داخلی
»گزارش
دومین پیش‌نشست کمیته‌های کتابخانه‌های تخصصی و برنامه‌ریزی و بهبود مستمر برگزار شد
به گزارش لیزنا، دومین پیش‌نشست کمیته‌های کتابخانه‌های تخصصی و برنامه‌ریزی و بهبود مستمر، در چارچوب برنامه‌های کنگره ششم متخصصان علوم اطلاعات، روز چهارشنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۹، از ساعت ۱۶ تا ۱۸ با موضوع «راهبردهای تدوین استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی ایران با تأکید بر تحولات نوین» با دبیری فرامرز مسعودی ،مسئول کمیته برنامه‌ریزی و بهبود مستمر انجمن و حضور دکتر رضا رجبعلی بگلو ، عضو هیأت‌علمی و سرپرست پژوهشکده اطلاعات پژوهشگاه ایرانداک و مسئول کارگروه تخصصی بازاریابی و روابط‌عمومی استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی ایران، دکتر حمیدرضا رادفر، عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مسئول کارگروه تخصصی مجموعه‌سازی استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی ایران و دکتر مهدی علیپور حافظی ،عضو هیأت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مسئول کارگروه تخصصی پشتیبانی استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی ایران در فضای ادوب کانکت انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران برگزار شد.
در این نشست، فرامرز مسعودی دبیر پیش‌نشست، پس از معرفی اعضاء پنل و تشریح هدف و سابقه تدوین استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی در کنگره‌های پیشین و کنگره ششم متخصصان علوم اطلاعات، پرسش‌هایی را با اعضاء در میان گذاشت.
در این نشست، ابتدا دکتر بگلو به دو پرسش اصلی در رابطه با استاندارد بازاریابی، روابط عمومی و ارتباطات برای کتابخانه‌های تخصصی پاسخ داد.
وی با توجه به سابقۀ عضویت در طرح پژوهشی تدوین استاندارد کتابخانه‌های عمومی ایران، در خصوص مقایسه میان تدوین استاندارد برای این دو نوع کتابخانه در زمینه بازاریابی و روابط عمومی، گفت: یکی از تفاوت‌ها در ذی‌نفعان این دو نوع کتابخانه است؛ به این معنی که بیشتر ذی‌نفعان کتابخانه‌های عمومی بیرونی هستند در حالیکه ذی‌نفعان و کاربران کتابخانه‌های تخصصی بیشتر داخل سازمان یا در ارتباط با خود سازمان هستند و از این رو ارتباط، تعامل و رویکردها و راهبردهای بازاریابی در کتابخانه‌های تخصصی متفاوت خواهد بود. اما در عین حال، شباهت‌هایی نیز میان این دو نوع کتابخانه از این منظر وجود دارد. مثلاً در هر دو نوع کتابخانه‌ها، استراتژی‌های بازاریابی و روابط عمومی، مبتنی بر پردازش دروندادها و تبدیل آن‌ها به بروندادها هستند.
در پاسخ به پرسش دوم که مربوط به تأثیر «تحول دیجیتال» بر تدوین استاندارد بازاریابی و روابط‌عمومی بود، دکتر بگلو به نبود شفافیت در تعریف تحول دیجیتال اشاره کرد و افزود : در نگاه کلی به تحول دیجیتال، قطعاً تأثیر این تحول بر تدوین استاندارد بازایابی و روابط عمومی باید در نظر گرفته شود. وی همچنین موضوع گرایش به محتواهای تولیدی کاربران در فضای دیجیتال را مطرح و گفتند با توجه به شرایط و فضای دیجیتال کنونی، نباید تأثیر محتواهای تولیدی کاربران بر تدوین استاندارد بازاریابی و روابط عمومی برای کتابخانه‌های تخصصی را از نظر دور داشت.
در بخش بعدی پیش‌نشست، دکتر مهدی علیپور حافظی در خصوص محور پشتیبانی در استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی گفت: تحولات در حوزۀ فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی روی داده امروزه بسیار گسترده و عمیق و در عین حال اثرگذار هستند. این تحولات در حوزۀ کتابخانه‌ها نیز بسیار گسترده است. علت اصلی آن، نیازها و درخواست‌های جدید کاربران با بهره‌گیری از ابزارهای هوشمند همراه مانند گوشی‌های تلفن همراه هوشمند، تبلت و غیره است. همین نیازمندی‌ها و درخواست‌ها باعث شده تا سامانه‌های متعددی برای ایجاد دسترسی به اطلاعات فراهم شوند. بنابراین ضرورت، کتابخانه‌ها نیز نیازمند تغییر و تحول در ابزارها، رسانه‌ها و روش‌های ارتباط اطلاعات با کاربران‌شان هستند.
وی افزود: یکی از اثرات تحولات دیجیتالی، ضرورت به‌روزآوری استانداردها است. استاندارد پشتیبانی تلاش دارد تا زیرساخت‌های لازم برای ارائه خدمات نوین توسط کتابخانه‌ها را متناسب با فناوری‌ها و نیازمندی‌های جدید مطرح کند. این زیرساخت‌ها، سطح وسیعی از سخت‌افزارها، میان‌افزارها و نرم‌افزارها را در کتابخانه‌ها شامل می‌شود که امید می‌رود در استاندارد جدید مورد توجه قرار گیرند. البته تدوین استاندارد در برهۀ زمانی اخیر دشواری‌هایی را نیز به همراه دارد که از آن جمله می‌توان به حضور در دوران گذار اشاره کرد. این دوران طلب می‌کند که استانداردها علاوه بر تحولات جدید، توجه جدی به موقعیت فعلی و امکانات موجود داشته باشند.
در بخش پایانی پیش‌نشست، دکتر حمیدرضا رادفر در خصوص محور مجموعه‌سازی در استاندارد کتابخانه‌ها و مراکز اسناد تخصصی گفت: مجموعه‌سازی و یا توسعه مجموعه در کتابخانه‌های مختلف، ضمن داشتن اصول بنیادین مشابه، تفاوت‌های محسوسی نیز دارند.
وی دربارۀ این شباهت‌ها و تفاوت‌ها گفت : مجموعه‌سازی در کتابخانه‌های تخصصی از این حیث که تمرکز بیشتر روی چند موضوع خاص متناسب با اهداف سازمان مادر است، ممکن است نسبت به مجموعه‌سازی در کتابخانه‌های عمومی و یا دانشگاهی بزرگ راحت به نظر برسد اما از دیگر سو بحث انتخاب از میان گونه‌های مختلف منابع اطلاعاتی و آن هم انتخاب بهترین‌ها، موضوعی تخصصی و دشوار است. همانطور که می‌دانید رشد فزاینده انتشار منابع اطلاعاتی آن هم در قالب‌های مختلف، در کنار گران‌شدن آن‌ها و همچنین کمبود بودجه، بحث انتخاب در کتابخانه و به‌ویژه کتابخانه‌های تخصصی، که انتظار می‌رود پژوهش‌های تخصصی مرتبط با توسعه و پیشرفت کشور را پشتیبانی کنند، را بسیار سخت می‌کند.
دکتر رادفر در ادامه افزود: داشتن خط‌مشی مصوب از دیگر ضروریات برای توسعه مجموعه در کتابخانه تخصصی است و امید می‌رود در تدوین استاندارد کتابخانه‌های تخصصی به این موارد توجه شود.
وی همچنین با اشاره به اهمیت ارتباط تنگاتنگ کتابداران کتابخانه‌های تخصصی با مدیران و پژوهشگران سازمان مادر، گفت: ضروری است کتابداران و به‌خصوص مجموعه‌سازان در کتابخانه‌های تخصصی، در جریان فعالیت‌های جاری و برنامه‌های آتی سازمان و پژوهشگران باشند تا با شناسایی دقیق نیازهای بالفعل و بالقوه آنان همواره یک قدم جلوتر حرکت کنند.
مسئول کارگروه تخصصی استاندارد مجموعه‌سازی در ادامه افزود: یکی از پرسش‌ها یا چالش‌ها در توسعه مجموعه کتابخانه‌های تخصصی، بحث توجه به منابع عمومی و سرگرمی‌ها در این نوع کتابخانه‌ها است که برخی معتقدند کتابخانه‌های تخصصی تنها باید در حوزۀ تخصصی به تهیه و گردآوری منابع بپردازند و برخی نیز بر این باورند که مناسب است کتابخانه‌های تخصصی برای جنبه‌های غیرموظف اعضاء و حتی اعضایی که کارشان تخصصی نیست نیز منابع مناسب تهیه کنند.
وی افزود: طرفداران هر دو نظر دلایل به نسبت منطقی خود را دارند و از همین رو مناسب است که کتابخانه‌های تخصصی بزرگ که از فضا و امکانات خوبی برخوردارند، مجموعه های غیرتخصصی برای اوقات فراغت، سرگرمی و مطالعات متفرقه اعضاء ایجاد نمایند. البته این مهم که این موضوع باید در تدوین استاندارد کتابخانه‌های تخصصی لحاظ شود یا خیر نیاز به بحث و مطالعه بیشتر دارد.
دکتر رادفر در بخش پایانی و در پاسخ به پرسش‌های حاضران گفت: در انتها باید اشاره کرد که کامپیوترها و در ادامه آن دنیای دیجیتال و تحول دیجیتال، تغییرات شگرفی در تحول و شکل‌گیری منابع جدید داشته‌اند و به همین سبب بحث مجموعه‌سازی در کتابخانه نیز دچار تغییرات گوناگون شده است و به نظر می‌رسد ضروری است استانداردهای ملی موجود در این حوزه بازنگری اساسی شود و استانداردهای جدید متناسب با تحولات فناورانه جدید تدوین گردد.
علاقه مندان برای دریافت فیلم ضبط شده این نشست به آدرس مراجعه کنند.
گزارش: فرامرز مسعودی، دبیر کمیته‌های کتابخانه‌های تخصصی و برنامه‌ریزی و بهبود مستمر متخصصان علوم اطلاعات ایران.
۱. از توهین به افراد، قومیت‌ها و نژاد‌ها خودداری کرده و از تمسخر دیگران بپرهیزید و از اتهام‌زنی به دیگران خودداری نمائید.
۲.از آنجا که پیام‌ها با نام شما منتشر خواهد شد، بهتر است با ارسال نام واقعی و ایمیل خود لیزنا را در شکل دهی بهتر بحث یاری نمایید.
۳. از به کار بردن نام افراد (حقیقی یا حقوقی)، سازمان‌ها، نهادهای عمومی و خصوصی خودداری فرمائید.
۴. از ارسال پیام های تکراری که دیگر مخاطبان آن را ارسال کرده اند خودداری نمائید.
۵. حتی الامکان از ارسال مطالب با زبانی غیر از فارسی خودداری نمائید.