گسترش کتابخانه‌های پایدار، راه رسیدن به توسعه پایدار در جوامع است

به گزارش لیزنا،  جمعه ۲۶ اردیبهشت‌ماه همزمان با دهمین روز از سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نشست تخصصی «توسعه پایدار از مسیر کتابخانه سبز» با سخنرانی محبوبه قربانی و ایمان نریمانی و دبیری محسن حاجی زین‌العابدینی در غرفه اصلی نهاد  کتابخانه های عمومی در شبستان، برگزار شد.

محسن حاجی زین‌العابدینی، دبیر نشست و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این جلسه گفت: کتابخانه، یکی از نقش‌هایی که به عنوان کتابخانه سبز دارد، آگاهی‌بخشی به دیگران و زمینه‌سازی سبزاندیشی دیگران در همه سطح فردی و جمعی است. در نتیجه یک تحقیق آمده است که برای تولید یک همبرگر، ۳۰ لیتر آب و برای یک برگ کاغذ آ۴، ۷ لیتر آب مصرف می‌شود؛ حالا حساب کنید که برای یک کتابخانه با چند هزار جلد کتاب، چقدر آب مصرف شده است؟ 

وی افزود: باید کتابخانه‌ها را به سمتی ببریم که مصرف را بهینه کنند و مسئله معماری سبز و استفاده از نور طبیعی و دولت الکترونیک را باید اجرا کنیم. مسئله ساختمان در معماری سبز از هرچه که با مصرف کمتر و نتیجه بهتر و بیشتری داشته باشیم مهمتر است.

در ادامه؛ محبوبه قربانی، دانش‌آموخته دکترای رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی و رئیس کارگروه کتابخانه سبز در سازمان کتابخانه‌ ملی ایران در سخنانی با اشاره به اینکه موضوع توسعه پایدار و کتابخانه سبز ده سالی هست که در تحقیقات علمی مطرح می‌شود، تصریح کرد: هر جا بحث کتابخانه سبز باشد، باید ابتدا به بحث پایداری و توسعه پایدار پرداخت. موضوع پایداری، بحث آینده‌نگری است که از الآن تا همیشه وجود داشته است که این تعهد را بر ما تحمیل می‌کند که شرایط زیست محیطی زمین را بهتر از الآن به نسل بعدی بدهیم. توسعه پایدار هم رویکردی به رشد توسعه انسانی است.

وی ادامه داد: اگر چالش‌هایی که جوامع بشری در حوزه توسعه پایدار با آن روبرو هستند را مرور کنیم، می‌بینیم که بحث تنوع زیستی و تخریب اکوسیستم از نگرانی‌های جهانی است و زیست ما را به خطر انداخته است. بحث بعدی، کمبود و آلودگی آب است. بحث هوش مصنوعی، فناوری و اخلاق هم اگر مدیریت نشود، می‌تواند آلودگی‌هایی را منتشر کند. بحث بعد، تغییرات اقلیمی است و موضوع بعدی، پیشرفت‌های جبران کربن است که حوامع بشری می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند و با جبران کربن، گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند. همچنین، نابرابری اجتماعی و اختلاف اقتصادی و تضمین دسترسی به غذای مغذی در همه جوامع، در این بحث بسیار مهم است. موضوع پسماند و اقتصاد چرخشی که حداقل زباله تولید شود و پس از مصرف، کمترین هدررفت را داشته باشد و دوباره به هستی برگردد، مسئله مهم کتابخانه سبز است. چالش بعد هم، دسترسی به انرژی مقرون به صرفه و سپس، موضوع بهداشت عمومی است که لازم الاجرا است.

قربانی با تاکید بر اینکه بحث فناوری پایدار، از دغدغه‌های امروز جهان شده است و باید همزمان با پیشرفت فناوری‌ها مصارفش مدیریت شود، یادآور شد: کتابخانه‌های پایدار کمک می‌کنند که جوامع به اهداف توسعه پایدار برسند، در حوزه زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی ارتقا یابند و در حوزه تغییرات اقلیمی و مصرف نیز، کمک می‌کند که به آن هدف توسعه پایدار برسند.

سپس؛ ایمان نریمانی، کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی با بیان اینکه بیش از صد مقاله در دنیا به مقوله کتابخانه سبز پرداخته‌اند، تصریح کرد: تا سال ۲۰۰۹، شاهد پژوهش‌های پراکنده در این باره هستیم و در برخی پژوهش‌ها هم به مقوله ساختمان سبز باید بپردازیم. سال ۲۰۱۳، ۲۷ مقاله داریم که نشان از رو به افزایش بودن این مسئله دارد و سال ۲۰۱۸ اکثر کتابخانه‌های دنیا، در حال اعمال این نکته هستند. کتابخانه‌های عمومی می‌توانند به دلیل یادگیری مادام‌العمر و مورد اعتمادبودن آنها نزد مردم، مقوله کتابخانه سبز را گسترش دهند و می‌تواند ثابت کند، این الگو در کتابخانه‌های عمومی باید نهادینه شود.

وی در پایان گفت: در تقسیم‌بندی موضوعی این مقالات، به آموزش محیط‌زیست و کتابخانه، اقتصاد و کتابخانه، فرهنگ و میراث فرهنگی با کتابخانه سبز پرداخته‌ شده است. یک سری استانداردهایی وجود دارد که به کتابخانه‌های سبز نمره می‌دهد. امروز نهاد کتابخانه‌ها در حال ساخت کتابخانه سبز است. خیلی از کتابخانه‌ها با برنامه‌های آموزشی خود، در حال گسترش آگاهی نسبت به گسترش کتابخانه‌های سبز هستند.