شمارۀ 130 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت منتشر شد

به گزارش لیزنا، بر اساس اعلام نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت، دفتر ماه این شماره نشریه به نقش امید در زندگی می‌پردازد. اميد که در دیدگاه روانشناختی به سطوح زندگی اجتماعی انسان و به اموری چون فعاليت‌های شغلی و فراغت، روابط و تعاملات فردی و اجتماعی و سلامت روانی توجه دارد، در حوزه‌های فلسفه، دین و عرفان اهدافی متعالی‌تر در برابر انسان ترسيم می‌كند.

در سخن دبیر آمده است: «امید با همۀ اهمیتی که به نظر می‌رسد در زندگی انسان‌ها داشته باشد، از نگاه فیلسوفان تاحدودی امری حاشیه‌ای تلقی شده و تعداد اندکی از آنان در آثار خود مستقیما به آن پرداخته‌اند و دیدگاه‌های موجود در باب آن نیز بسیار متفاوت و حتی برخی مواقع متقابل است. چه بسا بخشی از این مشکل به دلیل ضعف در تجسم امید به مثابۀ هیجانی آمیخته با مؤلفه‌های شناختی، اجتماعی و معنوی بوده‌ باشد».

مسئلۀ مهم دربارۀ امید در عصر جديد این است که همراه با رشد تكنولوژی، ʼامیدʻ و مفاهیم دیگری مانند شادی، همدردی، همدلی و مهربانی، ارزش و معنايی تازه یافته­اند و فلسفه، روانشناسی، جامعه‌شناسی، هر یک تعریفی مختص به خود از آن ارائه میکنند. حال برخی از پرسش‌های اصلی این است که «آیا اصولا ʼامیدورزیʻ خواهد توانست در تلاطم زندگی ماشينی اين دنيای پرهياهو در مسیر یافتن آرامش و رضایت از زندگی به انسان یاری رساند؟ انسان امروزی به چه چیزهایی می‌تواند امید بندد؟ و... مهم­تر از همه اینکه آیا اصلا مجاز به ʼامیدورزیدنʻ هستیم؟» روان‌شناسی مثبت‌گرا یکی از حوزه‌هایی است که در کنار فلسفه به موضوع امید پرداخته است. سلیگمن پدر روانشناسی مثبت‌گرا آدمی را نیازمند ʼامیدʻ می‌داند. ʼامیدʻ را، که قابلیتی، زاییدۀ فضایل انسانی و محور نیمۀ مثبت وجود او قلمداد می‌کند و معتقد است روزنه‌های ʼامیدʻ باید کشف و به انسان نشان داده شوند. این ʼامیدʻ مفهومی مقابل یأس، و متفاوت با خیال‌پردازی است.

از نظر او هيجان‌های مثبت و منفی انسان سه مسير حال، آينده و گذشته را می‌پیمایند و هيجان‌های مثبت مربوط به آينده اميدواری را، به همراه خوش‌بينی، ايمان، و باور و اعتماد در خود جای می‌دهند. افزون بر این، او اميد (خوش‌بينی، رو به آينده داشتن) و معنويت (مذهب، ايمان، هدف) را در کنار مؤلفه‌های دیگری مانند قدردانی، شگفتی، بخشودگی، شوخ طبعی، سرزندگی از جمله مؤلفه‌هایی معرفی می‌کند که با تأثیرات شگرفی که در روان آدمی به جای می‌گذارند و یاری‌رسان او در نیل به شادکامی خواهند بود. تفاوت بارز دیدگاه­های موجود در باب ماهیت بنیادین ʼامیدʻ آن را به یکی از مهم­ترین مسائل نظریۀ ʼامیدʻ مبدل ساخته است؛ از افلاطون و ارسطو گرفته که ʼامیدʻ را تا حدودی گمراه کننده می‌دانستند، تا ادیانی که آن را نوعی ʼفضیلت الهیʻ معرفی می‌کنند و متفکرانی که امید را به ایمان و عشق پیوند می‌دهند و کسانی که آن را نشانی از ʼضعف بشریʻ به حساب می‌آورند.

دفتر ماه شماره 130 نشریه حکمت و معرفت مشتمل بر هفت نوشتار است.

نخستین نوشتار گفت‌وگویی با عنوان «امید و امیدواری از منظر اسلام و آیین بودا» با مصطفی ملکیان است.

دومین نوشتار با عنوان «نقد الحاد عملی» گفت‌وگویی با محسن جوادی است که به موضوع الحاد و ایمان می‌پردازد.

«تاریخچه دیدگاه‌های مختلف در باب امید و مسائل نظری آن» سومین مقالۀ این دفتر به قلم «کورتیس.اچ. پیترز» و با ترجمه محمدحسین کرمانشاهی است. معصومه رمضانی استارمی در مقالۀ «نقش ایمان به غیب در امید بخشی به زندگی» با این مقدمه «که برخی از صاحب‌نظران برای ایمان، به معنای باوری از جنس معرفت به همراه خضوع و تسلیم در پذیرش حق، متعلقاتی ذکر کرده‌اند از جمله خدا، رسالت، معاد و ... که همۀ این متعلقات را می‌توان در عنوان جامع ́ ایمان به غیب̀ گنجانید. به عبارتی می‌توان گفت تنها متعلق ایمان، غیب است و ایمان به خدا، رسالت و ... از مصادیق ایمان به غیب هستند با چنین تبیینی می­توان ایمان را در ایمان به غیب خلاصه کرد» به دنبال پاسخ این پرسش است که «اساسا ایمان به امور محسوس که قابل مشاهده و تجربه هستند چه مفهومی می­تواند داشته باشد؟».

چهارمین نوشتار با عنوان «امید و معنویت در عصر اضطراب» مقاله‌ای به قلم آنتونی اسکیولی، و با ترجمۀ زهرا پروان است. این مقاله با بررسی دیدگاه‌های گوناگون، "امید" را شاخص درجۀ اول کیفیت زندگی تلقی و در نهایت ضمن بیان آراء متفکران دوره‌های مختلف در این زمینه آن را فضیلتی ضروری برای حفظ محوریت فرد و جامعه معرفی می‌کند. همچنین استدلال می‌شود که امید با تکیهظش2ای که بر تبحر، دل‌بستگی و بقا دارد خواهد توانست از طریق باورها و تمرینات معنوی مراتب مختلفی بیابد.

«نیایش برای دست کشیدن از الحاد» به قلم «تیم.جی.موسان» ششمین مقالۀ این دفتر است. نویسنده در این مقاله می‌کوشد این نکته را بیان کند که انجام آزمایش تجربی «نیایش به درگاه خداوند برای رفع الحاد» می­تواند با شرایطی خاص برای شکاکان از توجیه معرفتی برخوردار باشد. از نظر او دلیلی وجود ندارد که اشخاص شکاک برای دریافت کمک و هدایت دست به دعا برندارد و نمی‌توان نیایش شخص لاادری‌گو را مضحک یافت. بدین سبب شکاکان و گروه خاصی از ملحدان را به ادای این تکلیف معرفتی ملزم می‌کند که: دست‌کم روزانه به مدت 10 دقیقه دعا کنند که «خداوندا باور دارم که وجود نداری. بی‌اعتقادی‌ام را چاره ساز».

آخرین مقالۀ این دفتر با عنوان «نومیدی و گذر از آن از دیدگاه کی یر که گور» به قلم راضیه زینلی است. موضوع این مقاله نومیدی از دیدگاه کی‌ یرکه گور است؛ اما او مهم‌ترین راه گذر از نومیدی را ایمان‌ورزی می‌داند. یکی دیگر از راه‌های عبور از نومیدی، داشتن زندگی اصیل و عشق به دیگران است که در این مقاله بررسی شده است. از آن­جا که ʼایمانʻ همبستۀ ضروری ʼامیدʻ به شمار می­رود در این مجموعه سعی شده که مطالب مربوط به ʼامیدʻ و ʼایمانʻ به موازات یکدیگر پیش برده‌ شوند.

در نهایت مجموعۀ مقالات دفتر ʼامید و ایمانʻ در پی پاسخ این پرسش هستند که »آیا اساساً ʼامیدورزیʻ از توجیه معرفتی برخوردار است؟»

دومین بخش نشریه «ادب و هنر» نام دارد و مشتمل بر یک مقاله با عنوان «معماری در شعر حافظ» به قلم امیررضا پوررضایی است.

سومین بخش نشریه «اندیشه و نظر» نام دارد و به موضوع «قرآن شناخت» اختصاص یافته و مشتمل بر پنج مقاله است. نخستین نوشتار با عنوان «قرآن شناخت اثر پر جاذبه‎ای است» گفت‌و‎گویی با سیدمصطفی محقق داماد است.

مقالۀ دوم با عنوان «تفسیر سوره فاتحه» ویراسته سید حسین نصر و با ترجمه انشاءالله رحمتی است.

سومین مقاله با عنوان «رویکرد سنتی و حکمی دکتر نصر به قرآن» را سید سلمان صفوی نگاشته است.

مقالۀ چهارم این بخش اثر سیدحسن حسینی با عنوان «سید حسین نصر، معلم چهارم» است.

آخرین مقاله با عنوان «حقیقتی در باب قرآن شناخت» به قلم شیخ اتابک شکوراُف را علیرضا رضایت به فارسی ترجمه کرده است. دو بخش پایانی نشریه به کتاب و گزارش اختصاص دارد. در بخش کتاب ابتدا سید مسعود رضوی مقاله‌ای با عنوان «حکمت حکایت» نگاشته است. سپس منیره پنج‌تنی، دبیر بخش کتاب این نشریه، مطلبی انتقادی با عنوان «مقدمه‌ای بر درآمدهای بسیار کوتاه» دربارۀ وضعیت انتشار کتاب‌های مقدماتی در حوزۀ فلسفه نوشته و به مناسبت معرفی نشر تازه تأسیس «کرگدن» با حسن امیری‌آرا دربارۀ «فلسفۀ زمان» گفت‌وگو کرده است.

بخش پایانی نشریه به گزارش برخی وقایع یک ماه اخیر حوزۀ اندیشه اختصاص دارد.

شمارۀ 130 نشریۀ اطلاعات حکمت و معرفت به مدیر مسئولی و سردبیری انشاءالله رحمتی با بهای 5000 تومان در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.