نشست نشر و دنیای مجازی برگزار شد

به گزارش لیزنا، نشست «نشر و دنیای مجازی» دوشنبه دوم آذرماه 94 با حضور سید علی آلداود، کارشناس حقوقی، داوود موسایی، مدیرمسئول انتشارات «فرهنگ معاصر»، فتح اله فروغی، از اعضای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، محمد صدوقی، مدیر فروشگاه الکترونیکی کتاب «طاقچه» و محمدعلی شادزاده، مدیر فروشگاه الکترونیکی «سوره مهر» در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

در ابتدای این نشست، آل داود گفت: نشر دیجیتال مشکالاتی برای دنیای کاغذی ایجاد کرده است. هر چند نشر دیجیتال برای اهل مطالعه دسترسی به کتاب را راحت تر کرده بود اما برای مولفین، مترجمان، نویسندگان، ناشران و... که در راه گسترش علم تلاش می کنند مشکلاتی ایجاد کرده و بسیاری را به حد ورشکستگی رسانده است.

آل داود: کاهش شمارگان کتاب بزرگترین مشکل و شکست فرهنگ حوزه نشر محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته با وضع قوانین محکم تا حد زیادی از بروز مشکلات و سوء استفاده های احتمالی نشر دیجیتال پیشگیری شده است. اما در کشور ما به علت کمبود یا نبود قوانین نتوانستیم کاری در این زمینه انجام دهیم.کاهش شمارگان کتاب بزرگترین مشکل و شکست فرهنگ حوزه نشر محسوب می‌شود. پیش از انقلاب کتابهایی با شمارگان دوهزار نسخه منتشر میشد درحالی که متأسفانه امروزه شمارگان کتاب در موضوعات علمی، متون قدیمی، پژوهشهای ایران باستان و سایر موضوعات به کمتر از 200 نسخه رسیده است.

آل داود با بیان اینکه با نشر دیجیتال تیراژ بسیاری از کتاب های قدیمی به 50 نسخه رسید گفت: این اتفاق به اصحاب نشر لطمه بزرگی وارد کرد و باعث شد افراد زیادی که از این راه امرار معاش می کردند نتوانن ادامه حیات دهند. به طوری که مهمترین ناشران درخیابان انقلاب به زحمت نفس می کشند. بسیاری از کتاب های نایاب در شبکه های مجازی به صورت سی دی منتشر یا دانلود می شود و کسی این وضعیت را پیگیری نمی کند. وی با اشاره به راه حل هایی برای رفع پدیده کپی غیرمجاز اظهار کرد: از یک سو، با عضویت در کنوانسیون برن می توانیم از حقوق ناشران و نویسندگان در داخل و خارج از کشوردفاع کنیم. از سوی دیگر، با وضع قوانین جامع میتوانیم راه حلی برای برطرف کردن مشکلات نشر مجازی پیش بینی کنیم. در کشورهای غربی قوانین دقیقی ایجاد شده است به طوری که اگر کسی در خانه خود کتابی را دانلود کند شناسایی و به مجازات می رسد.

این کارشناس حقوقی با تاکید بر اینکه نشر دیجیتال یک روش گسترش علم است اما روش ایجاد علم نیست اظهار کرد: حضور مولف باعث گسترش و ایجاد این علم می شود. اما اگر قرار است حقوق مولف و ناشر تامین نشود نشر علم متوقف می شود و فقط گسترش علم باقی می ماند.

وی در پایان گفت: حقوق مولف و ناشر به راحتی از بین می رود. بنابراین تولید علم خود ر ا متوقف می کنند اما در کشورهای پیشرفته قوانینی وضع کردند که همه از آن سود ببرند و در پی آن حقوق مولف و ناشر تضعیف نمی شود. بنابراین همانگونه که ما تکنولوژی را گرفتیم باید قوانین آن را نیز بگیریم و متناسب با شرایط دینی مذهبی کشور خود چیزهایی به آنها اضافه کنیم.

موسایی: بزرگترین مشکلی که در دنیای نشر داریم نشر دیجیتال است

در ادامه این نشست، داوود موسایی گفت: بزرگترین مشکلی که در دنیای نشر داریم نشر دیجیتال است. دنیای دیجیتال پدیده ای نیست که ما در آن خیلی نقش داشته باشیم بلکه فرهنگی وارداتی است. طبیعتا وقتی پدیده ای را وارد می کنیم اصل آن را هم باید وارد کنیم.

وی ادامه داد: نشر دیجیتال به معنای زیر پا گذاشتن حقوق مؤلف و ناشر نیست. ملت ما در واقع به پخته خواری عادت کرده اند و علاقه دارند بدون پرداخت بها به سرعت مصرف کننده محصولات باشند.هر کالایی که برای فروش می گذاریم باید قواعدی برای دریافت منابع مالی آن در نظر بگیریم.

موسایی در پایان گفت: کتاب «کلیدر» از محمود دولت آبادی تا چند سال پیش فروش قابل توجهی داشت اما اکنون از حدود 230 سایت می توانیم این کتاب را دانلود کنیم که در این صورت به مولف و ناشر حقوقی پرداخت نمی کند و با در اختیار گذاشتن مجانی این آثار به دیگران آسیب جدی به مولف و ناشر می زند.

فروغی: دییجتالی کردن کتاب نه تنها برای کتاب های ما تهدید نیست بلکه یک فرصت است

در ادامه این نشست، فتح اله فروغی گفت: در این نشست نشر دیجیتال را در مقابل نشر مکتوب قرار داده ایم مگر نه اینکه در موردنشر مکتوب و رسانه های مکتوب هم سوء استفاده وجود دارد. وقتی در اروپا نشرمجازی شکل گرفت قوانینی مرتبط تدوین شد اما ما به عنوان واردکننده این قوانین را رعایت نمیکنیم. بنابراین من فکر می کنم دییجتالی کردن کتاب نه تنها برای کتاب های ما تهدید نیست بلکه یک فرصت است.

وی گفت: غرب نشر دیجیتال را به عنوان تهدیدی برای نشر مکتوب تلقی نمیکند بلکه فقط در مقایسه با گذشته به جای کتاب چاپی بخشی از کتاب در قالب دیجیتال فروخته میشود. مخالفتی با گسترش نشر دیجیتال وجود ندارد فقط باید قوانین آن تدوین و اجرایی شود. وقتی فرهنگ صحیح کتاب وجود ندارد لوح های فشرده حاوی 13 هزار عنوان کتاب نیز تولید و فروخته میشود.

این فعال حوزه نشر اظهار کرد: اگر بستر قانونی فراهم شود نقش اتحادیه برای دفاع از حقوق صنفی مشخص میشود؛ در قانون حمایت از مولفان و مصنفان حق معنوی مولفان محفوظ دانسته شده است. ناشر فقط حلقه واسط بین مولف و مخاطب است. فعالان نشر دیجیتال عضو اتحادیه شوند تا به تدریج زمینه دستیابی به راهکارهایی برای همکاری بیشتر فراهم شود.

شادزاده:  باید تعاریف نشر دیجیتال در دنیای مجازی مشخص شود

 در ادامه، محمدعلی شادزاده، مدیر فروشگاه الکترونیکی سوره مهر نیز گفت: برای روشنتر شدن موضوع ابتدا باید تعاریف نشر دیجیتال در دنیای مجازی مشخص شود. دنیای مجازی مؤلفه های بسیاری دارد وقتی ناشران این مؤلفه ها را رصد نمیکنند مشکلات متعددی ایجاد میشود. ظرفیتهای نشر الکترونیک پیش از شکلگیری نیاز به این دانش معرفی نشده است بنابراین امروز شاهد شکل گیری مشکلات فراوانی هستیم.

وی ادامه داد: ظرفیتهایی مانند کتابخانه آنلاین، امانت الکترونیک، شبکه های مجازی از جمله موضوعاتی هستند که باید پیش از شکل گیری نیاز مخاطب به فکر تدوین قوانین محکم برای آنها باشیم. ظهور سایتهای دانلود غیرقانونی زاییده غفلت و خواب ما هستند. اتفاقات مهمی در دنیای مجازی در حال شکل گیری است بنابراین پیش از بروز مشکل باید به فکر باشیم.

صدوقی: تدوین قانون در حوزه نشر دیجیتال امری ضروری است

 محمد صدوقی، مدیر فروشگاه کتاب الکترونیک فارسی «طاقچه» نیز گفت: تدوین قانون در حوزه نشر دیجیتال امری ضروری است اما فعالان این حوزه نمیتوانستند تا تدوین قانون در برابر نیاز مخاطب یا ناشران مقاومت کنند. امروز در کشور مخاطبانی در نقاط دور دست کشور وجود دارند که به آسانی به کتاب دسترسی ندارند بنابراین وقتی کاربر میتواند با استفاده از تلفن همراه، کتاب را با امکانات متعدد فناوری نشر دیجیتال در اختیار داشته باشد چرا باید از فضای غیرقانونی استفاده کند؟

 صدوقی درباره جلب نظر مردم برای دانلود قانونی کتاب اظهار کرد: نیاز نیست تا مردم را از دانلود غیرقانونی منع کنیم. تجربه خوبِ شیوه عمل در موضوع فروش لوح های فشرده فیلم های سینمایی همزمان یا پیش از اکران در حوزه نشر دیجیتال نیز قابل تکرار است. کمک ناشران در این عرصه نکته اساسی است و موجب میشود تا زودتر به نتیجه برسیم.