینه های ارتباطی و تعاملی بیشتر برای او فراهم می شود و این کنش و واکنش ها منجر به ایجاد معنا و پُرباری در زندگی می شود. با کتابخوانی دنیای جدید  تجربه می شود و نحله های همدلی، همکاری و نوعدوستی در فرد ایجاد می شود.

ج. خودمختاری: فرد با مطالعه و کسب راه های حل مشکل، کنترل بیشتری بر زندگی و مسائل پیرامون آن به دست می آورد. تصمیم های دقیق و سنجیده تر می گیرد و در مسیر زندگی، تنش کمتری را تجربه می کند. هر آنچه او را آزار می دهد را مدیریت می کند و نیرو و انرژی خود را در جهت رشد و شادکامی صرف می کند.

بنابراین اگر بر پدیده مطالعه و کتابخوانی تاکید می شود؛ بدین سبب است که رشد توانایی ها و قابلیت ها (خلاقیت و نوآوری)، ارتباط درست با خود و دیگران و توانایی حل مشکلات با کمترین تنش در پرتو کتابخوانی و افزایش دانش ایجاد می شود.

البته مطالعه و کتابخوانی دستاوردهای دیگر نیز برای ابنا بشر دارد که در این مقال مجال پرداختن پیرامون آن نیست و نوشتاری دیگر  می طلبد.

اما در راستای افزایش سطح مطالعه و کتابخوانی و بهره گیری از دستاوردهای آن در زندگی، پیشنهاد می شود؛ اگر هر فرد روزی حداقل ۲ صفحه کتاب ادبی، اجتماعی، فرهنگی یا سیاسی مطالعه نماید در پایان سال حداقل ۳ یا ۴ کتاب مطالعه کرده است و آن احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس کم کم در او شکل گرفته و نهادینه می شود. چنین فردی در نقش والدین، سلسله ای از افراد کتابخوان تحویل جامعه می دهد. در کودکان نیز جدای از ایجاد قابلیت های جدید، زمینه افزایش تاب آوری، سازگاری منطقی و حس ارزشمندی را فراهم‌ می کند.