یکپارچه سازی خدمات کتابخانه های دیجیتالی بررسی شد

به گزارش پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران (لیزنا) سخنرانی علمی "یکپارچه سازی خدمات کتابخانه های دیجیتالی" روز چهارشنبه مورخ 26/3/89 در ساعت 14 آغاز شد. در این نشست، دکتر مهدی علیپور حافظی، دانش آموخته علوم کتابداری و اطلاع رسانی به ایراد سخنرانی پرداخت.

دکتر مهدی علیپور حافظی در ابتدای جلسه، به تعریف و چیستی کتابخانه دیجیتال پرداخت. وی در ادامه درباره عوامل مهم تأثیرگذار در ایجاد و توسعه کتابخانه های دیجیتال اشاره کرد و گفت: عوامل تأثیرگذار ایجاد و توسعه کتابخانه های دیجیتال عبارت است از:

• وجود مبانی نظری
• اینترنت و شبکه جهانی وب و توسعه آن
• امکان ایجاد تبادل دو جانبه بین کاربر و سیستم اطلاعاتی
• نیاز کاربران و توسعه مجموعه های کتابخانه

عضو هیأت مدیره انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، در ادامه به تبیین پروژه های موفق در زمینه دیجیتال سازی منابع اطلاعاتی اشاره کرد.

دکتر علیپور حافظی افزود: پروژه گوتنبرگ در سال 1971 راه اندازی شده است که 32000 کتاب رایگان را به صورت دیجیتالی در اختیار کاربران قرار می دهد. پروژه دیگر، کتابخانه دیجیتال اسکندریه در سال 1994 آغاز شد که به عنوان بزرگترین و مهمترین پروژه منابع جغرافیایی محسوب می شود.

وی در ادامه به  کتابخانه بین المللی دیجیتال کودکان (ICDL) اشاره کرد که بهترین نمونه ی یک کتابخانه دیجیتال است و در آن جستجو براساس جلد کتاب، شخصیت داستان، رنگ کتاب، سن  و... امکان پذیر است.

نمونه دیگر کتابخانه دیجیتالی که دکتر علیپور حافظی به توضیح آن پرداخت، کتابخانه دیجیتال جهانی بود.

مبحث دیگری که عضو هیأت مدیره انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران به آن پرداخت، چالش های مهم در دسترسی به اطلاعات وب بود.

وی گفت: از جمله این چالش ها می توان به موارد:

• درهم آمیختن اطلاعات
• عدم سازماندهی موثر
• بازیابی نامناسب محتواهای اطلاعات
• زمانبر بودن بازیابی اطلاعات
• عدم ارائه خدمات اطلاعاتی موثر و کارآمد

اشاره کرد.

دکتر مهدی علیپور حافظی در ادامه مدلهای مبادله اطلاعات در کتابخانه دیجیتال را تبیین کرد:

مدل جستجوی همزمان،  پراسنادترین و شناخته ترین پروتکل Z39.50  می باشد که در کتابخانه های مختلف قابل جستجو می باشد. و از جمله معایب آن، می توان به امکانات و قابلیت محدود، پیجیده بودن فرآیند پیاده سازی در آن اشاره کرد.

در مدل برداشت اطلاعات، تمام اطلاعات در قالب یک پایگاه اطلاعاتی می باشد که کاربر از آن استفاده می کند. اما این مدل نیز معایبی دارد چرا که باید خود کتابخانه ها منابع را روزآمد کنند و همه این کار را انجام نمی دهند در نتیجه با مشکل مواجه شد. دکتر علیپور حافظی در پژوهش خود این مدل را به عنوان مناسب ترین مدل معرفی کرده است.

مدل پراکنده نیز یک مدل عمومی نیست و مورد استفاده در وب می باشد. سه لایه مناسب برای وب را داراست. دکتر علیپور حافظی از مزایای این مدل به محتواهای روزآمد، هزینه پایین دسترسی به منابع، سادگی پیاده سازی، کیفیت پایین منابع، عدم وجود یکدستی در منابع اطلاعاتی اشاره کرد.

عضو هیأت مدیره انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، بیان کرد: مدل دوم، مناسب ترین مدل محسوب می شود چون وابسته به سیستم باز است در نتیجه دسترسی راحت به خدمات دارد، استاندار ابرداده ای  MODS مناسبترین نوع استاندارد می باشد که ویرایش جدید مارک است و دیگر اینکه زبان توصیفی یا همان بستر مناسب XML است که به عنوان زبان بیشترین کاربرد را دارد. در کتابخانه دیجیتال محتوای اطلاعاتی منابع نیز مورد نظر است.

سپس در بخش پرسش و پاسخ، دکتر علیپور حافظی در پاسخ به یکی از سوالات مطرح شده درباره نمونه ای از یکپارچه سازی در ایران یا خارج از ایران، گفت: در ایران نمونه مشهودی یافت نمی شود ولی در خارج از کشور می توان به making of American  اشاره کرد.

این نشست در ساعت 16 به کار خود پایان داد و از طرف پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، هدیه ای به دکتر علیپور حافظی تقدیم گردید.

خبرنگار: خدیجه عروجی