جوجه اردک زشتی به اسم پوستر

لیزنا، دکتر امیررضا اصنافی، استادیار دانشگاه شهید بهشتی: چندی پیش با همکاری دوستان، درگیر تعیین فهرست نهایی مقالات پذیرفته شده برای همایش ایمنی در کتابخانه ها بودم. مشخص کردن اینکه کدام مقاله باید در بخش ارائه شفاهی قرار گیرد و کدام در بخش ارائه به صورت پوستر، کار دشواری بود ولی چون پنلهای تخصصی را از قبل آماده کرده بودیم امکان چیدمان آن  ها و تایید نهایی مقالات به صورت منطقی تر فراهم شده بود. با این حال بعد از اعلام نتایج روی وب سایت همایش، برخی دوستان گلایه داشتند که تلاش زیادی برای نگارش مقاله شان کرده اند و حالا چرا مقاله آنها به صورت ارائه در قالب پوستر پذیرفته شده است؟ این مساله برایم جای شگفتی داشت. چون اساساً یک پژوهشگر نباید به این فکر کند که یافته هایش حتما بایددر قالب ارائه شفاهی باشد. باید در نظر داشت که در کنفرانسها معمولا مقالات به دو صورت شفاهی و پوستر، یا نهایتاً نوع سوم چاپ در مجموعه مقالات ارائه می شوند. معمولاً مقالاتی که باید به صورت شفاهی ارائه شوند مخاطبان آنها هم خاص تری دارند و شاید موضوع، به گونه ای باشد که ضرورت بحث و تبادل نظر در پنل مقالات با ارائه دهنده و مخاطبان حتماً فراهم شود و موضوع به جمع بندی قابل قبولی برسد. هرچند که در برخی همایشهای داخلی اعضای پنل، فقط جنبه تزئینی دارند و به معرفی ارائه دهنده مقاله و دادن تذکر بابت پایان زمان ارائه اکتفا می کنند. از سوی دیگر، باید توجه داشت پوسترها هم می توانند دربرگیرنده ایده­های خلاقانه، کارآمد و جدید باشند اما شاید موضوعات هم تراز یا خاص تری وجود داشته باشد که حتماً لازم است درباره آن ها گفتگو شود. همه چیز بستگی به این دارد که ما چه چیزی را قرار است با دیگران به اشتراک بگذاریم و کدام بستر برای این کار مناسب تر است. گاهی ایده ای نیاز به بحث دارد و حتماً باید به صورت شفاهی ارائه شود تا دیگران هم بتوانند نظرات خود را راجع به آن مطرح کنند. شاید قرار باشد یک تجربه یا یک ایده ناب، دمو شود. گاهی هم ضرورتی ندارد حتما مقاله ای به بحث و چالش کشیده شود و گفتگوی محقق با مخاطبان به صورت خاص تر و گسترده تر کافی است. با این حال ارائه مقاله به صورت شفاهی، چندان یک پرستیژ هم محسوب نمی شود.

اگر نقاط ضعف و قوت اراائه مقالات به صورت شفاهی یا پوستر را کنار هم قرار دهیم، می توان دریافت که:

1. در هنگام ارائه شفاهی، زمان ارائه دهنده اندک است و باید در مدت زمان 15 یا نهایتاً 20 دقیقه که البته این زمان 20 دقیقه از حوصله بسیاری از مخاطبان خارج است، به ارائه یافته های خود پرداخت.
2. گاهی به دلیل کمبود زمان، اساساً موقعیت بحث و پرسش و پاسخ فراهم نمی شود و معمولاً ((در فرصتی دیگر)) یا ((بیرون از سالن)) باید سوال و جوابها ادامه یابد که بعداً هم فراموش می شود.
3. برخی سخنرانان، فن بیان خوبی ندارند و از عهده ارائه یافته­های مقاله خود هرچند به روز و کارآمد باشد، بر نمی­آیند.
4. گاهی هزینه رفتن به کنفرانس و ارائه سخنرانی، بسیار بالاست و بسیاری از محققان ترجیح میدهند مقاله شان به صورت پوستر ارائه گردد یا چاپ در مجموعه مقالات ارائه شود.

اما در یک پوستر:

1. امکان تعامل بین مخاطبان و محقق بیشتر است.
2. پوسترها در معرض دید همگان قرار دارند و امکان بازدید عمومی از آنها فراهم است.
3.  پوسترها میتوانند خلاقانه طراحی شوند و مخاطبان را به سوی خود بکشانند.
4.  امکان بحثهای طولانی درباره محتوای پوستر فراهم است.
5.  از طرفی هم راائه دهنده مقاله به صورت پوستر، ممکن است بسیاری از سخنرانی ها را از دست بدهد. چون باید در یک زمان خاص کنار پوسترش باشد تا برای مخاطبان توضیحاتی را ارائه کند.

ولی خیلی عجیب است که اغلب، مقالات پوستری به عنوان شهروند درجه دو یا جوجه اردک زشت دیده می شوند! در صورتی که هر دو به یک اندازه ارزشمند هستند. به این قسمت قضیه هم باید توجه کرد که هنوز بسیاری از ارائه دهندگان مقالات که مقاله آنها به صورت پوستر پذیرفته شده است، اصول و چارچوب تهیه مقاله در قالب پوستر را نمی­دانند یا اساساً توجهی هم به دستور العمل همایش، چه داخلی و چه بین المللی ندارند. گاهی ارائه دهندگان تلاش می کنند تا تمام یافته های خود را با تمام جزئیات در پوستر ذکر کنند تا مبادا نکته ای یا گفته ای از قلم، افتاده باشد. گاهی مشاهده می کنید پوسترها روی چند برگ آچهار تهیه شده و بی حوصلگی و بی انگیزگی در تهیه آنها موج می­زند. گاهی هم در زمانی که باید ارائه دهنده مقاله باید خودش کنار پوستر برای ارائه توضیحات باشد می­بینیم که محقق مورد نظر در جای خود مستقر نیست تا با بازدیدکنندگان بخش پوستر وارد صحبت شود.

بسیاری از افراد به بخش پوستر، به دیده حقارت و کوچکی نگاه می کنند. انگار یک بخش زائد است که هرکسی کار بد و ضعیفی را ارائه کرده محکوم است به این بخش تبعید شود و دیگران هم از سر دلسوزی گاهی نگاهی به پوسترها داشته باشند. این تصور و دیدگاه که ارائه مقالات به صورت پوستر، فاقد پرستیژ است، نادرست به نظر می رسد. تجربه خیلی کوچک نگارنده در ایفلا2013 نشان داد که محققان سایر کشورها بخش پوسترها را بعضاً بیش از ارائه مقالات به صورت شفاهی مورد توجه قرارمی دهند. هرچند شاید بخش قابل توجهی از افرادی که به تالارهای سخنرانی می آمدند به هوای آب نبات های نعنایی و مدادهایی می آمدند که برای حضار در نظر گرفته بودند! ولی به هرحال، شلوغ ترین بخش همایش، بخش پوسترها بود که امکان گفتگوی بیشتر، بحث گسترده تر و سوالات و جوابهای بازتر در موردمقاله ها و ایده ها فراهم بود. همین گفتگوها موجب پیدایش ارتباطات بین افراد برای نگارش مقالات یا اجرای ایده های مختلف می شد. در دو تصویری که در این متن آمده میتوان بخش پوسترها را در ایفلا دید که چقدر افراد ایده های خود را خلاقانه نمایش داده اند.  

 پوسترهای بسیاری، خلاقانه تهیه شده بود. تعبیه کردن تبلت درون پوستر، در نظر گرفتن مسائل زیبایی شناختی و پرداختن به اصل ایده و محتوا مسائل برجسته بخش پوسترها بود. بسیاری از افراد در همایشها اساساً فقط به قصد ارائه مقاله به صورت پوستر، یافته­ های خود را ارائه می­کنند.

 با این تفاسیر، امیدوارم دیگر محققی از اینکه مقاله­اش به صورت پوستر در یک کنفرانس ارائه می شود دلگیر و آزرده خاطر نباشد و تصور نکند زحماتش بر باد رفته و وجهه علمی و حرفه ای وی، زیر سوال رفته است.

برخی منابعی که به صورت خاص درباره تفاوت بین پوستر و ارائه شفاهی بحث کرده اند فهرست شده اند که میتوان از آنها هم بهره برد.

http://blog.bahaykuboresearch.net/2007/09/08/poster-or-oral/

http://jornades.uab.cat/workshopmrama/sites/jornades.uab.cat.workshopmrama/files/Volume4_Number4.pdf

http://academia.stackexchange.com/questions/2628/how-important-are-poster-sessions-in-conferences

اصنافی، امیررضا. « جوجه اردک زشتی به اسم پوستر». سخن هفته لیزنا، شماره ۲30. 31فروردین ۱۳۹۴.