کتاب «وقت معلوم» در ورامین استان تهران نقد شد

به گزارش لیزنا، به همت لیلا فاطمی کلش کتابدار کتابخانه ولیعصر (عج) ورامین، جلسه نقد رمان «وقت معلوم» با حضور محمدرضا کریمی؛ رییس اداره کتابخانه های عمومی شهرستان ورامین، مهدی کفاش؛ نویسنده اثر، ابراهیم زاهدی مطلق؛ منتقد، محمدرضا شرفی خبوشان؛ کارشناس ادبیات داستانی و جمعی از اساتید دانشگاه های ورامین و نیز اعضای علاقمند به ادبیات داستانی برگزار شد.

در ابتدای جلسه محمدرضا شرفی خبوشان نویسنده و منتقد کشوری،  به عنوان مجری و کارشناس برنامه ضمن خیر مقدم به همه مدعوین و تبریک به مناسبت  فرا رسیدن ایام دهه فجر، به معرفی نویسنده و منتقد برنامه پرداختند.

شرفی در معرفی منتقد گفت: ابراهیم زاهدی مطلق متولد 1340 در تهران است و دانش آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی است. در حال حاضر از مدیران بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایران است. وی تاکنون حدود 20 عنوان کتاب کودک، نوجوانان و بزرگسال در حوزه های دفاع مقدس، تاریخ شفاهی و زندگینامه بزرگان علم و تاریخ ایران باستان نوشته است که این آثار شامل داستان، تحقیق و گفتگو است. از آثار وی به رضای زهرا، یک جعبه پر از دروغ، آریوبرزن، نسل باروت، سقوط در سکوت اشاره داشت.

سپس شرفی به معرفی نویسنده پرداختند و گفتند مهدی کفاش متولد 1357 در مشهد است و در حال حاضر در قم زندگی می کند.  از آثار مهم کفاش می توان به رمان " یکی بود سه تا نبود" ، " وقت معلوم" و "قرار مهنا"  نام برد که هر سه رمان هستند و با این آثار جوایزی هم کسب کرده از جمله برگزیده جشنواره داستان جوان، برگزیده جشنواره داستان معجزه آخر، و کاندید جایزه جلال سال 96 .شرفی درباره رمان وقت معلوم گفت : موضوع داستان مربوط به زندگی طلبه جوانی به نام فواد است که قصد دارد درس قضاوت بخواند اما  عمویش که در گذشته از قضات بزرگ اوایل انقلاب است به وی توصیه می کند که قبل از اینکار سه پرونده مجهول مربوط به دوره پیش از انقلاب را مطالعه کند اگر توانست برای این پرونده ها پاسخی بیابد می تواند قاضی موفقی باشد. اما فواد در بررسی این پرونده ها درگیر شخصیتهایی می شود که موجبات فریب خوردن وی  را فراهم می کند. در نهایت فواد اعتبار و خانواده اش را بر سر این اشتباه از دست می دهد و داستان پایان می یابد.

در ادامه شرفی برنامه را به چهار بخش تقسیم کردند: ابتدا نقد کتاب توسط منتقد، سپس دعوت از حضار برای ارائه نظرات و پیشنهادات، بخش سوم پاسخ نویسنده به نقدها و سوالات حضار و بخش پایانی مراسم تقدیر و جشن امضا.

در بخش اول ابراهیم زاهدی مطلق منتقد برنامه پیش از هر چیز اشاره داشت که جلسات نقد همواره با نگاه بررسی نقاط قوت و ضعف اثر نیست بلکه می بایست درسهایی درباره داستان نویسی را برای علاقمندان به این حوزه نیز در بر داشته باشد. در ادامه  درباره فرم و تکنیک های موجود در داستان گفت، وی به خطی نبودن داستان اشاره کرد و اینکه مدام مخاطب در داستان با شکست زمان روبروست. گاهی راوی در حال مرور خاطرات است و گاهی در حال نوشتن اعترافات خود در محلی که زندانی ست. زاهدی اشاره داشت که یک نویسنده برای خلق جهان داستانی خود از یک سری مصالحی استفاده می کند که هر یک از این مصالح باید درست و به جا و به اندازه انتخاب شوند. وی از مصالح به مثابه عناصر داستان یاد کرد و از این عناصر به شخصیت پردازی اشاره داشت و از نقدهایی که به این کتاب وارد کرد این بود که تعدد شخصیت های داستان به ویژه که بخش عمده ای از این شخصیتها در تاریخ معاصر ما وجود دارند و اسناد و مدارک فعالیتهایشان در تاریخ انقلاب موجود است ، موجب می شود که مخاطب در خوانش داستان دچار مشکل شود. و حتی ممکن است در خلال داستان گاهی این شخصیتها را به یاد نیاورد. زاهدی گفت کفاش درباره هریک از این شخصیتها می توانست یک داستان بنویسد و اما با تعدد شخصیتها موجب شلوغی داستان شده و مخاطب را سر در گم می کند و حتی گفت این تعدد افراد موجب شده نتوان قهرمان داستان و یا حتی ضد قهرمان را تشخیص داد. و اینکه برخی از این شخصیتها در میان داستان سرنوشتشان نامعلوم باقی می ماند. زاهدی در بخش دیگری افزود اما با همه این وجود نویسنده توانسته جهان داستانی قابل قبولی خلق کند.  وی درباره محتوای داستان نیز بیاناتی داشت و گفت محتوای داستان دارای پیامهای هشدار دهنده است. حتی اولین چیزی که در زمینه محتوا جلب نظر می کند نام کتاب است. که برگرفته از یکی از آیات قرآن است: آیه 81 سوره مبارکه «ص» که در این سوره خداوند با شیطان صحبت می کند و به او می گوید تو از مهلت داده شدگانی تا روز وقت معلوم. و اینکه انسان در لبه تیغ است و ممکن است دچار اشتباه شود ولی باید آگاه باشد که برای او وقت معلومی در نظر گرفته شده است. در کل زاهدی اثر را داستانی قابل قبول توصیف کرد اما تنها به خاطر وجود خرده روایتهای زیاد در داستان به آن نقدهایی وارد دانست. در ادامه شرفی از حضار دعوت کرد تا نظرات خود را درباره کتاب ارائه دهند. در این میان برخی از اعضا از دلایل وجود برخی شخصیتها سوال کردند و اینکه آیا تجربه های زیستی نویسنده در خلق اثر تاثیر داشته یا نه؟ و همینطور درباره باورپذیر بودن برخی حوادث در داستان و همینطور شروع نامناسب داستان نقدهایی را بر کتاب وارد دانستند. سپس کارشناس جلسه از نویسنده خواست تا بیانات خود را درباره نظرات مطرح شده بیان کنند. کفاش در ابتدا اذعان داشت وی خود را یک نویسنده تجربه گرا می داند و حتی در نوشتن این اثر مجبور شده برخی از موقعیت های کتاب را تجربه کند. مثلا زندانی بودن راوی  و شخصیت اول رمان در اتاق سفید را مجبور شده خودش در چنین مکانی تمرین و تجربه کند. و درباره نوع راوی توضیح داد که به هیچ وجه دانای کل نیست بلکه زاویه دید دانای محدود به ذهن راوی است و در پایان صحبتهایش گفت که تمام نقدهای وارد بر کتاب را پذیراست.

در بخش پایانی جلسه، رئیس اداره کتابخانه های عمومی شهرستان ورامین محمدرضا کریمی با اهدای لوح تقدیر و هدایایی از مدعوین ویژه جلسه تقدیر کرد و جلسه با مراسم نمادین جشن امضا، عکس یادگاری با نویسنده و نیز پذیرایی  از حضار و مهمانان به پایان رسید.