کد خبر: 42846
تاریخ انتشار: سه شنبه, 25 آذر 1399 - 16:27

داخلی

»

گزارش

سخنرانی فرانک هویسمنس در همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی

منبع : لیزنا
فرانک هویسمنس گفت: کتابداری بیشتر از هرچیز توانمندسازی شهروندان در یافتن و پردازش اطلاعات و کمک به آنها برای یادگیری بیشتر و یادگیری شخصی است.
سخنرانی فرانک هویسمنس در همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی

به گزارش لیزنا، پروفسور فرانک هویسمنس در همایش کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی سخنرانی کرد متن سخنرانی به شرح زیر است:

سلام من فرانک هایسمنس هستم استاد علوم کتابخانه در دانشگاه آمستردام. اما در لاهه زندگی می کنم که تقریبا در این لحظه بارانی است. در لاهه ساختمان فوق العاده ای می بینید: کاخ صلح که محل استقرار دیوان دادگستری بین المللی و دادگاه دائمی داوری دائمی است. بنابراین منطقی است که برای ورود به آن مجبور به ارایه پاسپورت باشید. بسیار خوب، اجازه بدهید به سراغ ارایه خود در مورد "کارکرد اجتماعی کتابخانه های عمومی در هلند" بروم.

یک کتابخانه عمومی چیست؟ اگر به تخمینی که در این اسلاید آمده نگاه کنید، تعداد کتابخانه های عمومی که در این قاره (اروپا) داریم، تقریبا قابل توجه است. بسیار خوب به سراغ هلند به عنوان بخشی از اروپا برویم. می بینیم که در این مورد داده های دقیق تری داریم:

145 واحد کتابخانه ای داریم که در مجموع از 743 بخش کتابخانه ای و 464 نقطه دسترسی دیگر از جمله کتابخانه های سیار، تشکیل شده اند. این سازمان ها بیش از 4000 نیروی تمام وقت استخدام کردند که هزینه آن بیش از 6000 خواهد بود و همچنین بیش از 22000 نیروی داوطلب دارند. مسیری که نیاز دارید برای رسیدن به نزدیک ترین مرکز کتابخانه طی کنید به صورت متوسط 1.9 کیلومتر است.

در اینجا آماری از عضویت را می بینید. جمعیت در سال 2019 حدود 17.3 میلیون نفر بوده و از این افراد 20 درصد یعنی 3.6 میلیون نفر کاربران ثبت نام شده بودند. اگر به ستون آخر سمت راست نگاه کنید میبینید که در کودکان و نوجوانان درصد عضویت بسیار بالاتر از بزرگسالان و به میزان 68 درصد بوده است. که نشان میدهد عواملی بر آن تاثیر گذاشته اند: کودکان به محتواهای آماده بیشتر نیاز دارند و توسط والدینشان و معلمان تشویق می شوند که به کتابخانه بروند. و همچنین به دلیل اینکه عضویت برای آنها رایگان است برعکس بزرگسالان که ناچارند در هلند حق عضویتی در حدود 40 یا 50 یورو در سال پرداخت کنند.

در کل 63.8 میلیون موجودیت فیزیکی در سال 2019 توسط اعضای کتابخانه ها به امانت گرفته شده است. این آمار به ازای هر عضو حدود 18 مورد در هر سال و به ازای هر شهروند نزدیک به 4 مورد بوده است.

این فقط مربوط به محتواهای فیزیکی است. این امکان هم وجود دارد که امانت به صورت دیجیتالی انجام شود یعنی می توانید کتاب الکترونیک یا کتاب صوتی به امانت بگیرید که پس از 3 هفته از دستگاه شما حذف می شود.

می بینید که 5.1 میلیون کتاب دیجیتال و 1.8 میلیون کتاب صوتی به صورت دیجیتال امانت گرفته شدند. نزدیک به 63 میلیون بازدید از کتابخانه های عمومی وجود داشته و بیش از 220 هزار فعالیت توسط کتابخانه های عمومی در سال 2019 سازماندهی شده است که موجب افزایش بازار نسب به سال 2018 به میزان 15 درصد شده است.

چه اتفاقی از سال 2015 افتاده است؟

اول از همه ما قانون کتابخانه عمومی هلند را داشتیم که بیش از چند دهه به دنبال آن بودیم. در این قانون عمومی کتابخانه که در کتابخانه های عمومی در حال حاضر برای دسترسی به سازمان های اجتماعی بسیار عادی است.

در مقاله 4، پنج شاخص عمومی مطرح شده است:

  • کتابخانه های عمومی باید مستقل باشند،
  • اطلاعات معتبر فراهم کنند،
  • برای همه قابل دسترس باشند، دارای مجموعه و فعالیت های متنوع باشند
  • و این اطلاعات باید دارای سندیت باشند.

در مقاله 5، پنج کارکرد مطرح شده است:

  • فراهم آوری دانش و اطلاعات
  • معرفی فرصت ها برای توسعه و آموزش
  • ترویج مطالعه و ادبیات
  • سازماندهی مباحثات و مناظرات
  • معرفی هنر و فرهنگ

همانطور که در اینجا می بینید مطالعه و ادبیات فقط یکی از پنج کارکرد است و این پنج مورد در مجموع باید شهروندان را قادر کنند که خودشان را از نظر دانش، سلیقه، فعالیت های فرهنگی و ... توسعه دهند.

در کل، کارکردی وجود دارد که بیشتر مورد بحث است: کارکرد اجتماعی کتابخانه

در کتاب اخیر یک جامعه شناس امریکایی، اریک لاینبرگ با عنوان "قصرهایی برای مردم" که تاکید دارد که کتابخانه های عمومی یک زیرساخت اجتماعی هستند یا باید باشند. به این مفهوم که کتابخانه های عمومی باید جایی برای دور هم جمع شدن مردم و مشارکت در تعاملات اجتماعی باشد و می تواند یک مکان سومی باشد که دور از خانه، محل کار یا مدرسه و محل تحصیل شماست. مکان سومی که بدون انگیزه های اقتصادی و سیاسی و فقط به عنوان یک شهروند و عضوی از جامعه به آنجا می روید.

این زیرساخت اجتماعی نه تنها توسط موسسات دولتی مثل کتابخانه ها، مدرسه، پارک و ... بلکه توسط بخش خصوصی مثل کافه، رستوران، مراکز خرید، کتابفروشی و ... نیز می تواند تامین شود. نکته ای که توسط همکار نروژی من راینا اندرسون بیان شده این است که عملکرد ویژه کتابخانه های بزرگ در جامعه مدرن این است که کتابخانه ها مکان های ملاقات دارای تراکم پایینی هستند که نشان دهنده روابط اجتماعی قوی نیست بلکه به روابط اجتماعی ضعیف تر مربوط است. و نه در مورد ارتباط زیاد بلکه در مورد اتصال سرمایه اجتماعی است که شما قادر خواهید بود میان دیدگاه های اجتماعی اتصال برقرار کرده و با سایر اقشار مردم مکالمه کنید و در تعاملات اجتماعی مشارکت داشته باشید.

این کارکرد در کتابخانه های عمومی جامعه مدرن امروزه بسیار اساسی است. بنابراین وجود پیوندهای ضعیف و از بین بردن مرزهای اجتماعی بین گروه ها و لایه ها در جامعه برای انسجام اجتماعی در جوامع امروزی ما در قرن 21 ضروری است.

سوال بعدی که برای ما پیش می آید این است که: چگونه هویت "مکان سوم" کتابخانه را تقویت کنیم؟

این موضوع ترکیبی از زیرساخت، برنامه ریزی و متخصصان است.

سوال این است که کارکردهای اجتماعی کتابخانه های عمومی در هلند چیست؟ این کارکردها شامل خواندن و نوشتن، مهارت های زبانی و بهبود آن، تعامل با دولت به روش دیجیتال، پیدا کردن شغل، مهارت های مالی، استانداردهای بهداشتی و غیره است.

تعامل با دولت الکترونیک: اگر اسلایدهای ارایه من را مرور کنید، میتوانید این کلیپ یوتیوب را که دارای زیرنویسی انگلیسی هم هست، ببینید. از این طریق می توانید با این موضوع که کتابخانه های عمومی چگونه به شهروندان کمک می کنند که با دولت مثلا از طریق تکمیل اظهارنامه مالیاتی دیجیتال و همچنین درخواست دستیار اجتماعی، در تعامل باشند.

در اینجا انواع خدمات و دوره ها و آنچه که کتابخانه ها برای بزرگسالان ارایه میدهند آمده است.

یکی از تجربیات خوبی که در کتابخانه های عمومی اتفاق می افتد به نظر من "کافه زبان" است که یک فعالیت حدودا با آستانه پایین است. بنابراین آنچه اتفاق می افتد این است که روزها و اوقاتی را در طول هفته مردم می توانند به کتابخانه بیایند و افرادی که در یادگیری زبان هلندی مشکل دارند، با یکدیگر و اغلب به همراه داوطلبان مطالعه و صحبت کنند، روزنامه بخوانند و در مورد آنچه در هفته گذشته انجام دادند به زبان هلندی بحث کنند. این کار به افراد کمک میکند که بهتر زبان یاد بگیرند.

برویم به سراغ کارکردهای اجتماعی برای کودکان و جوانان. از نوزادان شروع کنیم. والدین می توانند به کتابخانه بروند و تعدادی کتاب در زمینه بلندخوانی پیدا کنند و با خواندن آنها با صدای بلند برای نوزاد مجموعه واژگان ایجاد کنند و این برای مهارت های زبانی به عنوان پایه ای برای مدرسه بسیار مهم است.

موضوع مهم بعدی در مورد ترویج مطالعه است.

در مورد خدماتی برای پیش از دبستان، ابتدایی، متوسطه و دبیرستان است. اگر مدرسه ای کتابخانه مناسب و پرباری نداشت، می توانند به کتابخانه عمومی بروند و از آن برای جبران کمبودهای کتابخانه مدرسه -که فقط شامل مجموعه ای از کتابها به همراه یک کتابدار است- استفاده کنند.

 آموزش سواد اطلاعاتی از طریق کتابخانه در حال جا افتادن در مدارس است و همچنین به سواد رسانه توسعه یافته است که موجب بهبود مهارتهای دیجیتال می شود. (برنامه نویسی، استفاده از آزمایشگاه رسانه، استفاده از فضای سازنده به عنوان گام اول در پرینت سه بعدی و برش لیزری) این موضوع آنها را به کاربران رسانه ای و کاربران اطلاعاتی خلاق تری در زندگی روزمره، تبدیل می کند.

به نظرم تجربه جالب توجه دیگر، بهبود مداوم خدمات از طریق پایش مداوم است. کتابخانه ملی موظف به انجام چنین پایشی است که در قانون کتابخانه های عمومی نیز قید شده است. بنابراین داده های مربوط به تعداد دوره های مهارت های دیجیتال، تعداد شرکت کنندگان در این دوره ها و یادگیری حاصل از آن در حال جمع آوری است.

یافته های حاصل از این کار در مستنداتی که در دسترس عموم قرار دارند گزارش شده است. با استفاده از این مستندات سازمان های کتابخانه عمومی می توانند خود را با دیگران مقایسه کنند و ببینند در کارهای قبلی خود در چه زمینه ای می توانند بهبود ایجاد کنند و چه مواردی بسیار موفقیت آمیز بوده است. در دوره وینسون سوال می شود که شما هرچند وقت یکبار به صورت مستقل از طرق مختلف اطلاعات به دست می آورید؟ این سوالات قبل و بعد از دوره پرسیده می شود و با مقایسه داده های قبل و بعد می توان میزان بهبود مهارت ها را مشاهده کرد.

کارکردهای اجتماعی که تاکنون مورد بحث قرار دادم، کارکردهایی است که کتابخانه های عمومی در شرایط عادی دارند. در موقعیت های اورژانسی و پر هزینه کتابخانه های عمومی می توانند به عنوان یک پناهگاه فعالیت های روزانه به صورت سازمان یافته و در قالب مکالمات گروهی، مطرح باشند که افرادی که در شرایط اضطراری مثل تخلیه هنگام سیل قرار دارند با استرس خود مقابله کنند.

همچنین حدود 5 سال پیش با بحران پناهندگان در اتحادیه اروپا مواجه بودیم –که من معتقدم شاید بحران واقعی نبوده ولی برای برخی اروپایی ها نگرانی و ناامنی هایی ایجاد کرده بود- در این شرایط کتابخانه های عمومی به پناهندگان از طریق ثبت نام در مراحل پناهندگی و همچنین پاسخ های اولیه در تعامل با دولت برای افرادی که مشکلات زبان دارند، کمک قابل توجهی کرد.

و در زمان حاضر، طی همه گیری بیماری کووید 19، آنچه که کتابخانه ها ابتدا در بهار و اکنون در پاییز انجام دادند این بود که برای علاقمندان کتاب امکان تحویل و جمع آوری کتاب در منزلشان را فراهم کردند و همچنین به ارایه کتاب الکترونیک رایگان در قالب کتابخانه بین المللی آنلاین پرداختند که این امکان را ایجاد کرد که افراد کتاب ها را دانلود کنند و بخوانند.

اما چه درس هایی از این تجربه هلندی می توان گرفت؟

اول: کتابخانه های عمومی به صورت روزافزون مکان سومی برای توسعه فردی در محیط اجتماعی به شمار می آیند. این کارکرد به تقویت گفتمان عمومی و بهبود انسجام اجتماعی در جوامع دموکرات کمک می کند که افراد متعدد دارای عقاید گوناگون هستند و ضروری است دور هم جمع شوند و تعامل دموکراتیک داشته باشند.

دوم: کتاب و کتابخوانی به خودی خود هدف نیستند بلکه وسیله ای برای رسیدن به هدف هستند. پس آنچه در کتابخانه های عمومی باید مورد توجه باشد چندان به صرفا ارتقای کتابخوانی معطوف نیست بلکه به توسعه فردی مربوط است. کمک به پیشرفت افراد و یادگیری مادام العمر آنها و البته زبان آموزی، نوعی بسیار سازنده و حمایتگر از توسعه فردی است.

سوم: توانایی کنار آمدن با اقتضائات جامعه و تقریباً هر روز پیچیده تر شدن آن. این موضوع به مهارتهای اساسی و ضروری نیاز دارد مانند مهارت های زبانی، خواندن، توانایی کار کردن با اطلاعات و رسانه ها از جمله استفاده از ابزارها و دستگاه های دیجیتال.

امروزه یک کارکرد مهم تر برای کتابخانه وجود دارد: در نهایت کار یک کتابخانه یک کار آموزشی تر است. کتابداری بیشتر از هرچیز توانمندسازی شهروندان در یافتن و پردازش اطلاعات و کمک به آنها برای یادگیری بیشتر و یادگیری شخصی است.

سخنرانی من به پایان رسید. امیدوارم که برای شما آموزنده و جذاب بوده و  از شما بخاطر توجه خوب و در اختیار گذاشتن امکان ارائه دیدگاه ها و تجربیاتم در کنفرانس خودتان بسیار تشکر کنم.