داخلی
»مطالب کتابداری
»گفتگو
سیستم انتخاب متمرکز کتاب به کتابخانه‌ها صدمه می‌زند
دکتر فریده عصاره استاد باسابقهٔ کتابداری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز و عضو هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی در مصاحبه‌ای اختصاصی با خبرنگار لیزنا به بیان توضیحاتی پیرامون مطابقت کتابخانه‌های عمومی با استانداردهای تخصصی حوزه کتابخانه ها در رشته کتابداری پرداخت.
پیش از هر چیز ما در مقایسه با سایر کشورهای جهان کاستی‌های بسیاری داریم
دکتر عصاره گفت: پیش از هر چیز ما در مقایسه با سایر کشورهای جهان کاستی‌های بسیاری داریم. من در تابستان گذشته از یک کتابخانه عمومی در استرالیا بازدید کردم و نظم و امکانات و استقبالی که از مراجعه‌کننده می‌شد را دیدم. ما برای رسیدن به سطح جهانی هنوز راه در پیش داریم. البته کارهایی شده و کوشش شده که کتابخانه‌ها بهتر و باطراوت‌تر شوند. اما هنوز جای کار هست.
از منظر استانداردهای کتابداری، سیستم خرید متمرکز کتاب خوب نیست/ سیستم انتخاب متمرکز کتاب به کتابخانه‌ها صدمه می‌زند
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران ادامه داد: از منظر استانداردهای کتابداری، سیستم خرید متمرکز کتاب خوب نیست. مثلا در همین استان خوزستان نیمی از جمعیت عرب هستند و در خواندن فارسی مشکل دارند. در تبریز، کل جمعیت ترک‌اند و در جاهای دیگر زبان‌ها و قومیت‌های مختلف را داریم. سیستم انتخاب متمرکز کتاب به کتابخانه‌ها صدمه می‌زند. باید تدابیری اندیشید تا مراجعان هر کتابخانه کتابهای مناسب خودشان را داشته‌باشند.
کتابدارها می‌گویند که طرح کتاب اگر چه خوب بوده هنوز پاسخگوی نیازهای موجود در کتابخانه‌ها نیست
عصاره ادامه داد: مسائل فرهنگی و زبانی در مجموعه‌سازی دخیل‌اند، مسائل جغرافیایی و اقلیمی نیز دخیل‌اند. وقتی به این شیوه مجموعه‌سازی اعتراض می‌شود مسئولین نهاد –که خود من هم جزوشان هستم- پاسخ می‌دهند که طرح کتاب من وجود دارد و این کاستی را پوشش می‌دهد. اما اگر با کتابدارها سخن بگویید؛ می‌گویند که این طرح اگر چه خوب بوده هنوز پاسخگوی نیازهای موجود در کتابخانه‌ها نیست. اولین پیشنهاد من در همه کمیته‌های هیئت امنای نهاد این بوده که تدابیری برای رفع این مشکل اندیشیده شود.
در بحث سازماندهی، برخلاف مجموعه‌سازی تمرکز خوب است
استاد باسابقه کتابداری ایران ادامه داد: در بحث سازماندهی، برخلاف مجموعه‌سازی تمرکز خوب است زیرا سازماندهی تخصصی‌ترین کار کتابخانه‌هاست و پتانسیل آن در همه جا وجود ندارد. نهاد هم اخیرا به سمت سازماندهی متمرکز رفته است. البته نرم‌افزاری که برای این کار استفاده می‌کنند حتما باید ارتقا پیدا کند. کارهای خوبی صورت می‌گیرد اما باید بهتر بشود تا بتوانیم به سطح استانداردهای جهانی برسیم.
استانداردهای جهانی کتابخانه‌ها تغییر کرده‌اند
عضو هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد: استانداردهای جهانی کتابخانه‌ها تغییر کرده‌اند. امروزه دیگر این طور نیست که اگر کتابخانه‌ای 20 هزار کتاب بیشتر از کتابخانه دیگر داشته باشد حتما بهتر باشد. علاوه بر بزرگی و پاسخگویی مجموعه کتابی، حالا بحث فناوری‌های دیگر و قالب‌های دیگر انتقال اطلاعات مانند سی‌دی‌ها، اپک‌ها و کتابخانه‌های آنلاین نیز مطرح است. ما در این بخش به خاطر فقدان زیرساخت‌های لازم ضعف‌هایی داریم. البته حرکت‌هایی انجام شده و مثلا در خوزستان به طوری که من در جریان هستم کامپیوتر به بسیاری از کتابخانه‌ها وارد شده ولی هنوز به حد کافی و لازم نیست. در اغلب موارد فقط دو سه کامپیوتر برای کتابداران در نظر گرفته شده و یا اگر پایانه‌ای برای استفادهٔ کاربر هست، یک یا دو کامپیوتر بیشتر ندارد. در حالی که این تجهیزات پاسخگوی هجوم افراد نیست. باید سایت‌های بزرگ ایجاد کرد و امکان استفاده از وایرلس را برای کسانی که با لپ‌تاپ‌های شخصی خود می‌آیند فراهم کرد تا کاربری کتابخانه افزایش پیدا کند.
نمی‌‌شود کتابخانه‌ها را به امید بودجه نیم‌درصدی شهرداری‌ها که معلوم نیست پرداخت شود یا نه رها کرد
عصاره ادامه داد: از نظر استانداردهای دیگر نیز از جهان عقبیم. مثلا بسیاری از کتابداران ما خوب آموزش ندیده‌اند تا با علم و مهارت و رفتار و برخورد خوب خود کاربران را به کتابخانه جذب و با کتاب دوست کنند. فاکتورهای زیادی در این امر دخیل‌اند که چرا کتابخانه‌ها در کشور ما کمتر از جاهای دیگر مورد استفاده هستند. باید تلاش بیشتری صورت بگیرد و هزینه بیشتری صرف شود. نمی‌‌شود کتابخانه‌ها را به امید بودجه نیم‌درصدی شهرداری‌ها که معلوم نیست پرداخت شود یا نه رها کرد. باید بودجه بیشتری به کتابخانه‌ها داد. باید بودجه بیشتری به نهاد داد تا با دست بازتری عمل کند.
آموزش به کتابدار در جامعه دانش محور نقش اساسی و ضروری دارند
عضو هیئت امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی بار دیگر بحث آموزش کتابداران را پیش کشید و گفت: ما در حال گذار از جامعه صنعتی به جامعه دانش‌محور هستیم. در جامعه صنعتی سرمایه و نیروی کار و اقتصاد اهمیت داشت اما در جامعه دانش‌محور دستمایه اصلی ما دانش و اطلاعات خواهد بود و این وظیفه کتابخانه‌ها را بیشتر می‌کند. حالا کتابداران ما باید بتوانند کمک و راهنمای افرادی باشند که خودشان مجهز و مسلط به دانش هستند و باید بتوانند سطح دانش چنین افرادی را ارتقا بدهند. ویژگی‌های کتابدار چنین جامعه‌ای از آنچه که تا به حال بوده کاملا متفاوت است و در این میان آموزش کتابدار نقش اساسی و ضروری دارند.
در برخی از کشورهای جهان کتابخانه‌ها در مجلس کشور نماینده دارند/ دست کم حضور یک نماینده از جانب ما در ایفلا ضروری است
عصاره ضمن اشاره به اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی نماینده‌ای در ایفلا ندارد گفت: در حال حاضر در برخی از کشورهای جهان کتابخانه‌ها در مجلس کشور نماینده دارند و این نماینده از بودجه و حق و حقوق صنفی کتابداران و کتابخانه‌ها دفاع می‌کند. اگر چنین شرایطی را نداریم دست کم حضور یک نماینده از جانب ما در ایفلا ضروری است. همچنین حضور نماینده در سایر انجمن‌های بین‌المللی و ملی. من معتقدم که انجمن‌های این رشته، از قبیل انجمن کتابداری و انجمن کتابداری پزشکی باید تحت حمایت قرار گیرند. اصولا کتابخانه‌ها نهادهایی هستند که باید مورد حمایت قرار گیرند.
به کتابداران توصیه می‌کنم که برای تحقق این هدف، قشر کودک و نوجوان را دریابند/امیدوارم وعدهٔ رئیس‌جمهور محترم درباره زنگ کتابخانه در مدارس محقق شود
دکتر فریده عصاره در بخش پایانی گفتگوی خود با لیزنا، ضمن تبریک هفته کتاب، ابراز امیدواری کرد که شاهد کتابخانه‌هایی بالنده‌تر در ایران باشیم تا با خیال راحت بتوانیم از افزایش سطح مطالعه و ریشه‌کن شدن فقر مطالعاتی سخن بگوییم. وی گفت: به کتابداران توصیه می‌کنم که برای تحقق این هدف، قشر کودک و نوجوان را دریابند و با هر ابزاری که می‌توانند نسبت به جذب آن‌ها به کتابخانه اقدام کنند. چون کار کردن روی نسلی که عادت به مطالعه ندارد دشوار است اما علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه آسان است. من امیدوارم که آموزش و پروش نیز به این مساله توجه کند و وعدهٔ رئیس‌جمهور محترم درباره زنگ کتابخانه در مدارس محقق شود.
واقعا مسایل موجود و معضلات رومطرح کردید.
خانم عصاره این هم به درستی انجام نمیشه در بخش سازماندهی مجبورم همیشه کتابهایی با عنوان های اشتباه رو وارد مجموعه کنم به دلیل اینکه تا ثبت شود و در دسترس در سازماندهی هم به این مسائل دقت نمی شود چون ما کتابهایی اهدایی هم داریم از ناشران شهرمان که گاه این کتابها در سیستم پیوسته کتابخانه ملی هم نیست.درست است این سامان جدید سامان امکانی دارد برای سفارش فهرستنویسی اما برای کتابهای لاتین چه کنیم؟؟؟؟؟؟؟؟ که نیاز به کتابخانه ملی پاسخگو نیست و باید از کنگره ایزو شود ؟ لطف شما عزیزان و پیشکسوتان این رشته و هیئت امنای کتابخانه ها بخواهید از نظرات کتابداران با تجربه و تحصیلکرده هر دو استفاده شود نه فقط دارای یکی از این توانایی ها؟؟؟!!!!