داخلی
»کتابخانه‌های عمومی
تحول کتابخانه‌ها در عصر دیجیتال؛ از کتابخانه سنتی تا پلتفرم تعاملی
به گزارش لیزنا، نشست «کتابخانه انسانی در کتابخانه‌های عمومی»، شنبه ۲۷ اردیبهشت‌ماه، همزمان با آخرین روز سیوششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، با سخنرانی مهرناز خراسانچی و دبیری میترا صمیعی در غرفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برگزار شد.
مهرناز خراسانچی در این نشست بیان کرد: می‌خواهم راجع به جایگاه کتابخانه‌ها در شرایط اجتماعی کنونی صحبت کنم. می‌خواهیم ببینیم که در انقلاب صنعتی چهارم، و با توجه به پیشرفت تکنولوژی و فردگرایی، کتابخانه‌ها چه جایگاهی پیدا می‌کنند؟ اگر نگاهی به روند تغییرات در انقلاب‌های صنعتی داشته باشیم، می‌بینیم که کتابخانه‌ها را به وب وابسته کرده‌اند. با ظهور وب، تغییراتی در کتابخانه‌ها رخ داده، ولی تولد کتابخانه‌ها در انقلاب صنعتی اول رخ داده است.
وی افزود: در انقلاب صنعتی دوم، با فهرست‌نویسی در کتابخانه‌ها مواجه می‌شویم. در انقلاب صنعتی سوم، شاهد ورود وب و وبلاگ‌ها در کنار کتابخانه‌ها هستیم. حال باید ببینیم در انقلاب صنعتی چهارم و ظهور شبکه‌های مجازی، کتابخانه‌ها چه شکلی به خود می‌گیرند.
مدیرعامل شرکت پارس آذرخش، گفت: یکی از ابزارهای مبتنی بر وب، چت جی‌بی‌تی است. این ابزار ممکن است یک دستیار باشد، ولی استناد قطعی به پاسخ‌های آن، امکان ندارد. در این شرایط، نقش کتابدارها و ابزارهایی که در کتابخانه‌ها به‌کار گرفته می‌شوند، پررنگ می‌شود.
خراسانچی ادامه داد: در دوران کرونا، استفاده از ابزارهای الکترونیک در دنیا فراگیر شد. نداشتن مراودات به انسان که یک موجود اجتماعی است، لطمه روحی وارد کرد، لذا بحث کتابخانه‌های انسانی کلید خورد. در این روند، ما در کتابخانه‌ها با یک تغییر عجیب مواجه شدیم. نسل‌های z و آلفا و بتا، آنقدر با مباحث دیجیتالی آشنا هستند که دیگر خدمات سنتی کتابخانه‌ها، آن‌ها را جذب نمی‌کند، پس باید تغییراتی در کتابخانه‌ها ایجاد کنیم.
وی با تاکید بر ضرورت تغییر در فضای اجتماعی کنونی، بیان کرد: در کتابخانه‌ها باید به‌شدت به این موضوع توجه کنیم که با ایجاد شرایط تعاملی، کاربر به حضور در کتابخانه، تمایل داشته باشد. استفاده از ابزارهای واقعیت مجازی مانند متاورس، اهمیت دارد. در عصر کنونی، این امکانات باید در کتابخانه‌ها وجود داشته باشد تا برای کاربر، جذابیت ایجاد کند.
این کارشناس، در بخش دیگری از سخنانش، افزود: ما با یک تغییر اکوسیستم مواجه هستیم. ذائقه اجتماعی تغییر کرده و سیستم‌های سنتی کتابخانه‌ها دیگر پاسخگو نیست. باید ببینم کاربر به چه کتابی نیاز دارد و با کمک فناوری، همان لحظه کتاب را به ناشر سفارش دهیم تا در کمترین فرصت تولید شود. عرضه محتوا مبتنی بر تقاضا، یکی از نکات کلیدی در زمینه تغییر ذائقه در کتابخانه‌ها است.
مدیرعامل شرکت پارس آذرخش، گفت: در تغییر اکوسیستم و تغییر ذائقه اجتماعی، باید نوع نگرش‌مان را در کتابخانه تغییر دهیم. باید از مدل سنتی گذر کنیم و به مدل پلتفرمی برویم. کتابخانه‌ها باید متوجه باشند که در اکوسیستم اطلاعاتی، مدیر جریان داده هستند و باید از ابزارهای گوناگون استفاده کرده، به ذائقه مخاطب توجه کنند و نگرش‌شان را تغییر دهند. حتی شکل و دکوراسیون داخل کتابخانه‌ها و ابزارهای خدمات‌دهی، همه متاثر از انقلاب صنعتی چهارم هستند و باید بتوانند روی مخاطب تاثیر بگذارند.
وی با معرفی سوپراپلیکیشن subit، افزود: در این اپلیکیشن، هر کاربر می‌تواند کتابخانه شخصی خود را داشته باشد. می‌تواند با سلیقه شخصی کتابخانه را ایجاد و آن را با دیگران هم به اشتراک بگذارد. حتی می‌تواند کانال راه‌اندازی کند یا محتوا و پادکست بارگذاری کند. در این فضا می‌توان حاشیه‌نویسی کرد و به‌صورت خصوصی یا عمومی منتشر کرد.
خراسانچی همچنین بیان کرد: در subit، نگاهمان، یک شبکه اجتماعی مختص کتاب است. سعی کردیم بستری ایجاد کنیم که مخاطب در کمترین زمان، جستجو انجام دهد.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.