در صدا و سیمای ما کتابخوانی مورد تمسخر قرار می گیرد/ صدا و سیما متاثر از سیاست های غلط در جامعه ماست

مجید بلالی، مدیرعامل موسسه انتشارات سروش در گفت و گو با خبرنگار لیزنا گفت: صنعت نشر کشور طی دو یا سه سال اخیر یکی از سخت ترین سال های خود را پشت سر گذاشته و فشار بسیار زیادی به حوزه نشر کشو وارد شده است. خصوصا ورود تکنولوژی های نوین به عنوان رقبای جدید یعنی سایت های اینترنتی، شبکه های موبایلی و شبکه های اجتماعی صنعت نشر کشور را تحت الشعاع قرار داده است. بسیاری از کتاب هایی که در تیراژ چند هزار نسخه منتشر می شد الان با تیراز چند صد نسخه به چاپ می رسد و حتی ممکن است بسیاری از ناشران این کتاب ها را منتشر نکنند. همچنین بسیاری از کتاب هایی که قبلا در استانداردهای مناسب چاپ می شد در حال حاضر هرچند در آمار نشر عنوان می شوند ولی تاثیری در بازار نشر کشور ندارند.

ناشران نیازهای جدید مخاطبان را درک نکرده اند

بلالی در توضیح مشکلات نشر کشور بین کرد: تعداد زیادی از کتاب هایی که توسط اساتید دانشگاهی نوشته می شود به دلیل نیاز و الزام جهت درج در رزومه پژوهشی این اساتید به شکل صوری تولید می شوند. این کتاب ها در نسخه های محدود (حداکثر چند ده نسخه) بصورت دیجیتال چاپ می شوند و هرگز در بازار نشر کشور خودنمایی نمی کنند و شما نمی توانید به این کتاب ها به عنوان اثری جدید در بازار نشر اعتماد کنید.

او دلیل دیگر مشکلات حوزه نشر را تغییر نیاز جامعه مخاطب عنوان کرد و توضیح داد: بسیاری از ناشران ما نیازهای جدید مخاطبان را یا درک نکرده اند و یا با آن ها همگام نیستند. مخاطب آنچه را که می خواهد بخواند به راحتی در سبد فروشگاه های کتاب پیدا نمی کند.

مدیرعامل موسسه انتشارات سروش افزود: طی سال گذشته برخی از ناشران و از جمله نشر سروش سعی کردیم تا این فضا را بشناسیم. ما در سروش برای کتاب هایی که قصد چاپ یا تجدید چاپ آن ها را داریم علاوه بر کار کارشناسی به روال گذشته، پیوست مخاطب شناسی و بازاریابی را هم ایجاد کرده ایم. یعنی کتابی را به چاپ می رسانیم که می دانیم در بازار کتاب مخاطب دارد و به صرف افزایش تولید، کتاب چاپ نمی کنیم.

بلالی با تاکید بر اینکه سیاست افزایش تولید کتاب در مجموعه سروش دنبال نمی شود، افزود: ما کتاب هایی را منتشر می کنیم که اولا استانداردهای کیفی و محتوایی لازم را داشته باشند و دوما مخاطب در بازار کتاب به آن احتیاج داشته باشد. به نظر من بسیاری از ناشرانی که می توانند به کار نشر ادامه دهند راه حل دیگری را به غیر از در نظز گرفتن مخاطب متصور نمی شوند.

وزارت ارشاد سیاست ممیزی برای کنترل کتابسازی ها ندارد

وی در مورد چگونگی مقابله با کتاب سازی در بازار نشر کشور توضیح داد: یکی از اشکالات ما به نظام آموزشی کشور باز می گردد. اصلا توجه نمی شود کتابی  که یک استاد دانشگاه تولید کرده است با چه هدفی و با چه سفارشی تولید شده، چقدر ماثر است، چقدر مخاطب دارد و کدام نیازها را برطرف می کند؟ کارشناسی فقط بر روی تعداد کتاب های به چاپ رسیده انجام می گیرد تا بررسی شود که برای مثال جهت تغییر وضعیت یک استادیار به استاد وی چند جلد کتاب به چاپ رسانده است؛ ولی اینکه کتاب شاید توسط دانشجویان وی ترجمه یا تالیف شده است و اینکه مطالب آن گردآوری شده یا نتیجه یک کار پژوهشی است، مورد بررسی قرار نمی گیرد.

او با انتقاد از افتخار کردن به میزان کتاب های چاپ شده، ادامه داد: وزارت ارشاد نیز متاسفانه این سیاست را تشویق می کند و سیاستی ممیزی برای کنترل این مشکل ندارد.

مدیرعامل موسسه انتشارات سروش مشکل دوم را ایراد خود ناشران در پذیرفتن کتاب های غیر استاندارد به دلیل افزایش میزان کتاب های چاپ شده خود دانست و افزود: اگر مولف و یا گردآورنده کتاب هزینه های چاپ آن را تقبل کنند ناشران چاپ کتاب را می پذیرند. در اینجا باید گفت این ناشرین شخصیت لازم را برای خود قائل نیستند و حاضرند بابت فشار اقتصادی به هر چیزی تن دهند.

او سروش را جزو معدود ناشرینی نامید که به نطام کیفی خود پایبند است و استاداردهای حداقلی برای چاپ کتاب را در نظر می گیرد.

وی گفت: ما هر کتابی را چاپ نمی کنیم. حتی اگر تمام هزینه های چاپ یک کتاب را پرداخت کنند، اگر بر اساس کارشناسی های صورت گرفته استانداردهای حداقلی رعایت نشده باشد حاضر به چاپ کتاب نیستیم.

آیا آنقدر بیکاری که کتاب می خوانی؟

مدیرعامل موسسه انتشارات سروش با توجه به اینکه این انتشارات عضوی از بدنه سازمان صدا و سیما ایران محسوب می شود، با انتقاد از سیاست های این سازمان گفت: هیچ فیلم یا سریالی در کشورهای توسعه یافته و هالیوود تولید نمی شود مگر اینکه صحنه ای از کتابخانه یا کتاب خواندن در مترو، اتوبوس، کلاس درس و یا حداقل صحنه ای از کتابخوانی بازیگران قبل خواب در آن وجود داشته باشد. این نشان می دهد که  در کشورهای مذکور هرچند سال ها قبل از ما از تکنولوژی های نوین و فن آوری های دیجیتال استفاده کردند ولی کتاب در این جوامع جایگاه خود را حفظ کرده است و برای کتابخوانی ارزش قائل هستند. اما متاسفانه حتی در برخی از فیلم ها و سریال های ساخت کشور ما کتابخوان بودن یا درس خوان بودن فرد مورد تمسخر قرار می گیرد. حتی در دیالوگ هایی داریم با این مضمون که «آیا انقدر بیکاری که کتاب می خوانی؟ یا روزنامه می خوانی؟» این ها ضد فرهنگ هایی است که ما در قالب طنز و گاه حتی آگاهانه بر ضد فرهنگ کشور خود تبلیغ می کنیم.

او ادامه داد: اینکه چرا در صدا و سیما به کتابخوانی توجه نمی شود به خود مخاطبان بر می گردد. جامعه ما آن طور که باید و شاید برای کتابخوانی احترام قائل نیست در حالی که قبلا هر که کتاب در دست داشت مورد احترام واقع می شد. این سیاست معکوس نتیجه سیاست های غلط در جامعه ماست و صدا و سیما نیز متاثر از آن است. به نظر من خود صدا و سیما مبدع این موضوع نبوده است بلکه وقتی جامعه نسبت به کتاب و کتابخوانی رغبت چندانی ندارد بالطبع جامعه نسبت به برنامه هایی که در حال حاضر در حوزه کتابخوانی تولید می شود نیز عکس العمل مثبت نشان نمی دهد. به همین دلیل مسئولین رسانه هم آنتن خود به جایی که فکر می کنند اثرگذاری بیشتری دارد متمرکز می کنند.

 بلالی در پایان در مورد جایگاه انتشارات سروش در صدا و سیما به عنوان عضوی از بدنه این سازمان گفت: خصوصا در طی دو سال اخیر از حمایت های بی دریغ سازمان برخودار بودیم. سیاست های صدا و سیما با ما کاملا هم سو بوده است و ما هم به عنوان بخشی از سبد رسانه ای این سازمان تلاش می کنیم سیاست های کلان صدا و سیما را حداقل در بخش فرهنگ مکتوب، کتاب، مطبوعات و مجلات پی گیری کنیم و این هم افزایی بین ما و دیگر رسانه های سازمان شکل بگیرد.